ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Τα Χριστούγεννα πέρασαν... ως γνωστόν ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για τις εξετάσεις της Γ΄Λυκείου..
Παραθέτω λοιπον όλα τα ερωτήματα που αφορούν τη γραμματική, όπως έχουν τεθεί από το 2000 ως το 2010
Θα δείτε οτι οι απαιτήσεις δεν είναι μεγάλες και κινούνται στα αναμενόμενα πλαίσια..

γ΄ λυκείου 2000
Γ2.α) Να γράψετε το θηλυκό γένος των παρακάτω μετοχών στον αριθμό και την πτώση που βρίσκονται: ὁμολογούμενος, πλεύσας, ἀπολεσάντων, ὑποστάς.
Μονάδες 4
Γ2.β) Να μεταφέρετε τα παρακάτω ρήματα στον αντίστοιχο τύπο της οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα: κατένειμεν, ἀνέλαβεν, μετέστησεν.
Μονάδες 6

γ΄ λυκείου 2001
Γ2.α) συνεχώρησαν, ἀποδοῦναι: Να κλίνετε την προστακτική των ρηματικών αυτών τύπων στο χρόνο και τη φωνή που βρίσκονται.
Μονάδες 5
Γ2.β) ἔλαβον: Να κλίνετε στον ενικό αριθμό το αρσενικό γένος της μετοχής του ενεργητικού παρακειμένου.
Μονάδες 5

γ΄ λυκείου 2002
Γ2.α. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τους παρακάτω πίνακες, στα κενά των οποίων θα συμπληρώσετε τους τύπους που ζητούνται. (Το επίθετο να γραφεί στην πτώση, στο γένος και στον αριθμό που βρίσκεται ο τύπος που δίνεται). [Το επίθετο είναι το μεγίστων και το επίρρημα το καλά]
Μονάδες 5

Γ2.β. Να γράψετε τους ζητουμένους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
οἶδ(α): το τρίτο ενικό πρόσωπο της υποτακτικής και προστακτικής του ίδιου χρόνου.
δεδώκατε: το ίδιο πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού και του αορίστου β´ της ίδιας φωνής.
δύνηται: το ίδιο πρόσωπο της ευκτικής στο χρόνο που βρίσκεται.
Μονάδες 5

γ΄ λυκείου 2003
Γ2.α. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τους παρακάτω πίνακες, στα κενά των οποίων θα συμπληρώσετε τους τύπους που ζητούνται. (Η αντωνυμία να γραφεί στο γένος και στον αριθμό που βρίσκεται ο τύπος του κειμένου, που δίνεται).
Ζητά παραθετικά του ευδαιμονεσταται και πτωτικούς τύπους της αντωνυμίας τουτων
Μονάδες 5

Γ2.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
αἱρῶνται: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της ευκτικής και της προστακτικής του αορίστου β´ στη φωνή που βρίσκεται.
πείθωνται: τον ίδιο τύπο στον παθητικό αόριστο.
ἐμμενόντων: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα και του αορίστου στη φωνή που βρίσκεται.
Μονάδες 5

γ΄ λυκείου 2004
Γ2.α. Να γράψετε τους ζητούµενους τύπους για καθεµιάαπό τις παρακάτω λέξεις του κειµένου:
ὁρῶµεν: το ίδιο πρόσωπο στην ίδια έγκλιση και φωνή του αορίστου β′
γιγνώµεθα: το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου β′
ὠφελήσεσθαι: το απαρέµφατο παρακειµένου ενεργητικής φωνής
συνίστηµι: το δεύτερο ενικό πρόσωπο οριστικής αορίστου της ίδιας φωνής και τη γενική ενικού αρσενικού γένους της µετοχής ενεστώτα της ίδιας φωνής.
Μονάδες 5
Γ2.β. Να γράψετε τους ζητούµενους τύπους για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου:
ὄρνιθι: την αιτιατική ενικού
τι: τη δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους
σοφῶν: την αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους
µέγα: τα παραθετικά επιθέτου στο γένος, τον αριθµό και την πτώση που βρίσκεται
ταῦτα: τη γενική πληθυντικού θηλυκού γένους.
Μονάδες 5

γ΄ λυκείου 2005
Γ2.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
διενηνόχασιν: το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα της ίδιας φωνής.
ἀποστείλαντες: το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα της ίδιας φωνής.
ἐπηρώτων: το τρίτο ενικό πρόσωπο ευκτικής ενεστώτα της ίδιας φωνής.
λήψονται: το δεύτερο ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου της ίδιας φωνής.
ἀνελόντος: το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου β΄ της ίδιας φωνής.
Μονάδες 5
Γ2.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
τοῦτο: την ονομαστική πληθυντικού του αρσενικού γένους.
μέγιστον: τη δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους στο συγκριτικό βαθμό.
πασῶν: τη δοτική ενικού του αρσενικού γένους.
γενομένης: την ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού γένους.
τὸν βασιλέα: την κλητική του ενικού αριθμού.
Μονάδες 5

γ΄ λυκείου 2006
Γ2.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
ἔφη : το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα.
γιγνώσκων : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή.
ὁρῶ : το δεύτερο ενικό πρόσωπο παρατατικού στην ίδια φωνή.
νομίζουσι : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή.
κατέχειν : το τρίτο ενικό πρόσωπο υποτακτικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή.
Μονάδες 5
Γ2.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :
σὺ : τη δοτική πληθυντικού αριθμού του ίδιου προσώπου.
γυναικὶ : την κλητική ενικού αριθμού.
θυμοειδεῖς : την ονομαστική ενικού αριθμού του ουδετέρου γένους.
ἵππους : τη δοτική ενικού αριθμού.
ἅπασιν : τη γενική ενικού αριθμού του θηλυκού γένους.
Μονάδες 5

Γ Λυκείου 2007
Γ2.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά
από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
ἰδεῖν : το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής του
ίδιου χρόνου της ίδιας φωνής.
τυγχάνει : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής
παρατατικού.
γνώσεσθαι : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής
αορίστου β΄.
εἰδέναι : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής
ενεστώτα.
ἔχομεν : το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής
παρακειμένου της ίδιας φωνής.
Μονάδες 5
Γ2.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά
από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :
ὄμματος : τη δοτική του ενικού αριθμού.
τοῡτον : την ονομαστική του πληθυντικού
αριθμού του αρσενικού γένους.
ὅμοιον : τη δοτική του πληθυντικού αριθμού
του ουδέτερου γένους.
πᾱν : τη γενική ενικού αριθμού του
θηλυκού γένους.
φρόνησιν : τη δοτική του πληθυντικού αριθμού.
Μονάδες 5

Γ Λυκείου 2008
Γ1.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
καταγελᾷ : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή.
εἴρηκα : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή.
ἐξευρεῖν : το απαρέμφατο ενεστώτα στην ίδια φωνή.
καταψηφίσασθαι : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή.
παραλελειμμένα : το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή.
Μονάδες 5
Γ1.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :
τούτων : τη δοτική πληθυντικού του θηλυκού γένους.
ἁμαρτήματα : τη δοτική πληθυντικού.
μᾶλλον : τον θετικό βαθμό.
μεγάλη : την αιτιατική πληθυντικού του υπερθετικού βαθμού στο ίδιο γένος.
πόλει : την κλητική ενικού.
Μονάδες 5

Γ λυκείου 2009
Γ1.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
καταγελᾷ : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή.
εἴρηκα : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή.
ἐξευρεῖν : το απαρέμφατο ενεστώτα στην ίδια φωνή.
καταψηφίσασθαι : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή.
παραλελειμμένα : το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή.
Μονάδες 5
Γ1.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :
τούτων : τη δοτική πληθυντικού του θηλυκού γένους.
ἁμαρτήματα : τη δοτική πληθυντικού.
μᾶλλον : τον θετικό βαθμό.
μεγάλη : την αιτιατική πληθυντικού του υπερθετικού βαθμού στο ίδιο γένος.
πόλει : την κλητική ενικού.
Μονάδες 5

Γ΄Λυκείου 2010

Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από
τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
πλείω : τη δοτική του πληθυντικού του
αρσενικού γένους στον θετικό βαθμό.
γήρως : τη δοτική του ενικού.
δυσμαθέστερον : την αιτιατική του ενικού του θηλυκού
γένους στον θετικό βαθμό.
ταῦτα : την αιτιατική του πληθυντικού στο
αρσενικό γένος.
ἐμὲ : τη γενική πληθυντικού δευτέρου
προσώπου.
ὁρᾶν: : το τρίτο ενικό πρόσωπο παρατατικού
στην ίδια φωνή.
ἀποβαίνειν : το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής
αορίστου δευτέρου στην ίδια φωνή.
γίγνεσθαι : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής
αορίστου δευτέρου.
αἰσθανόμενον : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής
παρακειμένου στην ίδια φωνή.
ἀδικεῖν : το απαρέμφατο αορίστου στην ίδια φωνή.
Μονάδες 10

Το συγκεκριμένο κείμενο τέθηκε στον 7ος ΕΤΗΣΙΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ το 2008
Ισοκράτη , Προς Δημόνικον 50-52

Ζεύς Ἡρακλέα καί Τάνταλον γεννήσας, ὡς οἱ μῦθοι λέγουσι καί πάντες πιστεύουσι, τόν μέν διά τήν ἀρετήν ἀθάνατον ἐποίησε, τόν δέ διά τήν κακίαν ταῖς μεγίσταις τιμωρίαις ἐκόλασεν. Τούτοις δεῖ παραδείγμασι χρώμενον σ' ὀρέγεσθαι τῆς καλοκαγαθίας καί μή μόνον τοῖς ὑφ' ἡμῶν εἰρημένοις ἐμμένειν ἀλλά καί τῶν ποιητῶν τά βέλτιστα μανθάνειν καί τῶν ἄλλων σοφιστῶν, εἰ τι χρήσιμον εἰρήκασιν, ἀναγιγνώσκειν. Ὥσπερ γάρ τήν μέλιτταν ὁρῶμεν ἐφ' ἅπαν­τα μέν τά βλαστήματα καθιζάνουσαν ἀφ'ἑκάστου δέ τά βέλτιστα λαμβάνουσαν, οὕτω δεῖ καί τούς παιδείας ὀρεγομένους νεανίας μηδενός μέν ἀπείρως ἔχειν, πανταχόθεν δέ τά χρήσιμα συλλέγειν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

1. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τύπων : πιστεύουσι, ἀναγιγνώσκειν, εἰρήκασιν, συλλέγειν, ἐμμένειν
2. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των ρηματικών τύπων : ἐκόλασεν, λέγουσι
3. Να κλιθούν στους δυο αριθμούς : παραδείγμασι, τούτοις, τήν μέλιτταν, νεανίας, μηδενός, τῶν ποιητῶν
4. Να γραφούν τα παραθετικά : ἀπείρως, χρήσιμον, τά βέλτιστα

Τις ασκήσεις επιμελήθηκε ο συνάδελφος Στράτος Τσαγγαρής

Δεν θα μπορούσα να μην παραδεχτώ την απειρία μου σε σχέση με τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας Γενικής παιδείας... Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τραγικές αναμνήσεις που είχα ως μαθήτρια με οδήγησε στο να αναζητήσω νέους πιο ενδιαφέροντες τρόπους διδασκαλίας του εν λόγω κειμένου.


Πρώτα πρώτα στράφηκα στην ανάγνωση του κειμένου.. Είναι γεγονός οτι σε τόσο μεγάλα κείμενα, αν διαβάζουμε εμείς "χάνουμε" τους μαθητές.. Από την άλλη, αν διαβάσει κάποιος "καλλίφωνος" μαθητής (όπως έλεγαν και οι σαχλαμάρες που διαβάζαμε για το Α. Σ. Ε. Π) "χάνουμε" για ακόμη μία φορά τους μαθητές αλλά χάνουμε και το "χρώμα" του κειμένου... Έτσι σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω μια μορφή δραματοποιήσης. Χωρίσαμε λοιπόν το κείμενο σε "ρόλους"...
Ο Λουκάς ανέλαβε να διαβάζει το κομμάτι του Πέπονα, ο Τσαμπίκος τον Τουρκόγιαννο, ο Κώστας και ο Αντώνης τους φύλακες, ο Μανώλης τον επιζωήτη... ( Ας με συγχωρέσουν τα παιδιά μου αν δεν θυμάμαι καλά την κατανομή των ρόλων)
Τα αποτελέσματα ήταν ενδιαφέροντα...
Στο πιο ζωηρό τμήμα, όπου και διάβαζαν οι " ζωηροί" έγινε το πιο ήσυχο μάθημα.. Στο άλλο τμήμα δεν μπορώ να πώ οτι επικρατούσε ησυχία, γι αυτό και τη σκυτάλη ανέλαβαν τα κορίτσια.. όσον αφορά τον χρόνο μπορώ να πώ οτι μείναμε στα πλαίσια που είχαμε ορίσει εξαρχής, δηλαδή μια διδακτική ώρα για ανάγνωση του κειμένου. Πάντως και στα δύο τμήματα τα παιδιά συμμετείχαν στην ιστορία, τους έμεινε μια πιο ζωντανή εικόνα του αποσπάσματος...

Έπειτα περάσαμε στην επεξεργασία... Εκεί αποφύγαμε χωρισμό σε ενότητες και αναλυτική περιγραφή χωρίων για να μην βιώσουμε αυτό που πολύ επιτυχημένα η συμβουλός μας κ. Κοσεγιάν ονομάζει "ανατομία ενός εγκλήματος"... Επιμείναμε περισσότερο σε μια ολιστική προσέγγιση του αποσπάσματος με έμφαση σε στάσεις και συμπεριφορές.. Η άσκηση που τέθηκε για το σπίτι ήταν ο χαρακτηρισμός του Τουρκόγιαννου και του Πέπονα..

Εκεί λοιπόν που θεωρούσαμε πως τελειώναμε με τα βασικά, τα παιδιά για άλλη μια φορά με οδήγησαν σε μια φοβερή έκπληξη....
" Κυρία... πολύ απότομα τελειώνει... Τι έκανε μετά ο Πέπονας?"
Εκεί λοιπον μου ήρθε μια φοβερή ιδέα... Έβαλα τα παιδιά νασυνεχίσουν την ιστορία απ΄ όποιο σημείο αυτά επιθυμούν.. Να την ξαναγράψουν με τους δικούς τους πλέον όρους.. Με αγωνία λοιπόν περίμενα την επόμενη φορά να δώ τι έγραψαν.. Όταν όμως έχεις να κάνεις με παιδιά ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι σε περιμένει...Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν κατα πολύ τις προσδοκίες μου...
Ήταν απίστευτο το πώς έπλασαν τους ήρωες και την στάση τους με τον δικό τους τρόπο, ανάλογα με τη δική τους ιδιοσυγκρασία και τα βιώματα τους..
Σε άλλα post θα ακολουθήσουν οι ιστορίες των παιδιών για να καταλάβετε τι εννοώ...

Δεν ξέρω αν δίδαξα σωστά το κείμενο, γι αυτό και περιμένω αντιπροτάσεις σας.. Αυτό που ξέρω όμως είναι οτι τα παιδιά πραγματικά απόλαυσαν την ιστορία...

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Μαρίνα, τον Αντώνη, την Χαρά, την Κάλλια, την Ανθούλα, την Έυη, την Βαλασία, την Ράνια, την Τσαμπίκα και όποιον άλλον τυχόν ξεχνάω για τις ιστορίες που μου έδωσαν ....

1) Δευτερόκλιτα ἀσυναίρετα οὐσιαστικά

Ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ σὲ –ος, οὐδέτερα σε –ον

Παραδείγματα:

Θέμα: ἀνθρωπο-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ἄνθρωπος	οἱ ἄνθρωποι	τὼ ἀνθρώπω
Γενική	τοῦ ἀνθρώπου	τῶν ἀνθρώπων	τοῖν ἀνθρώποιν
Δοτική	τῷ ἄνθρωπῳ	τοῖς ἀνθρώποις	τοῖν ἀνθρώποιν
Αἰτιατική	τὸν ἄνθρωπον	τοὺς ἀνθρώπους	τὼ ἀνθρώπω
Κλητική	ὦ ἄνθρωπε	ὦ ἄνθρωποι	ὦ ἀνθρώπω

Θέμα: νησο-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ νῆσος	αἱ νήσοι	τὼ νήσω
Γενική	τῆς νήσου	τῶν νήσων	τοῖν νήσοιν
Δοτική	τῇ νήσῳ	ταὶς νήσοις	τοῖν νήσοιν
Αἰτιατική	τὴν νῆσον	τὰς νήσους	τὼ νήσω
Κλητική	ὦ νῆσε	ὦ νήσοι	ὦ νής

Θέμα: μυστηριο-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	τὸ μυστήριον	τὰ μυστήρια	τὼ μυστηρίω
Γενική	τοῦ μυστηρίου	τῶν μυστηρίων	τοῖν μυστηρίοιν
Δοτική	τῷ μυστηρίῳ	τοῖς μυστηρίοις	τοῖν μυστηρίοιν
Αἰτιατική	τὸ μυστήριον	τὰ μυστήρια	τὼ μυστηρίω
Κλητική	ὦ μυστήριον	ὦ μυστήρια	ὦ μυστηρίω

Παρατηρήσεις:

Η κατάληξη α τῶν οὐδετέρων ὅλων γενικὰ τῶν πτωτικῶν εἶναι βραχύχρονη.

2) Δευτερόκλιτα συνηρημένα οὐσιαστικά.

Τὰ περισσότερα οὐσιαστικὰ τῆς β΄ κλίσης ποὺ πρὶν ἀπ’ τὸν χαρακτήρα ο ἔχουν ἄλλο ο ἤ ε συναιροῦνται σὲ ὅλες τὶς πτώσεις.

Παράδειγμα:

Θέμα: πλοο- = πλου-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ (πλόος) πλοῦς	Οἱ (πλόοι) πλοῖ	Τὼ (πλόω) πλώ
Γενική	Τοῦ (πλόου) πλοῦ	Τῶν (πλόων) πλῶν	Τοῖν (πλόοιν) πλοῖν
Δοτική	Τῷ (πλόῳ) πλῷ	Τοῖς (πλόοις) πλοῖς	Τοῖν πλοῖν
Αἰτιατική	Τὸν (πλόον)πλοῦν	Τοὺς (πλόους) πλοῦς	Τὼ (πλόω) πλώ
Κλητική	ὦ (πλόε) πλοῦ	ὦ (πλόοι) πλοῖ	Τὼ (πλόω) πλώ

Παρατηρήσεις:

1) Τὰ φωνήεντα ο καὶ ε τῶν συνηρημένων δευτεροκλίτων, ὅταν ἀκολουθεῖ ἀμέσως ὕστερ’ ἀπὸ αὐτὰ ὁ χαρακτήρας ο, συναιροῦνται μὲ αὐτὸν σὲ ου, ἀλλιῶς χάνονται κατὰ συναίρεση ἐμπρὸς ἀπὸ τὶς καταλήξεις.

2) Ὅλες οἱ πτώσεις τῶν συνηρημένων τῆς β’ κλίσης τονίζονται στὴν ἴδια συλλαβή, στὴν ὁποία τονίζεται ἡ ὀνομαστικὴ τοῦ ἐνικοῦ.

ΑΤΤΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΛΙΣΗ

Ἀττικόκλιτα σὲ -ως καὶ -ων

Παράδειγμα:

Θέμα: ἁλω-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ ἅλως	Αἱ ἅλῳ	Τὼ ἅλω
Γενική	Τῆς ἅλω	Τῶν ἅλων	Τοῖν ἅλῳν
Δοτική	Τῇ ἅλῳ	Ταῖς ἅλῳς	Τοῖν ἅλῳν
Αἰτιατική	Τὴν ἅλω(ν)	Τὰς ἅλως	Τὼ ἅλω
Κλητική	ὦ ἅλως	ὦ ἅλῳ	ὦ ἅλω

Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο κλίνονται καὶ τὸ ἀρσενικὸ καὶ οὐδέτερο.

Παρατηρήσεις:

1) Τὰ ἀττικόκλιτα οὐσιαστικὰ φυλάγουν στὶς καταλήξεις ὅλων τῶν πτώσεων το ω τῆς ονομαστικῆς καὶ παίρνουν ὑπογεγραμμένο ι ὅπου στὶς ἀντίστοιχες καταλήξεις τῆς κοινῆς δεύτερης κλίσης ὑπάρχει ι (ὑπογεγραμμένο ἤ προσγεγραμμένο).

2) Φυλάγουν σὲ ὅλες τὶς πτώσεις τὸν ἴδιο τόνο ποὺ ἔχει ἡ ὀνομαστικὴ τοῦ ἐνικοῦ καὶ στὴν ἴδια συλλαβή.

3) ἔχουν κλητικὴ ὅμοια μὲ ὀνομαστική.

4) Μερικὰ σχηματίζουν τὴν αἰτιατικὴ τοῦ ἐνικοῦ χωρὶς τὸ τελικὸ ν.

πηγή: omilias.blogspot.com

1) Πρωτόκλιτα ἀσυναίρετα οὐσιαστικά.

Κλίνονται τὰ ἀρσενικὰ ποὺ λήγουν σὲ –ας ἤ –ης καὶ τὰ θηλυκὰ σὲ –α ἤ –η

α) παραδείγματα: ἀρσενικὰ σὲ –ας καὶ –ης

Θέμα: νεανια

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ νεανίας	οἱ νεανίαι	τὼ νεανία
Γενική	τοῦ νεανίου	τῶν νεανιῶν	τοῖν νεανίαιν
Δοτική	τῷ νεανίᾳ	τοῖς νεανίαις	τοῖν νεανίαιν
Αἰτιατική	τὸν νεανίαν	τοὺς νεανίας	τὼ νεανία
Κλητική	ὦ νεανία	ὦ νεανίαι	ὦ νεανία

Θέμα: ποιητα

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ποιητής	οἱ ποιηταί	τὼ ποιητά
Γενική	τοῦ ποιητοῦ	τῶν ποιητῶν	τοῖν ποιηταῖν
Δοτική	τῷ ποιητῇ	τοῖς ποιηταῖς	τοῖν ποιηταῖν
Αἰτιατική	τὸν ποιητήν	τοὺς ποιητάς	τὼ ποιητά
Κλητική	ὦ ποιητά	ὦ ποιηταί	ὦ ποιητά

β) παραδείγματα θηλυκῶν σὲ –α (γεν. –ας)

Θέμα: ἀληθεια-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ ἀλήθεια	αἱ ἀλήθειαι	τὼ ἀληθεία
Γενική	τῆς ἀληθείας	τῶν ἀληθειῶν	τοῖν ἀληθείαιν
Δοτική	τῇ ἀληθείᾳ	ταῖς ἀληθείαις	τοῖν ἀληθείαιν
Αἰτιατική	τὴν ἀλήθειαν	τὰς ἀληθείας	τὼ ἀληθεία
Κλητική	ὦ ἀλήθεια	ὦ ἀλήθειαι	ὦ ἀληθεία

γ) παράδειγμα θηλυκοῦ σὲ –α (γεν. –ης)

Θέμα: γλωσσα-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ γλῶσσα	αἱ γλῶσσαι	τὼ γλώσσα
Γενική	τῆς γλώσσης	τῶν γλωσσῶν	τοῖν γλώσσαιν
Δοτική	τῇ γλώσσῃ	ταῖς γλώσσαις	τοῖν γλώσσαιν
Αἰτιατική	τὴν γλῶσσαν	τὰς γλώσσας	τὼ γλώσσα
Κλητική	ὦ γλῶσσα	ὦ γλῶσσαι	ὦ γλώσσα

δ) παράδειγμα θηλυκοῦ σὲ –η

Θέμα: κωμα

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ κώμη	αἱ κῶμαι	τὼ κώμα
Γενική	τῆς κώμης	τῶν κωμῶν	τοῖν κώμαιν
Δοτική	τῇ κώμῃ	ταῖς κώμαις	τοῖν κώμαιν
Αἰτιατική	τὴν κώμην	τὰς κώμας	τὼ κώμα
Κλητική	ὦ κώμη	ὦ κώμαι	ὦ κώμα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) τὸ α στὴν κατάληξη –ας (σὲ ὁποιαδήποτε πτώση) εἶναι πάντοτε μακρόχρονο

2) ἡ γενικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τονίζεται στὴ λήγουσα καὶ παίρνει περισπωμένη

3) ἀπὸ τὰ πρωτόκλιτα ἀρσενικὰ σὲ –ης σχηματίζουν τὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ σὲ –α καὶ ὄχι σὲ –η : α) τὰ ἐθνικά: ὦ Σκύθα, β) ὅσα λήγουν σὲ –της καὶ τὰ σύνθετα (μὲ β΄συνθετικὸ ῥήμα) σὲ -άρχης, -μέτρης, -πώλης, -τρίβης, -ώνης, κτλ.: ὦ στρατιῶτα, ὦ γυμνασιάρχα, ὦ τελῶνα

4) στὰ πρωτόκλιτα θηλυκὰ ποὺ λήγουν σὲ –α: ἄν πρὶν τὴν κατάληξη α ὑπάρχει σύμφωνο (ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ῥ), τὸ α λέγεται μὴ καθαρό, εἶναι κανονικὰ βραχύχρονο καὶ στὴ γενικὴ καὶ δοτικὴ τοῦ ἐνικοῦ τρέπεται σὲ –η: ἡ μοῦσα, τῆς μούσης, τῇ μούσῃ κτλ.

2) Πρωτόκλιτα συνηρημένα οὐσιαστικά

Τὰ περισσότερα ἀπ’ τὰ πρωτόκλιτα οὐσιαστικὰ ποὺ πρὶν ἀπὸ τὸν χαρακτήρα α τοῦ θέματος ἔχουν ἄλλο α ἤ ε συναιροῦνται σὲ ὅλες τὶς πτώσεις

Παράδειγμα:

Θέμα: Ἑρμεα- = Ἑρμη-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ (Ἑρμέας) Ἑρμής	οἱ (Ἑρμέαι)Ἑρμαῖ	τὼ (Ἑρμέα)Ἑρμᾶ
Γενική	τοῦ (Ἑρμέου) Ἑρμοῦ	τῶν (Ἑρμεῶν)Ἑρμῶν	τοῖν (Ἑρμέαιν) Ἑρμαῖν
Δοτική	Τῷ (Ἑρμέα) Ἑρμῇ	τοῖς (Ἑρμίαις)Ἑρμαῖς	τοῖν (Ἑρμέαιν) Ἑρμαῖν
Αἰτιατική	τὸν (Ἑρμέαν)Ἑρμῆν	τοὺς (Ἑρμέας)Ἑρμᾶς	τὼ (Ἑρμέα)Ἑρμᾶ
Κλητική	ὦ (Ἑρμέα) Ἑρμῆ	ὦ (Ἑρμέαι) Ἑρμαῖ	ὦ (Ἑρμέα)Ἑρμᾶ

Θέμα: μνάα- = μνᾶ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ μνᾶ	Αἱ μναῖ	Τὼ μνᾶ
Γενική	Τῆς μνᾶς	Τῶν μνῶν	Τοῖν μναῖν
Δοτική	Τῇ μνᾶ	Ταῖς μναῖς	Τοῖν μναῖν
Αἰτιατική	Τὴν μνᾶν	Τὰς μνᾶς	Τὼ μνᾶ
Κλητική	ὦ μνᾶ	ὦ μναῖ	ὦ μνᾶ

πηγή: omilias.blogspot.com