ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Λυκούργου, Κατά Λεωκράτους 75-82
[75] Καίτοι ὑμεῖς τίνα τρόπον νενομίκατε περὶ τούτων,
καὶ πῶς ἔχετε ταῖς διανοίαις, θεωρήσατε. ἄξιον γὰρ
ὅμως καίπερ πρὸς εἰδότας διελθεῖν• ἐγκώμιον γὰρ νὴ
τὴν Ἀθηνᾶν εἰσι τῆς πόλεως οἱ παλαιοὶ νόμοι καὶ τὰ
ἔθη τῶν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα κατασκευασάντων, οἷς ἂν προσ-
έχητε, τὰ δίκαια ποιήσετε καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις σεμνοὶ
καὶ ἄξιοι τῆς πόλεως δόξετ’ εἶναι. [76] ὑμῖν γὰρ ἔστιν ὅρκος,
ὃν ὀμνύουσι πάντες οἱ πολῖται, ἐπειδὰν εἰς τὸ ληξιαρχι-
κὸν γραμματεῖον ἐγγραφῶσι καὶ ἔφηβοι γένωνται, μήτε
τὰ ἱερὰ ὅπλα καταισχυνεῖν μήτε τὴν τάξιν λείψειν, ἀμυνεῖν
δὲ τῇ πατρίδι καὶ ἀμείνω παραδώσειν. ὃν εἰ μέν ὀμώμοκε
Λεωκράτης, φανερῶς ἐπιώρκηκε, καὶ οὐ μόνον ὑμᾶς
ἠδίκηκεν, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ θεῖον ἠσέβηκεν• εἰ δὲ μὴ ὀμώμο-
κεν εὐθὺς δῆλός ἐστι παρασκευασάμενος <ὡς> οὐδὲν
ποιήσων τῶν δεόντων, ἀνθ’ ὧν δικαίως ἂν αὐτὸν καὶ
ὑπὲρ ὑμῶν καὶ ὑπὲρ τῶν θεῶν τιμωρήσαισθε. βούλομαι
δ’ ὑμᾶς ἀκοῦσαι τοῦ ὅρκου.

Στοιχεία του κειμένου
Ο Λυκούργος εισηγείται εἰσαγγελίαν προδοσίας εναντίον του Λεωκράτη για τη φυγή του από την Αθήνα τις κρίσιμες στιγμές μετά την ήττα στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.). Αρχικά, ο ρήτορας παρέθεσε τα ψηφίσματα και τα μέτρα με τα οποία προσπάθησε η πόλη να αντιμετωπίσει τη δυσχερή κατάσταση. Ένα μάλιστα από αυτά καθιστούσε ενόχους προδοσίας όσους θα εγκατέλειπαν στο εξής την Αθήνα. Ο Λεωκράτης, όμως, πρόλαβε να καταφύγει στη Ρόδο κάποιες ώρες πριν από την ψήφισή του και έτσι, στην πίστιν του λόγου του, ο ρήτορας εστιάζει στην ηθική –και όχι τη νομική– πλευρά του ζητήματος. Αφού αναφέρθηκε στην εκστρατεία του Ξέρξη, οπότε οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη τοος, για να την υπερασπιστούν αποτελεσματικότερα, ο ρήτορας επισημαίνει:

Προτεινόμενη Μετάφραση(απο Πύλη Ελληνικής Γλώσσας)
Και όμως σεις οι ίδιοι σκεφθήτε, τι έχετε νομοθετήσει και ποία έθιμα ακολουθείτε δι' όσα αποβλέπουν εις την άμυναν της πατρίδος και τα καθήκοντα των αγωνιζομένων πολιτών και πώς σκέπτεσθε δι' αυτά, διότι αξίζει, αν και τα γνωρίζετε, να σας ομιλήσω δι' αυτά• διότι, μα την Αθηνάν, εγκώμιον της πόλεως είναι οι παλαιοί νόμοι της πόλεως και τα έθιμα εκείνων, που εκανόνισαν αυτά εξ αρχής, αν δε προσέχετε εις τους νόμους τούτους και τα έθιμα, θα πράξητε τα δίκαια και θα είσθε άξιοι σεβασμού εις όλους τους ανθρώπους και θα φανήτε αντάξιοι της πόλεως. Υπάρχει δηλαδή εις σας όρκος, που ορκίζονται όλοι οι πολίται, όταν γίνουν έφηβοι και εγγραφούν εις τον κατάλογον των πολιτών. Ορκίζονται, ότι δεν θα καταισχύνουν τα ιερά όπλα, δεν θα εγκαταλείψουν την θέσιν των, θα βοηθήσουν δε την πατρίδα και θα την παραδώσουν ισχυροτέραν. Τούτον δε τον όρκον εάν μεν έχη ορκισθή ο Λεωκράτης, φανερά επιώρκησεν και όχι μόνον σας ηδίκησε, αλλά και προς τους θεούς εδείχθη ασεβής, αν δε δεν ωρκίσθη τον όρκον αυτόν, είναι φανερόν ότι, αφού απέφυγε τον όρκον, ήτο αμέσως έτοιμος να μη κάμη τίποτε από τα καθήκοντά του διά τα οποία δικαίως ηθέλετε τον τιμωρήσει και προς το συμφέρον σας και προς χάριν των θεών.