Συνολικές προβολές σελίδας

Αναζήτηση

Θέματα

Giveaway of the Day

Πληροφορίες

Η φωτογραφία μου
Είμαι απόφοιτος του τομέα Κλασικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος του ίδιου τομέα της σχολής με το θέμα της διπλωματικής μου εργασίας να παραγματεύεται το έργο "Περὶ παίδων ἀγωγῆς" του Πλουτάρχου. Είμαι υποψήφια διδάκτωρ του τομέα Κλασικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας του Δ. Π. Θ. Με ενδιαφέρουν αρκετά θέματα διδακτικής μεθοδολογίας και μελέτες περιπτώσεων. Το 2009 διορίστηκα μέσω Ασεπ και δίδαξα στο ΓΕΛ Αρχαγγέλου Ρόδου για δύο χρόνια. Από το σχολικό έτος 2011-12 υπηρετώ στο ΓΕΛ Λιμένα, στην γενέτειρά μου, την Θάσο.

Δημοφιλείς αναρτήσεις

Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2011

Γεώργιος Βιζυηνός, ένας μοντερνιστής ηθογράφος

γράφει η  Ανδρονίκη Μαστοράκη (ακολουθεί βιογραφικό σημείωμα)
Οι Έλληνες πεζογράφοι που εμφανίστηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 1870 και στη δεκαετία του 1880 προσάρμοσαν στα ελληνικά τις συμβάσεις αυτού του είδους του ρεαλισμού που έγινε γνωστός με το συμβατικό όρο ηθογραφία[1].Μέσα σ’ αυτό το πνεύμα οι νεοέλληνες συγγραφείς ηθογραφικών διηγημάτων αναλαμβάνουν ν’ αναπαραστήσουν την ποιμενική ζωή κάποιας συγκεκριμένης περιοχής βασίζοντας την αναπαράσταση αυτή στην ιδιαίτερη διάλεκτο, στο λαϊκό πολιτισμό και στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Η ηθογραφική πεζογραφία καταλήγει σε δύο βασικές κατευθύνσεις: α) ειδυλλιακή ωραιοποίηση της καθημερινής ζωής στην ύπαιθρο, και β) ενασχόληση και με τις σκοτεινές, σκληρές όψεις της καθημερινής ζωής στον ίδιο πάλι φυσικό χώρο[2].
Τον Βιζυηνό μπορούμε να κατατάξουμε σ’ αυτό που ο Βουτουρής ονομάζει ‘ρεαλιστική αγροτική ηθογραφία’[3]. Χρησιμοποιεί μεν τις συμβάσεις του ρεαλισμού, αλλά ακραία με σκοπό να τις ανατρέψει[4]. Από την μια μεριά χρησιμοποιεί τους νόμους του ρεαλισμού, κατά το πρότυπο του Balzac[5], την εξονυχιστική δηλαδή παρατήρηση και την φροντίδα για τεκμηρίωση έτσι ώστε να επιτυγχάνει την πειστική αναπαράσταση των πράξεων των ηρώων του, την επιτυχημένη σκιαγράφηση των χαρακτήρων και την επιτυχημένη ερμηνεία της συμπεριφοράς τους. Από την άλλη όμως, χρησιμοποιεί και «τους νόμους της αγωνίας και της πλάνης που θέτουν υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη μιας και μοναδικής πραγματικότητας, την οποία υποτίθεται ότι αποδίδει ο ρεαλισμός»[6].
Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιεί όλες τις αφηγηματικές τεχνικές του ηθογραφικού διηγήματος, για διαφορετικό όμως σκοπό και με διαφορετικό αποτέλεσμα από τους σύγχρονούς του ηθογράφους. Για παράδειγμα, και τα δύο διηγήματα αναφέρονται σε γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, η άμεση παρουσία όμως του αφηγητή, με την χρήση πρωτοπρόσωπης αφήγησης, «καθορίζει αυτόματα και τη φύση του αντικειμένου του, μεταβάλλοντάς το σε σύγχρονο και πραγματικό, δηλ. σε ντοκουμέντο»[7]. Επιτυγχάνεται με τον τρόπο αυτό, ταυτόχρονα, η απαίτηση για το σύγχρονο του θέματος και για την αληθοφάνεια της αφήγησης. Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετεί και η υιοθεσία λόγιου λόγου –καθαρεύουσα– όταν απευθύνεται ο αφηγητής άμεσα στον αναγνώστη, και λαϊκού λόγου –δημοτική με στοιχεία ντοπιολαλιάς– όταν απευθύνεται έμμεσα σ’ αυτόν μέσω των διαλόγων των ηρώων[8]. Στο διήγημα “Μοσκώβ-Σελήμ” για παράδειγμα «ο αφηγητής περιγράφει τον τόπο με τρόπο ανάλογο αυτού που ο χαρακτήρας αφηγείται στην ιστορία, υπογραμμίζοντας έτσι το ρόλο του αφηγητή ως αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων του παρόντος της αφήγησης και το ρόλο του Σελήμ ως αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων του παρελθόντος»[9].

Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2011

Η μετάφραση των σημαντικότερων επιρρημάτων και επιρρηματικών φράσεων της αρχαίας ελληνικής

ἀλλά αὖθις = τουλάχιστον στο εξής
ἀλλά γάρ = αλλά βέβαια
ἀλλά μήν = αλλά όμως
ἀλλά ἄρα =αλλά ίσως
ἁμός (οὐδαμοῦ = πουθενά) = τις, κάποιος
ἁμοῦ γέ που = κάπου οπουδήποτε
ἁμῶς γέ πῶς = κατά κάποιον τρόπο
ἃν < ἃ ἄν = όσα αν
ἆρα = άραγε
ἄρα = επομένως
ἆρα μή = άραγε μήπως
αὔθις = αμέσως
γέ = τουλάχιστον
γοῦν = λοιπόν
δή = βάβαια
εἶθ' (εἶτα) = ακολούθως
εἶτ' (εἴθε) = μακάρι
ἔτι = ακόμα
ἦ (βεβαιωτικό) =πράγματι, βέβαια
ἦ (ερωτηματικό) = αλήθεια;
ἤ παρ' ἃ = παρά αντίθετα με όσα
καί γάρ = και πράγματι
κἀν < καί ἐν = και στ....
καί ἄν ἄρα = και αν ίσως
κἆθ' (καί εἶτα) = και ακολούθως
κἄν < καί ἄν = και αν
καί ταῦτα (μετά από στίξη) = και μάλιστα
μάλιστα =περισσότερο, προπάντων, κυρίως
μέντοι = όμως
οὐ μήν ἀλλά = αλλά όμως
οὔκουν = λοιπόν δεν
οὐκοῦν = λοιπόν
ταυτί = έτσι
τότε μέν - ἐνταῦθα δέ = τότε μέν - σ' αυτή την περίπτωση όμως
τηνικαῦτα = αμέσως
τοτέ μέν - τοτέ δέ = άλλοτε μεν - άλλοτε δε
τοίνυν = λοιπόν
τό παράπαν = εντελώς
ὡδί = έτσι
ὧς οἷόν τε μέγιστα = όσο το δυνατόν περισσότερο
ὣσπερ τίς καί ἄλλως = περισσότερο από κάθε άλλονΦιλολογικό Φροντιστήριο Συγχρονο - Καρδίτσα

'Ερρωσο: Navicula Bacchi

'Ερρωσο: Navicula Bacchi: "Such allen zu gefallen,nicht nur dir allein. Βούλου δ'αρέσκειν πάσι,μη σαυτώ μόνω.  Αν  νομίζετε οτι η αρχαιομάθεια και η αρ..."

Αν νομίζετε οτι η αρχαιομάθεια και η αρχαιογνωσία είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, τότε πλανάσθε πλάνην οικτρά.
Η συγκεκριμένη σελίδα, γερμανικής προέλευσης, μας βάζει ειλικρινά τα γυαλιά αφού το υλικό που περιέχει είναι πλουσιότατο σε αρχαίους κανόνες, ρήματα, κείμενα αρχαίων συγγραφέων, κανόνες συλλαβισμού-και με φωνητική εκφορά- προτάσεις απο επιλεγμένα κείμενα εύκολα στην κατανόηση αλλά και στην γραμματικοσυντακτική ανάλυση. Navicula Bacchi τ'ονομα της, και αξίζει ειλικρινά μια περιήγηση, οχι μόνο απο περιέργεια αλλά και για εκπαιδευτική χρήση.
Και αναρωτιέμαι, άραγε αγαπούν και εκτιμούν ακόμη και οι Γερμανοί την αρχαία ελληνική περισσότερο απο εμάς;
Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2011

Βασικά ερωτήματα για τους κύριους θεματικούς κύκλους του μαθήματος της Έκθεσης στου Λύκειο

Άλλο ένα εξαιρετικό δείγμα δουλειάς του συναδέλφου και καλού φίλου Στράτου Τσαγγαρή Παρατίθενται πιθανά θέματα ανάπτυξης των βασικών θεματικών κύκλων του Λυκείου . Οι μαθητές της Β΄παρακαλώ να μελετήσουν τα θέματα που αφορούν τα ΜΜΕ
ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) «Ο άνθρωπος παρεμβαίνει στο φυσικό περιβάλλον, το διαμορφώνει, αλλά και το καταστρέφει. Πολλοί πιστεύουν ότι η επίδραση του ανθρώπου συ­νεπάγεται αναγκαστικά την καταστροφή του, και γι’ αυτό προτείνουν να μην επεμβαίνει καθόλου ο άνθρωπος σ’ αυτό, φτάνουν ως την άρνηση της τεχνολογίας και κηρύσσουν την «επιστροφή στη φύση». Παρουσίασε και αι­τιολόγησε τις προσωπικές σου απόψεις πάνω στη σχέση ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος».

2) «Κάθε χρόνο, την περίοδο κυρίως του καλοκαιριού, αλλεπάλληλες πυρκαγιές αφανίζουν το δασικό πλούτο της χώρας, με επικίνδυνες συνέπειες για τη ζωή όλων μας. Τις πυρκαγιές αυτές άλλοι αποδίδουν σε άνομα συμφέ­ροντα, άλλοι σε ανθρώπινη αμέλεια, άλλοι σε τυχαία περιστατικά και άλλοι σε άλλες αιτίες. Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά και πώς νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο;»

3) Τις τελευταίες δεκαετίες η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τον εφιάλτη του πυρηνικού ολοκαυτώματος. Κι ενώ προσπαθεί να αποφύγει -ή να εμποδί­σει- έναν πυρηνικό πόλεμο, βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα της ειρηνικής α­ξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας, από την οποία όμως, όπως δείχνουν τα συχνά πυρηνικά ατυχήματα, αντιμετωπίζει όχι μικρότερους κινδύνους. Ποια είναι η θέση σας, ιδιαίτερα στο τελευταίο ζήτημα;

4) «Στις μέρες μας κολακευόμαστε για τις ανθρώπινες νίκες πάνω στη φύ­ση. Ωστόσο, για κάθε τέτοια νίκη η φύση μας εκδικείται. Η ανισορροπία που προκάλεσε η επέμβαση του ανθρώπου στη φύση είναι πια πραγματικότητα, το οικολογικό πρόβλημα είναι έντονο, ενώ σίγουρα οι συνέπειες είναι μεγάλες για τον άνθρωπο και για την ποιότητα της ζωής του. Να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά. Υπάρχουν λύσεις εφικτές για το πρόβλημα; »

5) Είναι γενική η διαπίστωση ότι η άνοδος του βιοτικού επιπέδου δε συμ­βαδίζει πάντοτε με τη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινής ζωής κυρίως στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Να φέρετε παραδείγματα που επιβεβαι­ώνουν το φαινόμενο, να βρείτε τις αιτίες και να επισημάνετε τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθει η ισορροπία.

6) Πόσο ασυμβίβαστες είναι οι έννοιες της ανάπτυξης και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος με τα σημερινά δεδομένα;

ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1. «Ο άνθρωπος, εκτός από το φυσικό, προσαρμόζεται και στο κοινωνικό του περιβάλλον, α) Γιατί είναι αναγκαία αυτή η προσαρμογή; β) Πώς την εν­νοείτε; ως ταύτιση με τις καθιερωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές; ως απο­δοχή αυτού που κάθε φορά αποκαλείται μοντέρνο ή μόδα, ή ως προσαρμογή, στα πλαίσια της οποίας επιτρέπεται στο άτομο να διαμορφώνει αυτόνομα και να ρυθμίζει μόνο του τη ζωή του; γ) Με ποιον τρόπο νομίζετε ότι μπορεί να ε­πιτευχθεί η ομαλή και αποτελεσματική προσαρμογή του ατόμου;»

2. «Όλοι, από τη νηπιακή ηλικία, εντασσόμαστε σε μικρές και σταδιακά σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες (οικογένεια, σχολείο, πόλη κτλ,). Ποια θετικά στοιχεία παρέχει η ένταξη αυτή και ποιες υποχρεώσεις συνεπάγεται; Με ποια συμπεριφορά και με ποιες πρωτοβουλίες προάγεται το κοινωνικό συμφέρον και ταυτόχρονα διασφαλίζεται η δημιουργική ανάπτυξη της προσωπικότητας μας;»

3. «Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο καθένας είναι δημιουργός της τύχης του και υπεύθυνος γι’ αυτήν ή δέχεστε ότι υπάρχουν άλλοι παράγοντες (ποιοι;) έξω από την περιοχή ελέγχου μας που παίζουν τον κύριο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της ζωής μας;»

4. Πιστεύετε ότι η σύγχρονη κοινωνία ευνοεί την ανάπτυξη των θετικών στοιχείων της προσωπικότητας των μελών της, ώστε να γίνουν ελεύθερα και ευτυχισμένα άτομα; Να τεκμηριώσετε με επιχειρήματα τις απόψεις σας.

5. «Η άμιλλα ως παράγοντας ατομικής και κοινωνικής προόδου «.

6. «Μια από τις βασικότερες συνέπειες της εκβιομηχάνισης υπήρξε η ανα­τροπή της σχέσης υπαίθρου – πόλης προς όφελος της δεύτερης. Στις μέρες μας το ρεύμα αυτό της αστυφιλίας έχει πάρει διαστάσεις κοινωνικού προβλήματος. Ποιες οι συνέπειες στην οικονομία, στις κοινωνικές σχέσεις και γενικότερα στην ποιότητα της ζωής -των ανθρώπων;

7. Τα φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού σε σχέση με την ενδημική α­νεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

8. Τι εννοεί ο Σαρτρ όταν λέει ότι «ο κάθε άνθρωπος δημιουργεί τον εαυ­τό του, οι επιλογές του ωστόσο «αγγίζουν το σύνολο των ανθρώπων»;

9. «Το να μοχθείς περισσότερο για το κοινό καλό παρά για τον εαυτό σου είναι ηρωικό. Το να προσπαθείς με την ίδια προθυμία τόσο για τον εαυτό αού όσο και για το κοινό καλό είναι επιβεβλημένο. Το να κοιτάζεις μόνο το συμ­φέρον σου είναι απάνθρωπο».

ΔΙΚΑΙΟ- ΝΟΜΟΙ- ΒΙΑ- ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1. Για την ομαλή κοινωνική συμβίωση και την ευημερία και ασφάλεια των πολιτών είναι αναγκαία η ύπαρξη ευνομούμενου κράτους και η τήρηση των νόμων απ’ όλους τους πολίτες -και από το κράτος. Ωστόσο, αποτελεί πλέον κοινή συνείδηση ότι ιδανική θα ήταν η κοινωνία όπου το δίκαιο δε θα επιβαλ­λόταν με τα μέσα καταναγκασμού που διαθέτει το κράτος, αλλά η δικαιοσύνη θα αποτελούσε αρετή κάθε μέλους της κοινωνίας. Γιατί ο πραγματικά δίκαιος και προς τους νόμους θα συμμορφωθεί και προς τις επιταγές της ηθικής του συνείδησης. Και είναι αυτό το τελευταίο εξίσου αναγκαίο όσο και το πρώτο, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο ανθρώπινο, πραγματικά ευ­τυχισμένο.

2. «Η δικαιοσύνη είναι γέννημα της ανάγκης και μητέρα της ειρήνης».

3. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επιβολή ποινών στους μαθητές απηχεί πα­ρωχημένες αυταρχικές αντιλήψεις και δε συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της σχολικής αγωγής. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι οι ποινές είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του σχολείου και τη σωστή διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων, φτάνοντας στο σημείο να προτείνουν αυστηρότερες ποι­νές. Με βάση και την πείρα σας από τη σχολική ζωή να εκθέσετε τις σχετικές απόψεις σας.

4. «Είναι χαρακτηριστικό των ημερών μας ότι βαθμιαία αλλάζει η τυπική εικόνα της βίας και της εγκληματικότητας. Στη θέση των μικροαδικημάτων λειτουργεί τώρα το οπλισμένο χέρι. Αυτή η μετατόπιση, που αποτελεί ένα πα­γκόσμιο φαινόμενο, πρέπει να ερμηνευτεί και να αντιμετωπιστεί, αφού κύριοι εκτελεστές του φαινομένου είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους νέοι άνθρωποι. Ποια είναι τα αίτια της βίας και της εγκληματικότητας σήμερα; Ποιες οι μορφές τους; Πώς νομίζετε ότι μπορεί να αναχαιτιστεί το κύμα αυτό;»

5. «Ενώ κάποτε το μήνυμα που κρυβόταν πίσω από τη βία των ισχυρών τρομοκρατικών ομάδων ήταν «Ακούστε μας!», τώρα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε μια απεγνωσμένη κραυγή: «Είμαστε ακόμη εδώ! »»

6. Η ανεργία ως παράγοντας εγκληματικότητας.

7. Ποια είναι η γνώμη σας για τη θανατική ποινή;

8. «Η προσφυγή της πολιτείας στην ποινή οφείλεται και στην προσπάθεια να ικανοποιηθεί το περί δικαίου αίσθημα του λαού, που, πιστός πολλές φορές σε αρχέγονες αντιδράσεις, ικανοποιείται και εφησυχάζει, αποποιούμενος τις όποιες ευθύνες του». Από αφορμή το παράθεμα να διερευνήσετε:

α) τους λόγους για τους οποίους επιβάλλονται ποινές στους παραβάτες,

β) αν στις αυστηρές ποινές λανθάνει η βεβαιότητα για την απόλυτη ενοχή του παραβάτη και την αθωότητα του κοινωνικού συνόλου, και

γ) αν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1. «Είναι γεγονός πως με την ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού αυξήθηκε η ποσότητα των αγαθών και των μέσων που έχουμε στη διάθεση μας, αλλά χάθηκε η ποιότητα της ζωής. Που οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η υποβάθμι­ση αυτή; Ποιες οι επιπτώσεις της στην ευτυχία του ανθρώπου; Πιστεύετε πως υ­πάρχουν τρόποι να ανακοπεί η σημερινή πορεία και να επιτευχθεί η επιθυμητή αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας;»

2. Ζούμε, λένε, σε περίοδο κρίσης: ηθικής, πολιτικής, οικονομικής, πολιτι­σμικής. Αλλά ενώ τέτοιες διαπιστώσεις θα έπρεπε να σημάνουν γενικό συνα­γερμό ή τουλάχιστον εθνική εγρήγορση, στην πραγματικότητα όλοι φαίνεται να έχουν αποδεχτεί ως μοιραία αυτήν την κατάσταση, που λειτουργεί μάλλον ως άλλοθι, για να μην κάνουν τίποτα και να βυθίζονται σε μια συλλογική μακαριότητα -ή παράνοια.

Πώς θα μπορούσε να αφυπνιστεί η κοινωνία μας και να επανέλθει σε έναν κώδικα αξιών και συμπεριφορών που θα κινητοποιήσει όσους πρέπει σε μια συλλογική προσπάθεια εξόδου από την κρίση;

3. Ποιες αξίες του πολιτισμού μας κινδυνεύουν, που πρέπει να διασωθούν;

4. Έκανε πιο ευτυχισμένο τον άνθρωπο ο σύγχρονος πολιτισμός;

5. Ο νέος πολιτισμός που ανατέλλει θα είναι καλοδεχούμενος;

6. «Σήμερα αμφισβητείται σοβαρά η άποψη ότι είναι δυνατή η διαρκής και απεριόριστη πρόοδος του πολιτισμού. Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με το θέμα;»

7. Η διάσωση του νεοελληνικού μας πολιτισμού στα πλαίσια της Ευρω­παϊκής Ένωσης θα εξαρτηθεί από την οικονομική μας επιβίωση; Από ποιους άλλους παράγοντες θα εξαρτηθεί; Να αναπτύξετε τις σχετικές απόψεις σας.

ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) Ο σεβασμός στην παράδοση και η ανάγκη της αλλαγής:

α) πώς εννοείτε το σεβασμό στην παράδοση και πώς μπορεί να συνδυα­στεί με την ανάγκη εκσυγχρονισμού;

β) ποια είναι η στάση των νέων σήμερα απέναντι στην παράδοση;

γ) πώς μπορεί να αποκατασταθεί η αναγκαία σχέση των νέων με την παράδοση;

2) «Ένα μέρος του παρελθόντος πεθαίνει κάθε στιγμή και η θνησιμότητα του μας μολύνει, αν προσκολληθούμε σ’ αυτό με υπερβολική αγάπη, ένα μέρος του παρελθόντος μένει πάντα ζωντανό, και κινδυνεύουμε καταφρονώντας τη ζωντάνια του». Με δεδομένη την ορθότητα της άποψης αυτής να παρουσιάσετε τη στάση που πρέπει να τηρούμε απέναντι στα πολιτιστικά αγαθά που μας κληροδότησε το παρελθόν.

3) «Από άλλους η παράδοση χαρακτηρίζεται αντίδραση, μεσαίωνας, σκο­ταδισμός, άλλοι όμως τη θεωρούν «σωσίβια λέμβο» της κοινωνίας. Αφορμώμενοι από τις παραπάνω αντίθετες απόψεις να εκθέσετε την προσωπική σας θέ­ση με τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία».

4) «Είναι έκδηλη στον καιρό μας μια τάση υποτίμησης ή ακόμη και άρνη­σης των παραδοσιακών αξιών σε ό,τι αφορά κυρίως τον τρόπο ζωής.

α) Αυτό παρατηρείται γιατί οι παραδοσιακές αξίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν πλέον στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου ή για άλλους λόγους;

β) Λεν μπορεί να υπάρξει δημιουργική σύζευξη παράδοσης και μοντέρνου πολιτισμού;

5) «Ποια πιστεύετε πως θα είναι η θέση της Ελλάδας, η σημασία της και η προσφορά της, σε σχέση με τις παραδόσεις της και τα στοιχεία που συγκροτούν τη βαθύτερη φυσιογνωμία της, στην Ενωμένη Ευρώπη;»

6) «Να δώσετε ης απόψεις σας σχετικά με τα εξής:

α) ο οριακός χαρακτήρας της ελληνικής παράδοσης,

β) ο ρόλος των παραδοσιακών και α­νανεωτικών στοιχείων,

γ) η ύπαρξη ή όχι ενιαίας ελληνικής παράδοσης».

7) Πολλοί στην εποχή μας και ιδιαίτερα νέοι διακατέχονται από την τά­ση που ονομάζουμε ξενομανία: μιμούνται καθετί το ξένο, είτε αυτό αφορά την εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους, είτε τις αντιλήψεις και τα πρότυπα ζωής. Πώς εξηγείτε αυτήν την άκριτη αποδοχή όλων των επιδράσεων που φτάνουν στη χώρα μας και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει τόσο στην εθνική μας φυσιο­γνωμία και παράδοση, όσο και στην ποιότητα της ζωής, ιδιαίτερα των νέων, αλλά και στη διαμόρφωση του μέλλοντος μας;

ΗΘΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΑΝΙΚΑ

1) «Ένας άνθρωπος τότε είναι αληθινά ενάρετος, όταν ξέρει πως ενώ δια­τρέχει τον κίνδυνο να μην προκόψει κι ούτε ακόμη να δικαιωθεί ποτέ, εντού­τοις μένει απαρέγκλιτα πιστός στο δρόμο της αρετής, μόνο και μόνο για να μην έρθει κάποτε η ώρα που θα νιώσει αηδία για την ψυχή του, όπως θα αηδί­αζε μπροστά σ’ ένα βρώμικο κουφάρι».

2) «Η ανθρωπιά δεν μπορεί να είναι ποτέ μέσο αυτοπροβολής, γιατί είναι πάνω απ’ όλα αυταπάρνηση, α) Τι περιεχόμενο πρέπει να δοθεί στον όρο αν­θρωπιά, για να εναρμονιστεί με την αυταπάρνηση; β) Γιατί η ανθρωπιά στην περίπτωση αυτή αποκλείεται να έχει οποιαδήποτε σχέση με κάθε μέσο αυτο­προβολής;»

3) «Λένε μερικοί πως τα παλιότερα ιδανικά και οι παραδοσιακές αξίες ξέφτισαν πια τόσο πολύ, ώστε δεν μπορούν τίποτε το σημαντικό να προσφέρουν σήμερα στον άνθρωπο, που ζει μέσα στις ξέφρενες ιαχές του τεχνολογικού θρι­άμβου. Άλλοι όμως ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος θα μαραζώσει και θα πεθάνει χωρίς εκείνα τα ιδανικά κι εκείνες τις αξίες, που μπορεί να φαίνονται σε με­ρικούς παλιά και ξεπερασμένα, στην ουσία όμως αποτελούν το οξυγόνο της ανθρώπινης ύπαρξης. Συζητήστε τις δυο αυτές απόψεις και υποστηρίξτε τη δι­κή σας θέση.»

4) «Ο κόσμος μας σήμερα περνάει μια βαθιά και πολύπλευρη κρίση: ιδεο­λογική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική. Οι λαοί οδεύουν απογοητευμένοι πια το δρόμο του πεπρωμένου τους χωρίς όραμα, χωρίς ελπίδα και χωρίς σί­γουρο προσανατολισμό. Μια ακατανίκητη μανία καταναλωτισμού και φτηνού ευδαιμονισμού σφραγίζει τη συμπεριφορά τους, που αποτελεί ωστόσο έναν τρό­πο διαφυγής από το αδυσώπητο αδιέξοδο του άγχους, του φόβου και της α­πελπισίας.

α) Πού νομίζετε ότι στηρίζεται η απαισιόδοξη αυτή άποψη για το σημερινό κόσμο;

β) Να αντιτάξετε τη δική σας θέση με τεκμηριωμένη ε­πιχειρηματολογία. »

5) Κοντά στη μεγάλη ευτυχία που όλοι επιζητούμε, υπάρχουν και οι μι­κροχαρές της ζωής. Ποιες κατά την προσωπική σας εκτίμηση είναι αυτές οι μικροχαρές; Ποια είναι η αξία και η σημασία που έχουν στη ζωή μας; Μπο­ρούν να μας κάνουν ευτυχισμένους, όταν επιδιώκονται παράλληλα με (ή και χωρίς αυτήν) τη μεγάλη ευτυχία;

6) «Είναι γενικά παραδεκτή η άποψη ότι η φιλία αποτελεί ένα από τα ω­ραιότερα και σπανιότερα αγαθά. Ποια είναι τα κριτήρια για τη δημιουργία μιας αληθινής φιλίας; Ποια η αξία της φιλίας; Υπάρχει αληθινή φιλία σήμε­ρα;»

7) «Ο ανθρωπισμός αναγνωρίζεται σήμερα ως θεμελιώδης λίθος για τη σωστή πορεία της ανθρωπότητας. Από τότε που οι άνθρωποι ένιωσαν το αλη­θινό νόημα της ύπαρξης τους έκαναν ατέρμονες αγώνες για την επικράτηση του. Να κρίνετε αν στην εποχή μας υπάρχει πνεύμα ανθρωπισμού ή, όπως λέ­γεται, κρίση ανθρωπιστικών αξιών».

8) «Η αισιοδοξία για το μέλλον είναι απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε πρόοδο,

α) Πώς μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος, και όταν ακόμη ξεκινάει από τις πιο απαισιόδοξες διαπιστώσεις; και

β) πιστεύετε ότι ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει «εξ ορισμού» να είναι πάντα αισιόδοξοι;

9) Λέμε συχνά πως ζούμε σε μια κοινωνία αφθονίας και ευδαιμονισμού, όπου έχουν θεοποιηθεί τα υλικά αγαθά, ενώ αντίθετα έχουν υποτιμηθεί οι πνευματικές και ηθικές αξίες.

α) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην κατάσταση αυτή;

β) Βλέπετε ελπιδοφόρα σημάδια για ένα πιο «ηθικό» μέλλον;

γ) Ποιος είναι ο ρόλος των νέων προς την κατεύθυνση αυτή;

10) Στη ζωή συναντάμε συχνά καταστάσεις αντίθετες από εκείνες που ονειρευόμαστε, επιδιώκουμε ή γενικά βρίσκουμε σύμφωνες με τα «πιστεύω» και τη συνείδηση μας. Δύο είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί κανείς να τις α­ντιμετωπίσει: ο συμβιβασμός και η αντίδραση. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτούς και ποιον θα διαλέγατε εσείς προσωπικά;

11) «Μήπως με τις εκπληκτικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις μας, με τις θαυμαστές επιτεύξεις και τα κατορθώματα μας σφυρηλατούμε ένα φαντασμα­γορικό μέλλον, όπου θα υπάρχουν άπειροι άνθρωποι, αλλά θα λείπει ο… Άνθρωπος; Συζητήστε τη δυσοίωνη αυτή προοπτική.»

12) Ζούμε σε μια περίοδο κρίσιμων κοινωνικών, θεσμικών και πολιτισμι­κών ανακατατάξεων, ιδεολογικού αναπροσανατολισμού, κατακερματισμού ή μετατόπισης προαιώνιων και σταθερών αξιών, ενώ την ίδια στιγμή αφοσιωνό­μαστε στη λατρεία του βραχυπρόθεσμου και του εφήμερου. Πώς αντιδρούν οι νέοι άνθρωποι στην κατάσταση αυτή;

13) «Η αγάπη του πλούτου, που η αχόρταγη αναζήτηση του μας έχει γίνει μόνιμη αρρώστια, και η φιληδονία υποδουλώνουν, ή, καλύτερα, καταποντί­ζουν αύτανδρη τη ζωή μας. Τι δεν υπάρχει αρρώστια που να ταπεινώνει τον άνθρωπο περισσότερο από τη φιλαργυρία, ούτε και τον εξευτελίζει περισσότερο από τη φιληδονία «. Να αναπτύξετε το θέμα, αφού εξετάσετε ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των χρημάτων».

14) «Πιστεύετε ότι ο άνθρωπος αλλοτριώνεται από τις συνθήκες κάτω α­πό τις οποίες αναγκάζεται να ζει και να εργάζεται; Να δικαιολογήσετε την άποψη σας».

15) «Όσο υπάρχει μια τάξη κατώτερη, εγώ θα ‘μαι δικός της, όσο υπάρχει μια τάξη που ξεπέφτει σε υπόκοσμο, εγώ θα ‘μαι δικός της, όσο υπάρχει έστω και μια ψυχή στη φυλακή, εγώ δε θα ‘μαι λεύτερος». Να σχολιάσετε το χωρίο και να εκθέσετε τις απόψεις σας.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) «Στο καίριο ερώτημα ποια θεωρούν ως την ιδανικότερη δημοκρατική κοινωνία, μερικοί νέοι απάντησαν: εκεί όπου βασιλεύει ο νόμος και η τάξη. Άλλοι ωστόσο αποκρίθηκαν: εκεί όπου είναι σεβαστά τα δικαιώματα και επι­βεβλημένα τα καθήκοντα. Αφού συζητήσετε τις δυο αυτές απαντήσεις, να εκ­φράσετε τη δική σας άποψη».

2) Υποστηρίζουν πολλοί ότι στο τέλος του 20. αιώνα ζούμε το θρίαμβο της δημοκρατίας: άλλα πολιτεύματα και αντίπαλες κοσμοθεωρίες που δοκιμάστη­καν στον αιώνα μας κατέρρευσαν, ενώ η δημοκρατία εξακολουθεί να έχει την προτίμηση των ευρύτερων στρωμάτων της οικουμενικής κοινότητας. Ωστόσο, οι άνθρωποι σήμερα δεν είναι ευχαριστημένοι από την πολιτική και τους πολιτι­κούς, και πολλοί θεωρούν ότι η παραδοσιακή δημοκρατία, ιδίως με την αντι­προσωπευτική της μορφή, δεν ικανοποιεί τις σύγχρονες απαιτήσεις σε ό,τι αφορά κυρίως την κατοχύρωση των κατακτημένων δικαιωμάτων, την ποιότητα της ζω­ής και το σεβασμό της προσωπικότητας του πολίτη. Πιστεύετε ότι η δημοκρατία μπορεί και σήμερα να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των ανθρώ­πων, ή μήπως χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο ή κάτι άλλο;

3) «Υπάρχει ένα σχίσμα ανάμεσα στην πολιτική σκέψη και την πραγματι­κότητα: η πολιτική σκέψη τεχνοκρατικοποιήθηκε και εξομοιώθηκε με την οι­κονομική διαχείριση. Ασχολείται μόνο με μετρήσιμα μεγέθη αγνοώντας τις α­γωνίες και τα βάσανα των ανθρώπων. Επιπλέον, η απολιθωμένη πολιτική υ­ποκρίνεται καθημερινά, ανίκανη να αντιμετωπίσει τη συνθετότητα των σύγχρονων προβλημάτων… Δεν υπάρχει καμιά πρόταση για το μέλλον» (Εντγκάρ Μρρέν).

4) «Αυτό που ακόμα ονομάζεται πολιτική δεν αποτελεί παρά μία τεχνικο-γραφειοκρατική διαχείριση, τόσο για τους εκάστοτε κυβερνώντες όσο και για τους εκάστοτε αντιπολιτευόμενους» (Κ. Αξελός)

.

5) «Η εξέλιξη και η αναπαραγωγή των σύγχρονων κοινωνιών συνδέεται άρρηκτα με την πολιτική θεσμοποίηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας».

6) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και η σημασία της κριτικής και του διαλό­γου;

7) «Μικρά και μεγάλα συμφέροντα ροκανίζουν συστηματικά τους κοι­νωνικούς θεσμούς και καθιστούν ανίσχυρους τους νόμους της πολιτείας».

Αφού συνδυάσετε το παραπάνω παράθεμα αφενός με τις φανερές και α­φανείς παρεμβάσεις ισχυρών οικονομικών παραγόντων στην οικονομική, πο­λιτική, κοινωνική και θεσμική ζωή της χώρας, και αφετέρου με τις όλο και πιο συχνές εκδηλώσεις αντίδρασης κοινωνικών ομάδων που θίγουν άλλες κοι­νωνικές ομάδες (απεργίες,, κλείσιμο δρόμων, αποκλεισμός περιοχών κτλ.), να διερευνήσετε σε βάθος το φαινόμενο, να εξετάσετε τις αιτίες και τις συνέπειες και να αναζητήσετε τρόπους με τους οποίους η κοινωνία ή/ και η πολιτεία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει -ή να προλάβει- τέτοιες καταστάσεις που υπονο­μεύουν τη δημοκρατία.

8) «Δύο βασικά στοιχεία του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η κριτική και ο διάλογος. Ωστόσο πολλές φορές αυτά λειτουργούν επιφανειακά και δί­νουν την εντύπωση ότι αποτελούν αυτοσκοπό, ωραιοποιούν το πολίτευμα και δεν αποτελούν αναπόσπαστο και λειτουργικό στοιχείο της δημοκρατίας».

α) Κάτω από ποιες προϋποθέσεις νομίζετε ότι μπορεί να γίνει άσκηση ε­ποικοδομητικής και αποτελεσματικής κριτικής μέσα στη δημοκρατία;

β) Σε ποιους κατά τη γνώμη σας τομείς της δημόσιας ζωής είναι ανα­γκαία η άσκηση κριτικής και η διεξαγωγή διαλόγου, ώστε να διασφαλίζονται αφενός τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών, και αφετέρου η εύρυθμη και προοδευτική λειτουργία της δημοκρατίας;

9) Πολλοί πιστεύουν ότι η ουσιαστική αποκέντρωση -πολιτική, οικονομι­κή, θεσμική κτλ.- προς την κατεύθυνση μιας ημιάμεσης δημοκρατίας αποτελεί σήμερα την καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων λειτουργί­ας και απόδοσης της σύγχρονης έμμεσης δημοκρατίας.

α) Ποιες κατά τη γνώμη σας και σε ποιους τομείς είναι οι δυσλειτουργίες της δημοκρατίας μας που επιβάλλουν την αποκέντρωση;

β) Ποια προβλήματα θα μπορούσε να λύσει και ποιες ωφέλειες θα είχαμε;

ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) «Να αναπτύξετε με παραδείγματα από την εμπειρία ή την ιστορία τη θεματική φράση: «Η έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή του ανθρώπου»».

2) «Σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμά­των, υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στο δικαίωμα για ελευθερία της γνώμης και στο δικαίωμα για ελευθερία της πληροφόρησης και της επικοινωνίας. Προσπαθήστε να διερευνήσετε αυτήν τη σχέση».

3) «Ο τύπος ελέγχει, και οδηγεί και το λαό να ελέγχει, άρα οδηγεί το λαό στο να σκέπτεται και να ζει την πολιτική ζωή της δημοκρατίας. Ο τύπος διαφωτίζει, καθοδηγεί και διαμορφώνει κυριολεκτικά την κοινή γνώμη, αυτήν τη διάχυτη δύναμη που έμμεσα ή άμεσα επηρεάζει κατά ένα βαθμό κάθε από­φαση, κάθε κίνηση μέσα στο μηχανισμό της πολιτικής ζωής. Η δύναμη αυτή είναι απέραντη, είναι κυριολεκτικά ακαταμέτρητη. Η εφημερίδα με ένα δημοσί­ευμα της κάνει το καλό ή το κακό, όχι μόνο μια φορά, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, αλλά τόσες χιλιάδες φορές, όσες χιλιάδες φύλλα της θα πουλη­θούν και θα διαβαστούν» (Μ. Στασινόπουλος).

4) Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβάλλουν κατά τρόπο καθοριστικό στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Σε ποιο βαθμό νομίζετε ότι η λειτουργία τους συντελεί στην ορθή και αντικειμενική πληροφόρηση; Πότε οι επιδράσεις τους είναι θετικές και πότε αρνητικές;

5) «Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη ότι ο Τύπος μπορεί να στηρίξει το δημοκρατικό πολίτευμα; Υποστηρίξτε τη θέση σας με τα κατάλληλα ε­πιχειρήματα, και εφόσον συμφωνείτε, δείξτε με ποιες προϋποθέσεις μπορεί ο Τύπος να παίξει αυτόν το ρόλο».

6) «Ποια είναι η γνώμη σας για την παραπληροφόρηση; Ποιοι παράγο­ντες συνήθως την προκαλούν και ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες της; Γιατί ο κόσμος παρασύρεται μερικές φορές από την παραπληροφόρηση;»

7) «Καθημερινά παίρνουμε αλλά και δίνουμε πληροφορίες για διάφορα γεγονότα. Ποια στάση νομίζετε ότι πρέπει να διαμορφώνουμε ως δέκτες των πληροφοριών αυτών και ποια ευθύνη πιστεύετε ότι έχουμε ως πομποί;»

8) «Να συγκρίνετε τα κυριότερα Μ.Μ.Ε. (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση) και να εντοπίσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός».

9) Πιστεύετε ότι τα Μ.Μ.Ε. μπορούν να συμβάλουν στην αλληλοκατανόη­ση και στον αλληλοσεβασμό των ατόμων, των ομάδων και των λαών; Μήπως με τα μέσα αυτά κινδυνεύει η πολιτιστική ταυτότητα των μικρών χωρών από την πολιτιστική κυριαρχία των αναπτυγμένων χωρών;

10) Μερικές από τις βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στον ηθικό κώ­δικα των δημοσιογράφων είναι η κοινωνική ευθύνη και η επαγγελματική ακε­ραιότητα του δημοσιογράφου, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέ­πειας του ανθρώπου, ο σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος και η δυνατότητα του κοινού να έχει πρόσβαση και συμμετοχή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε ποιο βαθμό η πραγματικότητα ανταποκρίνεται σ’ αυτές τις αρχές;

11) Όπως οι περισσότερες τεχνικές πρόοδοι, η τελειοποίηση των Μ.Μ.Ε. αποτελεί ταυτόχρονα μιαν υπόσχεση ελευθερίας και μιαν απειλή καινούριας δουλείας.

α) Ποιες είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές επιδράσεις των Μ.Μ.Ε.;

β) Κάτω από ποιες προϋποθέσεις η λειτουργία τους μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο της κοινωνίας και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας;

γ) Ποια πρέπει να είναι η στάση των νέων απέναντι σε αυτά;

ΠΑΙΔΕΙΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) Πώς κρίνετε την Εκπαίδευση μας γενικά, και ειδικότερα το σχολείο, όπως το γνωρίσατε; Ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας και των νέων αν­θρώπων σήμερα; Ποιες αλλαγές ή βελτιώσεις και σε ποιους τομείς θα μπορού­σαν να συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό της Εκπαίδευσης και στην εναρμόνιση του σχολείου με την κοινωνία;

2) Ποια είναι η γενική αρχή που πρέπει να διέπει τη σχολική πράξη; Το σύστημα διδασκαλίας έχει ως προορισμό του να «διδάσκει», να μεταβιβάζει δηλ. μια κληρονομιά γνώσεων και ικανοτήτων, αποβλέποντας στην οργανική ένταξη του ατόμου στην (εθνική) κοινότητα ή να «διαπαιδαγωγεί», να συμ­βάλλει δηλαδή, με το πρόσταγμα της αυτονομίας, στην άνθηση της ατομικής προσωπικότητας-δημιουργικότητας κάθε παιδιού; Μήπως, τελικά, αυτή η α­ντίθεση δεν έχει νόημα, καθώς ανάμεσα σε αυτούς τους δύο στόχους δεν υ­πάρχει τόσο ριζική αντινομία αλλά μάλλον μια βαθύτερη σύνδεση ή και αμοι­βαία συμπληρωματικότητα;

3) Παρ’ όλο που σήμερα το πανεπιστημιακό πτυχίο δεν εξασφαλίζει επαγ­γελματική αποκατάσταση και παρά το σκληρό ανταγωνισμό που παρατηρεί­ται, πολλοί νέοι συνωστίζονται κάθε χρόνο στις πύλες των πανεπιστημίων. Πώς εξηγείτε το φαινόμενο, και -στο βαθμό που αυτό δημιουργεί σοβαρά προ­βλήματα στους ίδιους τους νέους αλλά και στην κοινωνία γενικότερα- πώς νομίζετε ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα;

4) ««Σκοπός της εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμο­νική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά». Με βάση το δεδομένο αυτό και την εμπειρία σας από τη σχολική πραγματικότητα να εκθέσετε την άποψη σας για το βαθμό επίτευξης των αναφερομένων γενικών στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος και να τις αιτιολογήσετε».

5) Λεν υπάρχει αμφιβολία πως η παιδεία απελευθερώνει τον άνθρωπο, καθώς τον απαλλάσσει από την άγνοια, πλουτίζει τις εμπειρίες του και καλ­λιεργεί όλες τις ικανότητες του. Επισημαίνεται όμως από πολλούς πως ταυ­τόχρονα αποτελεί και μέσο υποδούλωσης και χειραγώγησης του νέου, καθώς του επιβάλλει τρόπους σκέψης, αξίες και γενικά πρότυπα ζωής που άλλοι τα έχουν επιλέξει. Πώς αντιλαμβάνεσθε αυτόν τον απελευθερωτικό αλλά και δε­σμευτικό ρόλο της παιδείας και πώς, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να αρθεί αυ­τή η αντινομία;

6) Κάθε κοινωνία, με τη βοήθεια της παιδείας, προσπαθεί να διαμορφώσει τον τύπο ανθρώπου που αυτή θεωρεί ιδανικό. Εκτός όμως από την ίδια την κοινωνία, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες, πέρα από τον έλεγχο της, που κι αυτοί συμβάλλουν στη διάπλαση της προσωπικότητας.

α) Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες και ποιος ο ρόλος τους στη διαμόρ­φωση της προσωπικότητας;

β) Ποιο πρότυπο ανθρώπου θα θέλατε να προβάλλει η κοινωνία μας και με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι θα πετύχαινε το στόχο της;

7) «Ο θεσμός της δωρεάν παιδείας επιδίωξε να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι παράγοντες που αναιρούν τον κύριο στόχο του συγκεκριμένου κοινωνικού μέτρου;»

8) Πολλοί μαθητές απορρίπτουν το σημερινό σχολείο, γιατί, κατά τη γνώμη τους, δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες του νέου και στις απαιτήσεις της εποχής. Αμφισβητούν την παρεχόμενη γνώση, τα μέσα και τον τρόπο διδασκαλίας και γενικά τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του. Ποια είναι η άποψη σας;

9) «Το σχολείο εξακολουθεί να προετοιμάζει το παιδί για έναν κόσμο που δε θα υπάρχει, όταν εκείνο θα έχει μεγαλώσει».

10) «Η εκπαίδευση με τη μορφή του σχολείου έχει τριπλό σκοπό: να αξιο­ποιήσει τα φυσικά κεφάλαια του νέου ανθρώπου, να του δώσει τα αναγκαία εφόδια, να τον μυήσει στα πνευματικά αγαθά».

11) «Αγωγή σημαίνει εξουδετέρωση των αρνητικών παραγόντων ή συνθη­κών που παρεμποδίζουν την ελεύθερη εξέλιξη του παιδιού, χωρίς άμεσους πα­ρεμβατισμούς. Μόνο με πολλή κατανόηση για την ψυχική κατάσταση και τα προβλήματα του εφήβου μπορεί ο παιδαγωγός να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να επιδράσει έμμεσα αλλά αποτελεσματικά πάνω του. Στόχος πρέπει να είναι ν’ αποκτήσουν οι έφηβοι κριτική σκέψη και υπευθυνότητα, να εκδηλώ­σουν δημιουργικές πρωτοβουλίες και να συμβάλουν υπεύθυνα στην πρόοδο και εξέλιξη του κοινωνικού συνόλου» (Ρούσσο).

ΓΛΩΣΣΑ

1. «Η γλώσσα εκφράζει τον πολιτισμό ενός τόπου και μιας εποχής. Όλοι οι καιροί της ακμής υπήρξαν και περίοδοι γλωσσικής καλλιέργειας. Αν προ­σέξουμε καλύτερα, θα ιδούμε πως και μόνον από τη σπουδή της γλώσσας ενός λαού μπορούμε να καταλήξουμε σε βέβαια συμπεράσματα για την ιδιομορφία και για το βαθμό πολιτισμού του».

α) Να εξηγήσετε αυτήν τη σύνδεση γλώσσας και πολιτισμού.

β) Να αναφερθείτε ιδιαίτερα στην εποχή μας και να βγάλετε τα συμπερά­σματα σας από τη γλωσσική κρίση που περνάμε.

2. «Μήγαρις έχω τίποτις άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσ­σα;» (Αιον. Σολωμός).

3. Γίνεται πολύς λόγος για γλωσσική ανεπάρκεια και για κακοποίηση της γλώσσας στις μέρες μας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Πόσο κατά τη γνώμη σας αληθεύουν οι εκτιμήσεις αυτές, και στο βαθμό που τις αποδέχεστε, ποιες νομίζετε ότι είναι οι αιτίες του φαινομένου; Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι γλώσσα και σκέψη αλληλοκαθορίζονται και ότι η γλώσσα αποτελεί βασικό στοιχείο της οντότητας ενός έθνους, ποιος κίνδυνος πιστεύετε ότι εγκυμονείται για το μέλλον μας ακόμη και ως έθνους;

4. Είναι απαραίτητη η γλωσσομάθεια και γιατί;

5. «Ο πολιτικός λόγος συνδέεται με την εξουσία. Γι’ αυτό, ορισμένες φο­ρές, στοχεύει στην παραπλάνηση ή στον εκφοβισμό του ακροατηρίου, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η άκριτη αποδοχή από το δέκτη (ακροατήριο) των σκοπών και των αποφάσεων του πομπού (πολιτικού). Στις περιπτώσεις αυτές η απο­δεικτική ισχύς των επιχειρημάτων αντικαθίσταται από αυταπόδεικτες έννοιες ή από λέξεις με τέτοια ηθική διάσταση («έθνος», «λαός», «εθνική σωτηρία» κτλ.) που εμποδίζουν το λογικό έλεγχο και παγιδεύουν το δέκτη. Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για τη σχέση εξουσίας και γλώσσας;»

6. Κάθε λαός και κάθε κοινωνικό στρώμα συλλαμβάνει, οργανώνει και εκφράζει γλωσσικά τον κόσμο σύμφωνα με τις αξίες του, τη νοοτροπία του, την κουλτούρα του. Στην εποχή μας γίνεται πολύς λόγος για παραφθορά, ανε­πάρκεια και κακοποίηση της γλώσσας μας.

α) Στο βαθμό που συμφωνείτε με την τελευταία διαπίστωση, ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου;

β) Πώς νομίζετε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;

γ) Αν δε συμφωνείτε με τη διαπίστωση, να εκθέσετε τα σχετικά ε­πιχειρήματα σας.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) Στον αιώνα μας η επιστημονική έρευνα και η πρακτική εφαρμογή των ευρημάτων της σημείωσε μια εκπληκτική πρόοδο που επηρέασε προς το καλύ­τερο τη ζωή του ανθρώπου. Παρά τις θετικές πλευρές της όμως πιστεύεται ότι του δημιούργησε και πλήθος προβλήματα, έτσι που τελικά δεν τον έκανε ευ­τυχισμένο. Να κρίνετε το ρόλο της επιστήμης και της τεχνικής στη ζωή του συγχρόνου ανθρώπου, εκθέτοντας τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές επι­πτώσεις τους, και να προτείνετε τρόπους άρσης των αρνητικών συνεπειών τους.

2) «Περηφανεύομαι για το σημερινό άνθρωπο, που έκανε την επιστήμη πη­γή δύναμης, αλλά και τρέμω για το μέλλον του».

3) «Παλεύω για μια πρόοδο-εξέλιξη που δίνει προτεραιότητα στην ποιό­τητα της ζωής, στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας του κάθε ανθρώπου, στις προσωπικές σχέσεις, στην ουσιαστική συμμετοχή του κάθε πολίτη στη διαχείριση ή στον έλεγχο της εξουσίας. Πιστεύω με πάθος στην επιστήμη και τεχνολογία που δεν αυτονομείται από αυτούς τους στόχους».

4) «Υποστηρίζεται συχνά η άποψη πως οι άνθρωποι που διακονούν την επιστήμη ή υπηρετούν την τέχνη πρέπει να μένουν μακριά από το σάλο του κοινωνικού βίου, για να διαφυλάττουν την απαραίτητη για το δημιουργικό τους έργο γαλήνη και ελευθερία. Αυτό, κατά την άποψη άλλων, αποτελεί για πολλούς πρόσχημα, για να δικαιολογούν τη λιποταξία τους από τους κοινω­νικούς αγώνες. Ποια είναι η άποψη σας, και να την τεκμηριώσετε».

5) Ο Καμύ έχει πει πως ο ρόλος του αληθινού πνευματικού ανθρώπου εί­ναι «να δείχνει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός, όταν είναι γυμνός, και όχι να περιγράφει εκστατικά τα ανύπαρκτα φανταχτερά ρούχα του».

6) «Λένε ότι ο ανθρωπισμός και γενικά η ηθική είναι στοιχεία που πρέπει να συνοδεύουν την άσκηση κάθε επιστήμης, αλήθεια που στην εποχή μας, με την αλματώδη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, απαιτείται αναπό­σπαστα η τήρηση της. Με βάση την αλήθεια αυτή να περιγράψετε πώς αντι­λαμβάνεστε εσείς την ευθύνη του επιστήμονα «.

7) «Ας μην ξεχνάμε ότι η επιστήμη είναι πηγή της τεχνολογίας και της κυριαρχίας πάνω στον κόσμο. Γι’ αυτόν το λόγο δεν πέφτει πάνω στους ώμους του επιστήμονα μια ευθύνη ηθική και πολιτική, που δεν μπορεί να την αποσείσει;» (Ρ. Οππενχάιμερ).

8) Τον τελευταίο καιρό οι θεαματικές πρόοδοι της επιστήμης προκαλούν αφενός ενθουσιασμό και προσδοκίες για μια καλύτερη ζωή, και αφετέρου ηθι­κά διλήμματα και φόβους για καταστρατήγηση των νόμων της φύσης, για ε­πέμβαση στα μυστήρια της ζωής και της συμπεριφοράς του ανθρώπου, για δια­ταραχή των ισορροπιών και της αρμονίας που η φύση μέσα από εξέλιξη εκα­τομμυρίων ετών έχει πετύχει στη ζωή στον πλανήτη μας.

α) Ποια είναι η γνώμη σας για την επιστήμη γενικά και για τον τρόπο που επηρεάζει τη ζωή μας;

β) Πόσο εμπιστεύεστε την επιστήμη;

γ) Πώς βλέπετε την ευθύνη των επιστημόνων σε ό,τι αφορά την κατεύθυνση των επιστημονικών ερευνών, τα αποτελέσματα και τις χρήσεις των επιστημονι­κών εφευρέσεων και ανακαλύψεων;

9) «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς την τεχνολογία, όπως και δεν μπορεί να ζήσει ενάντια στη φύση. Εκείνο που χρειάζεται ειδική εξέταση είναι η κατεύθυνση της επιστημονικής έρευνας. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το αφήσουμε μόνο στους επιστήμονες. Όπως είπε κι ο ίδιος ο Αϊνστάιν, «όλοι σχεδόν οι επιστήμονες που διακρίνονται από αίσθημα κοινωνικής ευθύνης εί­ναι τόσο λίγοι», ώστε δεν μπορούν να καθορίσουν την πορεία της έρευνας» (Ε. Σουμάχερ): Να αναλύσετε το θέμα και να εκθέσετε τις σχετικές απόψεις σας.

ΤΕΧΝΗ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

1) Η τέχνη και η σημασία της στη ζωή μας. Πώς συνδέεται ιστορικά με την πορεία του ανθρώπου ανά τους αιώνες; Ήταν -και είναι- η επαφή με την τέχνη και η απόλαυση της ανάγκη ζωής για τους ανθρώπους, ή μήπως είναι ε­νασχόληση κάποιων προνομιούχων ή ακαμάτηδων; Τι μας προσφέρει τελικά η τέχνη ή τι μπορούμε να περιμένουμε απ’ αυτήν;

2) «Νομίζετε ότι η τέχνη πρέπει να αποβλέπει μόνο στην ψυχαγωγία ή συ­νάμα και στην πνευματική ανάταση του ατόμου;»

3) «Λεν υπάρχει αληθινός καλλιτέχνης που δημιουργεί έξω από την εποχή του. Κι αν κατέχει την πολύ σπουδαία ικανότητα να προχωρεί πέρα από την εποχή του, αυτό δεν είναι παρά μια μαρτυρία προορατικής αρετής, που συ­γκομίζει στη συνείδηση του μια σωστή εκτίμηση του παρόντος και μια ορθή διάγνωση του μέλλοντος.

α) Τι εννοούμε, όταν λέμε ότι ο αληθινός καλλιτέχνης δεν μπορεί να δημιουργήσει ξεκομμένος από τον καιρό του;

β) Πώς αντιλαμβάνεστε την προορατική αρετή του καλλιτέχνη, με την οποία εκτιμά σωστά το παρόν και διακρίνει το μέλλον; »

4) «Λένε μερικοί πως η τέχνη εκφράζει την εποχή της. Άλλοι όμως δια­μαρτύρονται: αλίμονο αν εκφράζει μόνο την εποχή της. η αληθινή τέχνη εκ­φράζει όλες τις εποχές, γιατί εκφράζει τον άνθρωπο».

5) «Να γίνει η τέχνη δεν μπορεί της κοινωνίας η μαμή».

6) «Λένε μερικοί πως ο στρατευμένος καλλιτέχνης δεν μπορεί να δώσει έργο πρωτότυπο και πηγαίο, γιατί η ψυχή και ο νους του είναι θολωμένα από το ιδανικό της στράτευσης του. Άλλοι ωστόσο ισχυρίζονται ότι μόνο ο στρα­τευμένος καλλιτέχνης έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει έργο ζωντανό και αληθινό, γιατί μόνο ένα τέτοιο έργο αναβλύζει από τα κατάβαθα μιας ψυχής πυρακτωμένης από κάποιο όραμα ή ιδανικό, στην υπηρεσία του οποίου ο δη­μιουργός είναι ταγμένος.

Αφού συζητήσετε τις δυο αυτές απόψεις, διατυπώστε τη δική σας θέση πά­νω στο πρόβλημα και τεκμηριώστε την με σχετικά παραδείγματα».

7) «Ενώ το σχετικό είναι το κύριο χαρακτηριστικό της επιστήμης, το ορι­στικό είναι το γνώρισμα της τέχνης. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες δεν ξεπερνούν ο ένας τον άλλο, ενώ οι μεγάλοι επιστήμονες γίνονται ο ένας σκαλοπάτι για τον άλλο. Το αριστούργημα της τέχνης δεν επιδέχεται βελτίωση, ενώ και το καλύ­τερο ακόμη επίτευγμα της επιστήμης είναι τελειοποιήσιμο».

Στοιχεία Γραμματικής Αρχαίων

. Η ασυναίρετη ονομαστική, αιτιατική και κλητική τονιζόμενη στη λήγουσα, οξύνεται Ἡ χαρά, τήν χαράν, ὤ χαρά – ὁ χιτών, ἡ ἀσπίς
2. Η από συναίρεση προερχόμενη λήγουσα, τονιζόμενη περισπάται, όταν προ της συναίρεσης οξυνόταν η πρώτη από τις συναιρούμενες συλλαβές. Αν οξυνόταν η δεύτερη, τότε η συνηρημένη λήγουσα οξύνεται Ποιέω = ποιῶ, Ἐρμέας = ἤς Ἐσταῶς = ἐστῶς
3. οι δίφθογγοι αι και οι, όταν βρίσκονται στο τέλος ευκτικής ή επιρρήματος είναι μακραί Βουλεύοι, βουλεύσοι, βουλεύσαι, οἶκοι
4. Οι καταλήξεις –α, -αν των θηλυκών της α’ κλίσης είναι βραχείαι, αν προ αυτών υπάρχει σύμφωνο πλην του ρ Γλώσσα, γλώσσαν
5. Οι καταλήξεις –α, -αν, των θηλυκών της α’ κλίσης είναι μακραί, αν προ αυτών υπάρχει φωνήεν ή ρ. Εξαιρούνται οι λέξεις: γραῖα, μαῖα, μυῖα, μοῖρα, πεῖρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα, πρῷρα Παιδεία, παιδείαν – ὥρα, ὥραν – ἡ ὁποία, τήν ὁποίαν
6. Η κατάληξη –ας της α’ κλίσης είναι πάντα μακρά Ὥρας, παιδείας, μοίρας, εὐθείας λαχούσας
7. Η κατάληξη –α της κλητικής ενικού των σε –ης αρσεν. Της α’ κλίσης είναι βραχεία Ὤ στρατιώτα
8. Τα σε –ατης πρωτόκλιτα εθνικά έχουν τα α μακρό, αν προηγείται αυτού φωνήεν, ενώ είναι βραχύ το α, αν προηγείται αυτού σύμφωνο Σπαρτιᾶται, Ἀσιᾶται Δαλμᾶται, Γαλᾶται
9. Η κατάληξη –α, -αν του θηλυκού των σε –ύς, -εία, -‘υ επιθέτων είναι βραχεία Εὐθεία, εὐθείαν
10. Η κατάληξη –α, -αν του θηλυκού των μετοχών είναι βραχεία Στάσα- λελυκυῖα – τιμῶσα
11. Οι καταλήξεις –ας, -ασα, -αν των μετοχών έχουν το α της ενικής ονομ, στο αρσεν. Μακρό, και στο ουδ. βραχύ Λύσας – λῦσαν – βουλεύσας – βουλεῦσαν
12. Η κατάληξη –α των ουδέτερων είναι βραχέα δῶρα, τά οποῖα, τά τιμῶντα
13. οι καταλήξεις –α, -ας, -ι, -σι της γ’ κλίσης είναι βραχεία χιτῶνι – χιτῶνα – χιτῶσι – χιτῶνας
14. Τα αττικόκλιτα σ’ όλες τις πτώσεις τονίζονται όπως και όπου η ονομαστική του ενικού ὁ νεῶς, τοῦ νεῶ, τῷ νεῷ – ὅ ταῶς, τοῦ ταῶ, τῷ, ταῷ
15. Οι μονοσύλλαβοι τύποι και η αιτ. πληθ. των σε –υς, -υος ονομάτων, τονιζόμενοι στη λήγουσα περισπώνται ὁ μῦς, τόν μῦν, ὤ μῦ – τούς ἰχθῦς
16. Η δοτική πλ. των συγκοπτομένων ονομάτων και τοῦ ἀστήρ (ἀστράσι) οξύνεται Πατράσι, μητράσι, θυγατράσι, ἀνδράσι
17. Τα σε –ις, -ίδος ονόματα έχουν το ι βραχύ σ’ όλες τις πτώσεις. Εξαιρούνται τα: ἁψίς, βαλβίς, βλεφαρίς, κηλίς, κνημίς, κρηπίς, κεραμίς, νησίς, σφραγίς, χειρίς, ψηφίς Ἀσπίς, ἀσπίδος, ἀςπίδι Κνημίς, κνημίδος, κνημίδι
18. Τα σε –άς, -άδος ονόματα έχουν το α βραχύ σ’ όλες τις πτώσεις Φυγάς, φυγάδος, φυγάδι
19. Τα σε –ίς, -ῖνος ονόματα έχουν το ι μακρό σ’ όλες τις πτώσεις Δελφίς, δελφῖνος, δελφῖνι
20. Τα σε –αν, -ᾶνος ονόματα έχουν το α μακρό σ’όλες τις πτώσεις Τιτάν, τιτᾶνος, τιτᾶνι
21. Το πᾶς, πᾶσα, πᾶν στους τύπους, που έχουν ντ, έχει το πα βραχύ Πᾶσα, πᾶσαι, πᾶσι – πάντα, πάντες, πάντας
22. Η δοτική πληθ. αν λήγει σε –αντσι = ασι ή –υντσι = υσι και τονίζεται στην παραλήγουσα περισπάται Ἰστάντ – σί = ἰστάσι, ἰμάντ –σί = ἰμάσι, ὀλλύντ – σί = ὀλλύσι
23. Το αρσενικό σε –ας, -άντος και –υς, -ύντος και το ουδέτερο σε –αν, -άντος και –ύν, -ύντος των μετοχών περισπώνται μόνο στη δοτική πληθυντικού Ἰστάς (αρς.), ἰστάν (ουδ.), ἰστάντος, ἰστάσι  (δοτ. πληθ) Δεικνύς (αρς), δεικνύν (ουδ), δεικνύντος, δεικνῦσι  (δοτ. πλ)
24. Οι καταλήξεις –ασα, -υσα των θηλυκών των μετοχών έχουν το –α και –υ της παραλήγουσας μακρό Ἰστᾶσα, δεικνῦσα, βᾶσα, ὀλλῦσα
25. Τα σε -οῦς -ῆ (ᾶ), -οῦν συνηρημένα δευτερόκλιτα περισπώνται σε όλες τις πτώσεις χρυσοῦς -ῆ -οῦν, χρυσοῖ-αῖ -ᾶ
26. Τα σε –ώ, -οῦς στην αιτιατική ενικού οξύνονται, ενώ τα σε –ως, -οῦς περισπώνται Ἡ ἠχώ, τήν ἠχώ – ἡ αἰδώς- τήν αἰδῶ
27. Το αρσεν και θηλ. των σε –ής, -οῦς επιθέτων στην αιτ. ενικού λήγουν σε -ῆπρο της καταλήξεως –ης υπάρχει σύμφωνο ενώ αν υπάρχει φωνήεν λήγουν σε -ᾶ Ὁ ἐπιμελής, τόν ἐπιμελῆ Ὁ ὑγιής, τόν ὑγιά
28. Τα σε –ης, -ες βαρύτατα σιγμόληκτα επίθετα αναβιβάζουν τον τόνο στους τύπους που λήγουν σε –ές (κλητική ενικού και ενική ονομ. αιτιατ. Και κλητ. του ουδέτερου) στη γενική πληθ. τονίζονται στη παραλήγουσα. Εξαιρούνται και δεν αναβιβάζουν τον τόνο τα σε –ώδης, -ώλης, -ήρης Ὁ,ἡ συνήθης, ὤ σύνηθες, τῶν συνήθων Εὐώδης, εὐῶδες – ἐξώλης, ἐξῶλες – ξιφήρης, ξηφῆρες
29. Τα απαρέμφατα φάναι, ἰστάναι, ἐστάναι, τεθνάναι, πιμπλάναι, πιμπράναι,  ὀξύνονται (περισπάται το δρᾶναι)
30. Το απαρέμφατο ενεστ. Σε –ύναι των συμφωνολήκτων σε –μι οξύνεται Δεικνύναι, ὀλλύναι
31. Οι συνηρημένες μετοχές σε –ων τονιζόμενες στη λήγουσα περισπώνται Τιμῶν, τό τιμῶν, ὁ βαλῶν, τό βαλοῦν (μέλλον)
32. Οι ασυναίρετες μετοχές σε –ων τονιζόμενες στη λήγουσα οξύνονται Ὁ βαλῶν, τό βαλόν, ὁ ἰδών, τό ἰδόν  (αορ. Β’)
33. Τα σε –ιζω και –άζω ρήματα έχουν το ι και α βραχύ. Εξαιρούνται: τρίζω, κράζω Εψηφίσθαι, κομίζον, κομίσαι, διχάζον
34. Το φωνήεν που προηγείται των καταλήξεων –πτω, -ττω, -ανω είναι βραχύ. Εξαιρούνται: πίπτω, ρίπτω, πράττω, κηρύττω Τάττε, τύπτε, λαμβάνον Πῖπτε, ρῖπτε, κηρῦττον
35. Τα σε –ίνω και –ύνω ρήματα έχουν το ι και το υ μακρό. Εξαιρούνται: φθίνω, τίνω Κλῖνον – αισχῦναι


Πηγή: http://blogs.sch.gr/stratilio/
Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου 2011

Παραλληλο κείμενο για τα ποίηματα του Εγγονόπουλου και του Αναγνωστάκη

Άλλη μια εξαιρετική ανάρτηση του Δ. Μάνεση.. Ακολουθήστε κι εσεις τα βήματα των μαθητών του..Περιμένω τις απαντήσεις σας μέσω e-mail ή γραπτά στο σχολείο...Καλή ανάγνωση!!!!

Σ’ ένα ποίημά του, του 1963,
ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος
θαρρείς και συνομιλεί με τα δυο ποιήματα,
του Εγγονόπουλου και του Αναγνωστάκη,
που έχουμε στην ύλη μας, ενώ, σε κάποιους στίχους του
θα μας θυμίσει πιθανώς και τα αντικλείδια του Γ.Παυλόπουλου
Ελέγξτε, αν θέλετε, αυτή τη συνομιλία των τριών ποιητών
για το ρόλο της ποίησης σε δύσκολες εποχές. Ενδιαφέρον θα είχε
αν εκφράζαμε και το στίγμα της δικής μας άποψης
αλλά και ευαισθησίας: σε τίνος ποιητή ταιριάζει περισσότερο;
Να τα και τα τρία κοντά κοντά:

Κριτήριο αξιλόγησης "Δημοκρατία και κολακεία"

Η Δημοκρατία και η κολακεία


Ο Πλάτων επέκρινε τη δημοκρατία χαρακτηρίζοντάς την πολίτευμα το οποίο ευνοεί την κολακεία, αποκαλώντας την «τέχνη του κολακεύειν». Κατά βάθος, βασική αδυναμία της δημοκρατίας είναι ο πολιτικός εξισωτισμός όλων των πολιτών. Οι συνέπειες είναι οδυνηρές. Οι μέτριοι βρίσκουν άριστες ευκαιρίες συμμαχιών με τις οποίες θα ακυρώσουν τη δυναμική των αρίστων. Βέβαια, οι άριστοι, οι έντιμοι, οι ειλικρινείς, δεν τρέπονται ποτέ προς την πολιτική. Ωστόσο, έχουν κάποια θέση στο ιστορικό γίγνεσθαι. Τους είναι αδύνατο να πείσουν τους πολλούς οι οποίοι είναι μέτριοι.
Ιδού το πεδίο δράσης των δημοκρατικών ηγετών. Για να προσεγγίσουν την εξουσία, οφείλουν να υμνήσουν τις αρετές, τη δύναμη, τα θαυμάσια κατορθώματα του λαού. Ο τελευταίος ζητάει πάντα τα εύκολα, τα προσιτά, χωρίς ιδιαίτερο μόχθο και ανώτερες βλέψεις. Συνέπεια, η δημαγωγία. Είναι υπερβέβαιο πως η δημαγωγία συνδέεται πολύ στενά με τη δημοκρατία. Όσο μάλιστα χαμηλότερο είναι το ήθος του λαού τόσο περισσότερο η δημαγωγία θριαμβεύει. Βέβαια, συνιστά ευφυή απάτη. Το δημαγωγείν εκφράζει την πιο χυδαία κολακεία και προδίδει το εξαμβλωμένο ήθος των λαών οι οποίοι χειροκροτούν τους κόλακές τους. Και οι τελευταίοι, ωστόσο, κολακεύονται απ’ τους κολακευόμενους, διαιωνίζοντας το ιστορικό ψεύδος το οποίο είναι κωμικοτραγικό. Κωμικό στην επιφάνειά του και τραγικό στο βάθος του…
Δεν θα αναφερθούμε σε γνωστούς και κορυφαίους ταυτόχρονα στοχαστές οι οποίοι απέρριψαν τη δημοκρατία, ταυτίζοντάς την με εκφυλιστικό σύμπτωμα που κατατρώγει όση ζωτικότητα απέμεινε. Μας είναι γνωστός ο βίος και η πολιτεία καθεστώτων τα οποία, καταργώντας τη δημοκρατία, επέβαλαν τον ολοκληρωτισμό υπό ποικίλους μανδύες. Είναι αναμφισβήτητο πως οι ολοκληρωτισμοί γεννιούνται με την παρακμή της δημοκρατίας και πως αποβλέπουν στην ιδεολογική κατίσχυση της δυνάμεως, της φυλής, μιας ισχυρής κάστας, μιας παρανοϊκής ιδεολογίας.
Αντίθετα, η δημοκρατία βεβαρυμμένη με τις τόσες και τόσες ιδιοτέλειες της ανθρώπινης φύσης, είναι μετριοπαθέστερη, γιατί έχει ένα ισχυρό όπλο: τη συμμαχία των πολλών, την εξισορρόπηση των συμφερόντων τους, την προαγωγή του ευδαιμονισμού.

Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2011

Διδακτική αξιοποίηση των γραπτών ιστορικών πηγών στο μάθημα της Ιστορίας του Γυμνασίου και του Λυκείου.

Η διδακτική αξιοποίηση των ιστορικών πηγών1 είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο μάθημα της ιστορίας, γιατί συμβάλλει στην κατανόηση των ιστορικών ζητημάτων και στην καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης. Αναπτύσσει επίσης το κριτικό πνεύμα και την ικανότητα σύνθεσης των ιστορικών γεγονότων. Παρέχει ακόμη τη δυνατότητα στους μαθητές να αυτενεργούν και να δραστηριοποιούνται.

Για να είναι αποδοτική η χρήση των πηγών κατά τη διδασκαλία της Ιστορίας απαιτείται η τήρηση βασικών προϋποθέσεων, όπως η προσεκτική επιλογή τους, η ποικιλία τους, η γνώση των ιστορικών συμφραζομένων, η υποβολή κατάλληλων ερωτήσεων διατυπωμένων με σαφήνεια και η ένταξη των πηγών στο σχεδιασμό και την οργάνωση της διδασκαλίας.

Η συνήθης κατηγοριοποίηση των ιστορικών πηγών είναι:

α) γραπτές πηγές (π.χ. αφηγηματικές πηγές, επίσημα κρατικά έγγραφα, ιδιωτικά έγγραφα, εφημερίδες, περιοδικά)

β) παραστατικές πηγές (π.χ. εικόνες, σκίτσα, χάρτες, διαγράμματα) γ) απτικές πηγές (π.χ. νομίσματα, σφραγίδες, όπλα, κτίρια, τείχη)


► Πότε αξιοποιούμε τις ιστορικές πηγές;

• Στην αρχή της νέας διδακτικής ενότητας ως ερέθισμα ή προβληματισμό: δίνονται οι πηγές και μέσω αυτών καλούνται οι μαθητές να συγκεντρώσουν τις ιστορικές πληροφορίες και να οδηγηθούν σε εξαγωγή συμπερασμάτων (διερευνητικό διδακτικό μοντέλο).

• Ενδιάμεσοι, μέσα στη ροή του μαθήματος, για εμπέδωση της ιστορικής αφήγησης (παραγωγική μέθοδος) ή για προβληματισμό, ανάλυση, έρευνα και εντοπισμό ιστορικών στοιχείων (επαγωγική και ερευνητική μέθοδος) (παραδοσιακό διδακτικό μοντέλο).

• Στο τέλος ως εμπέδωση της διδακτικής ενότητας, αξιοποιώντας και τις ερωτήσεις του εγχειριδίου. Κάποιες πηγές τις αναθέτουμε ως εργασίες για το σπίτι, τις οποίες όμως συζητάμε απαραίτητα την επόμενη διδακτική ώρα. Για να επεξεργαστούμε όσο γίνεται περισσότερες εργασίες, χωρίζουμε τους μαθητές της τάξης σε 3-4 ομάδες και αναθέτουμε σε κάθε ομάδα και από μία διαφορετική] εργασία.

* Όπως και να ξεκινήσει κανείς είναι κατανοητό ότι οι πηγές δεν καλύπτουν όλη την ιστορική ύλη και χρειάζεται ο διδάσκων να συμπληρώσει την ιστορική αφήγηση με άλλες πηγές, γεγονός ανέφικτο λόγω του περιορισμένου διδακτικού χρόνου!

► Τα ζητούμενα των ιστορικών παραθεμάτων:

Α. Άλλοτε ζητείται να λάβουμε υπόψη την ιστορική αφήγηση και το σχετικό παράθεμα και να απαντήσουμε σε συγκεκριμένη ερώτηση διδακτικής προσέγγισης ή αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι το παράθεμα παρέχει ορισμένες ειδικότερες πληροφορίες για το ιστορικό

1 Στην ιστορική έρευνα βασική θεωρείται η διάκριση ανάμεσα στις πηγές, που είναι γραπτά τεκμήρια της εποχής των ιστορικών γεγονότων, τα οποία γράφηκαν από σύγχρονους ή λίγο μεταγενέστερους συγγραφείς και στα βοηθήματα, που είναι μεταγενέστερα γραπτά τεκμήρια από συγγραφείς που με βάση τις πηγές έχουν ερευνήσει μία ιστορική περίοδο. Στα βιβλία όμως του ΚΕΕ ή στα θέματα εξετάσεων χρησιμοποιείται συλλήβδην ο όρος «πηγή» – «παράθεμα», ο οποίος ακυρώνει την ουσιώδη διάκριση μεταξύ πηγών και βοηθημάτων.

Οι πηγές της ιστορίας διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες. Άμεσο είναι αυτούσια κατάλοιπα του παρελθόντος, όπως κείμενα συνθηκών, νομοθεσίες, έγγραφα, νομίσματα, σφραγίδες, ανασκαφικά ευρήματα, πρακτικά συνόδων κ,ά Έμμεσες είναι οι πηγές, οι οποίες είτε εκ προθέσεως, (όπως είναι τα ιστοριογραφικά έργα), είτε ως προϊόντα του πνευματικού βίου μίας εποχής παρέχουν ειδήσεις περί αυτής. Οι πηγές αυτές εκφράζουν υποκειμενική γνώμη του συγγραφέα: π. χ. χρονογραφίες, ιστοριογραφίες, απομνημονεύματα, λογοτεχνικά κείμενα, ρητορικοί λόγοι.

γεγονός. Επομένως για να δώσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το ζητούμενο θα πρέπει να λάβουμε υπόψη 1) την ιστορική αφήγηση και 2) τις πληροφορίες που παρέχει το παράθεμα.

Β. Άλλοτε ζητείται, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες ενός παραθέματος, να απαντήσουμέ σε μια ερώτηση. Στην περίπτωση αυτή το παράθεμα περιλαμβάνει συνήθως πληροφορίες που δεν περιέχονται στην ιστορική αφήγηση.

Γ. Άλλοτε ζητείται η σύγκριση και εξαγωγή πληροφοριών και συμπερασμάτων από δύο πηγές – παραθέματα. Συνήθως τα παραθέματα αυτά περιέχουν διαφορετικές πληροφορίες και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε τις διαφορετικές πληροφορίες, έχοντας υπόψη την ιστορική αφήγηση και να συνθέσουμε την απάντησή μας, η οποία αξιοποιεί τις πληροφορίες του βιβλίου και τα δεδομένα του παραθέματος Η συγκριτική μελέτη των πηγών συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Δ. Άλλοτε ζητείται ο σχολιασμός ενός παραθέματος. Συχνά εντοπίζονται κάποια γεγονότα, πράξεις, πρόσωπα και κίνητρα και ζητείται η αξιολόγηση τους. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με βάση τις ιστορικές γνώσεις των μαθητών.

Συνήθεια ερωτήσεις που αφορούν τις ιστορικές πηγές:

Θέτουμε ερωτήσεις διδακτικής προσέγγισης ή αξιολόγησης. Οι ερωτήσεις έχουν σκοπό την εμπέδωση κεκτημένων γνώσεων και την αξιοποίηση τους για την καλλιέργεια της ιστορικής κρίσης. Προτεινόμενες ερωτήσεις:

1. Αναζήτηση κινήτρων, προθέσεων, ελατηρίων του δημιουργού της ιστορικής πηγής. Αυτό συντελεί στη διαπίστωση της αξιοπιστίας ή μη του παραθέματος.

2. Σχέση αιτίων και αποτελεσμάτων. Αναζήτηση των συνεπειών ενός ιστορικού γεγονότος.

3. Διάκριση αιτίων και αφορμών.

4. Ζητούνται οι ενέργειες στις οποίες προέβη ένα ιστορικό πρόσωπο, οι λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτές τις ενέργειες, οι τρόποι με τους οποίους ενήργησε. Ζητείται επίσης να ασκηθεί κριτική των ενεργειών αυτών ή να σκιαγραφήσουμε την προσωπικότητά του.

5. Ζητείται η σύνθεση του περιεχομένου δύο ή περισσότερων πηγών (ερώτηση που πρέπει να γίνεται κυρίως Β’,ΊΓ’ Λυκείου). Η σειρά αναφοράς εξαρτάται από την πορεία που θα ακολουθήσει η διδασκαλία.

6. Ζητείται η σύγκριση δύο η περισσότερων ιστορικών πηγών και ο εντοπισμός των ομοιοτήτων και των διαφορών. Στην περίπτωση αυτή η δεύτερη πηγή θα είναι συμπληρωματική ή αντίθετη ή γραμμένη από διαφορετική οπτική γωνία. Απαιτείται πολύπλευρη εξέταση των γεγονότων. Επιπλέον μπορούμε να ζητήσουμε την εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από το συσχετισμό των πληροφοριών διαφορετικών πηγών.

7. Κριτική και αξιολόγηση γεγονότων, πράξεων, προσώπων που αναφέρονται στις ιστορικές πηγές. Αναζητούνται τα κίνητρα δράσης των προσώπων και αξιολογείται η επιχειρη ματολογία.

8. Σχολιασμός φράσης ή πληροφορίας που μας δίνει μια πηγή.

9. Άσκηση σε σχήμα άστρου, όπου υπάρχει η κεντρική έννοια ΚΕ και οι περιφερειακές έννοιες ΓίΕΓπσυ συνδέονται με την κεντρική. Τις ΠΕ τις τοποθετούμε στα άκρα ακτίνων που ξεκινούν από την ΚΕ. Το «άστρο» μπορούμε να το διατυπώσουμε σε συνεχές κείμενο.

10. Ανάπτυξη μιας άποψης και ελεύθερη διατύπωση προσωπικής γνώμης πάνω σ’ αυτή την άποψη.

11. Οι γραπτές πηγές παρέχουν επίσης την ευκαιρία για διαθεματική προσέγγιση: γλωσσική, σημειολογική, λογοτεχνική, κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική κ.ά. Προτάσεις για διαθεματικές εργασίες υπάρχουν στα εγχειρίδια Ιστορίας του Γυμνασίου.

12. Ζητείται να συνδέσουμε τα ιστορικά στοιχεία μιας πηγής με την ιστορική αφήγηση του σχολικού εγχειριδίου και να απαντήσουμε σε ερώτηση διδακτικής προσέγγισης ή αξιολόγησης. Η σύνδεση θα γίνει είτε επαγωγικά είτε παραγωγικά.

► Επεξεργασία των γραπτών πηγών – παραθεμάτων:

Οι τρόποι και οι τεχνικές αξιοποίησης των πηγών στο μάθημα της ιστορίας εξαρτώνται κυρίως από τους διδακτικούς στόχους που θέτουμε, το περιεχόμενο της

διδασκαλίας και κυρίως από τις ικανότητες των μαθητών. Είναι πλεονέκτημα η πηγή να έχει μικρή έκταση, κυρίως στο Γυμνάσιο. Θα μπορούσε η ανάλυση και η ερμηνεία των γραπτών πηγών να ακολουθήσει τα εξής βήματα:

Α. Ανάγνωση – γλωσσική εξομάλυνση:

• Φωναχτή ανάγνωση των πηγών από μαθητές μέσα στην τάξη: ενισχύεται η αναγνωστική αυτοπεποίθηση, εξακριβώνουμε το βαθμό κατανόησης του περιεχομένου.

• Λεξιλογική εξομάλυνση, πραγματολογικά στοιχεία, διευκρίνιση ιστορικών όρων, ορολογία: διατρέχουμε την πηγή και υπογραμμίζουμε σημεία που δεν κατανοούνται εύκολα. Για τη διευκρίνιση όρων καταφεύγουμε στο γλωσσάριο του βιβλίου ή σε λεξικά – εγκυκλοπαίδειες.

Β. Προσέγγιση της πηγής:

• Συμφραζόμενα: αναγνώριση της ταυτότητας της ιστορικής πηγής: εξετάζουμε σε τι είδος ανήκει το απόσπασμα (ιστορικό, ποιητικό, ρητορικό κλπ.), ποιος είναι ο δημιουργός του, το χρόνο (πηγή σύγχρονη ή μεταγενέστερη) και το σκοπό της συγγραφής, ποιες είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφηκε η πηγή. Ένταξη της πηγής στο ιστορικό πλαίσιο.

• Εξέταση της αντικειμενικότητας και της αξιοπιστίας της πηγής: επισημαίνονται η σχέση του συγγραφέα με τα ιστορσύμενα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής του, η προέλευση πληροφοριών, παραλείψεις, αναζήτηση κινήτρων και προθέσεων του δημιουργού, διάκριση σχολίων-γεγονότων.

• Συγκέντρωση των πληροφοριών – δεδομένων της πηγής, οι οποίες σχετίζονται με την ιστορική περίσταση και μπορούν να αξιοποιηθούν στην απάντησή μας (μπορούμε να υπογραμμίζουμε στο παράθεμα τις πληροφορίες που θα αξιοποιήσουμε).

Γ. Ερμηνεία – σύνδεση πηγής με την αφήγηση του βιβλίου – απάντηση σε ερωτήσεις:

• Ερμηνεία της πηγής με βάση τη διατύπωση συγκεκριμένων ερωτημάτων, τα οποία θέτουμε. Αναδιήγηση και σύνδεση της πηγής με την ιστορική αφήγηση. Η σύνδεση αυτή μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: είτε παραγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της ιστορικής αφήγησης και καταλήγοντας στην πηγή, είτε επαγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της πηγής και καταλήγοντας στην ιστορική αφήγηση.

• Σύγκριση πηγών που προσεγγίζουν το θέμα από διαφορετικές οπτικές, εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών, εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων (σε περίπτωση που ζητάμε συγκριτική μελέτη πηγών).

• Απάντηση σε ερωτήσεις. (Διαβάζουμε προσεκτικά το ερώτημα ή τα ερωτήματα για να κατανοήσουμε ποιο ή ποια είναι τα ζητούμενα).

► Για να απαντήσουμε γραπτά σε ερώτηση που σχετίζεται με ένα παράθεμα:

Ακολουθούμε τις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου. (Οι απαιτήσεις μας είναι πιο αυξημένες στο Λύκειο και ιδιαίτερα Β’ και Γ’):

Στην αρχή, στον πρόλογο, κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο είδος του παραθέματος (δημοσίευμα τύπου, ιστοριογραφία, επίσημο έγγραφο) και μια σύντομη εισαγωγή στο γεγονός με το οποίο θα ασχοληθούμε. Ο πρόλογος προετοιμάζει την κυρίως απάντηση. Ακολουθεί η κυρίως απάντηση, στην οποία συνδυάζουμε δημιουργικά το σχολικό εγχειρίδιο και το παράθεμα, το οποίο λειτουργεί είτε παραπληρωματικά είτε συμπληρωματικά στην αφήγηση του εγχειριδίου. Επισημαίνουμε στους μαθητές ότι σε καμία περίπτωση η απάντησή μας δεν αποτελεί το νόημα της πηγής!! Έχουμε υπόψη μας ότι η πηγή τεκμηριώνει την ιστορική αφήγηση του βιβλίου και όχι το αντίστροφο. Η απάντησή μας ολοκληρώνεται με έναν επίλογο, στον οποίο καταγράφουμε κάποιες γενικότερες εκτιμήσεις και συμπεράσματα σχετικά με το θέμα που αναπτύξαμε στην κυρίως απάντηση. Μπορούμε επίσης να κάνουμε σύντομη αναφορά στις μετέπειτα εξελίξεις που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα με βάση τις ιστορικές μας γνώσεις.

Για να είναι άρτια και ορθή η αξιοποίηση των πηγών θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου: προσέχουμε το περιεχόμενο, την έκφραση και τη δομή:

Περιεχόμενο: Η διατύπωση είναι ακριβής και σαφής. Αποφεύγουμε να μεταφέρουμε στην απάντηση μας αυτούσια αποσπάσματα από την πηγή (χρησιμοποιούμε μόνο τους ιστορικούς όρους – ορολογία) και να διατυπώνουμε υποκειμενικές κρίσεις (όταν δεν μας ζητούνται). Προσπαθούμε πάντα να γενικεύουμε τις πληροφορίες που μας δίνει η πηγή ακολουθώντας την επαγωγική μέθοδο.

Έκφραση: σωστή χρήση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων. Αποφεύγουμε το λογοτεχνικό ύφος, το μακροπερίοδο λόγο.

Δομή: ο λόγος μας δομείται σε πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο. Φυσικά ακολουθούμε βασικές αρχές παραγραφοποίησης^

* Για να δίνονται σωστές απαντήσεις από τους μαθητές πρέπει να δίνονται κατάλληλες και σαφείς ερωτήσεις για την αξιοποίηση των πηγών.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

(Ή βιβλιογραφία, που ακολουθεί, επικεντρώνεται στη διδακτική αξιοποίηση των πηγών στο μάθημα της Ιστορίας).

Ε. Αβδελά Ιστορία και σχολείο, Αθήνα 1998.

Κ. Αγγελάκος – Γ. Κόκκινος [επιμ.], Η διαθεματικόνμα στο σύγχρονο σχολείο και η διδασκαλία Ώ]ς Ιστορίας με τη χρήσι/ ταγγών, Αθήνα 2004.

Ιοίνη Ρίηοδ, Κεαάίη§ ΗκΙοπεαΙ ΟοσιιηιβηΙζ. Α ΜαηιιαΙ^ 8ίιιάβηί5, Οχίοτά 1989. Μ. Κουτσός, Διδακτική ιστορικών πηγών των σχολικών εγχειριδίων, Θεσσαλονίκη 2004. Ιω. Καραγιαννόπουλος, Εισαγοογή στην τεχνική της επιστημονικής ιστορικής εργασίας, Γ’ ανατύπωση, Θεσσαλονίκη 1993.

Δ. Κ. Μαυροσκούφης, Αναζητώντας το ίχνη της ιστορίας. Ιστοριογραφία, διδακτική μεθοδολογία και ιστορικές τπγγές, Θεσσαλονίκη 2005.

Α. Πρασσά, Η αξιοποίηση από τους μαθητές των ιστορικών πηγών μέσα από τη διαδικασία του μαθήματος της Ιστορίας, ΠΕΦ – Σεμινάριο τχ. 21 (1999) σσ. 34-42.

Β. Σακκά, Η προσέγγιση των πηγών και η διδασκαλία της Ιστορίας. Το πρόβλημα της αξιολόγησης, Φιλολογική τχ. 82 (2003) σσ. 22-29.

1η Εφαρμογή: (βιβλ. Ιστορίας Β’ Γυμν. σ. 34 και Β’ Λυκείου σ. 22)

«Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες [...]. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα [...]. Πληροφόρησε με ποιος μας κληροδότησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεός απαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού». [Από επιστολή τοϋ Λέοντος Γ' στον πάπα Γρηγόριο Β', ΤΜ 3 (1968) 279],

- Ερώτηση: Με βάση την παραπάνω πηγή ποια η στάση του αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ σχετικά με το θέμα των εικόνων;

Α. Ανάγνωση της πηγής – γλωσσική εξομάλυνση

Β. Προσέγγιση της πηγής:

1. Συμφραζόμενα: συντάκτης: ο αυτοκράτορας Λέων Γ’(717-741), πηγή πρωτογενής (άμεση), σύγχρονη των γεγονότων.

2. Έλεγχος αξιοπιστίας: αδιαμφισβήτητη. Κίνητρα συντάκτη: είναι ο εισηγητής της εικονομαχίας, οι θέσεις του δεν είναι αντικειμενικές, ενώ διατυπώνονται προσωπικά σχόλια και κρίσεις.

3. Συγκέντρωση πληροφοριών: α) Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα, β) αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες, γ) δεν πρέπει να προσκυνάμε ανθρώπινα έργα, δ) κανείς δεν άφησε ως κληρονομιά αυτή την παράδοση στην Εκκλησία, ε) η προσκύνηση απαγορεύεται από το Θεό – είναι νόμος.

Γ. Ερμηνεία – αναδιήγηση και σύνδεση με την αφήγηση του εγχειριδίου – απάντηση στην ερώτηση:

Πρόλογος: Το κείμενο αποτελεί επιστολή του αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ προς τον πάπα Γρηγόριο Β’ και απηχεί τα επιχειρήματα των εικονοκλαστών. Ο Λέων Γ’ ήταν ο εισηγητής της εικονομαχίας (726), ενός κινήματος που συντάραξε το Βυζάντιο για περισσότερο από έναν αιώνα.

Κύριο θέμα: Σύμφωνα με το συντάκτη της επιστολής η προσκύνηση ανθρώπινων κατασκευασμάτων, δηλαδή των εικόνων, συνιστά ειδωλολατρία, καθώς η παράδοση δεν υπαγορεύει κάτι τέτοιο, γιατί κατά τους πρώτους αποστολικούς χρόνους δεν αναφέρεται προσκύνηση εικόνων, (αναδιήγηση των επιχειρημάτων του παραθέματος) Με τις αντιλήψεις αυτές ο Λέων προσπαθεί να υπεραμυνθεί την εικονομαχική του πολιτική. Διατυπώνει προσωπικά σχόλια και κρίσεις, οι οποίες απηχούν προσωπικές του αντιλήψεις, ενώ οι θέσεις που εκφράζονται στην επιστολή δεν είναι αντικειμενικές.

Επίλογος: Τα επιχειρήματα του Λέοντα Γ’ προς τον πάπα δεν στάθηκαν όμως ικανά να αποτρέψουν τις ολέθριες συνέπειες της εικονομαχικής πολιτικής του Βυζαντίου στη εξωτερική πολιτική, διότι ο δυσαρεστημένος πάπας στράφηκε αργότερα προς τους Φράγκους και συνδέθηκε στενά με τους ηγεμόνες τσος.(η εκτίμηση αυτή υπάρχει στο σχολικό εγχειρίδιο Ιστορία Β’ Γυμνασίου, σ. 35 και Β’ Λυκείου, σ. 22).

2η Εφαρμογή (βιβλ. Ιστορίας Β’ Λυκείου, σ. 30)

Α. «Επειδή δεν υπήρχε πια αυτοκράτορας στο έθνος των Ελλήνων και η αυτοκρατορική εξουσία βρισκόταν στα χέρια μιας γυναίκας, φάνηκε σωστό στον ίδιο τον πάπα Λέοντα και σ’ όλους τους άγιους πατέρες που πήραν μέρος στη σύνοδο να δώσουν τον τίτλο του αυτοκράτορα στο βασιλιά των Φράγκων Κάρολο, που είχε στην κυριαρχία του την πόλη της Ρώμης, όπου συνήθιζαν πάντα να εδρεύουν οι καίσαρες, και τις άλλες πόλεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. [...] Ο Κάρολος δεν ήθελε να εναντιωθεί σ’ αυτό το θέλημα και, υποτασσόμενος ταπεινά στο Θεό, καθώς και στην επιθυμία που εκφράστηκε από όλο το χριστιανικό κόσμο, δέχτηκε τη χειροτονία του από τον πάπα Λέοντα και, μαζί μ’ αυτή, τον τίτλο του αυτοκράτορα». [Χρονικά του Εογ5οΗ, ΜΟΗ, τ. I, 37, μετ. Λ. Τσακτσίρας]

Β. «Αυτό το χρόνο (800). στις 25 Δεκεμβρίου, ο ρήγας των Φράγκων Κάρολος στέφτηκε (αυτοκράτορας) από τον πάπα Λέοντα. Και ενώ σκόπευε να επιτεθεί με στόλο στη Σικελία, άλλαξε γνώμη και αποφάσισε να ζητήσει σε γάμο την αυτοκράτειρα Ειρήνη. Για το σκοπό αυτό έστειλε τον επόμενο χρόνο πρεσβευτές στο Βυζάντιο. Κι έφτασαν οι απεσταλμένοι του Καρόλου και του πάπα Λέοντος (στην Πόλη), ζητώντας από την Ειρήνη να παντρευτεί τον Κάρολο και έτσι να ενωθεί η Ανατολή με τη Δύση. Κι εκείνη θα δεχόταν αν δεν την εμπόδιζε ο Αέτιος. που είχε μεγάλη δύναμη και σκόπευε να κάνει αυτοκράτορα τον αδελφό του». [Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. Ο. άε Βοογ, τ. 1, Λειψία 1883, 575-476],

- Ερωτήσεις: 1. Πώς είδαν οι Δυτικοί και πώς οι Βυζαντινοί την αυτοκρατορική στέψη του Καρόλου; Να λάβετε υπόψη σας το περιεχόμενο του κεφαλαίου και τα δυο παραθέματα. 2. Ο χρονογράφος Θεοφάνης αναφέρει ότι σχεδιαζόταν γάμος μεταξύ Ειρήνης και Καρόλου, ώστε να συνενωθούν οι δύο αυτοκρατορίες. Ανεξάρτητα από το βαθμό αξιοπιστίας της πληροφορίας αυτής, ποια προβλήματα νομίζετε ότι θα προκαλούσε αυτή η επιλογή;

Α. Ανάγνωση της πηγής – γλωσσική εξομάλυνση Β. Προσέγγιση της πηγής:

1. Συμφραζόμενα: συντάκτες: και οι δύο πηγές είναι σύγχρονες των γεγονότων. Η πρώτη πηγή απηχεί τις απόψεις των Δυτικών και αποτελεί απόσπασμα από χρονικά που συντάχθηκαν στην πόλη ΕοΓδοΙι και αναφέρονται στην περίοδο 703-803. Το απόσπασμα αναφέρεται στους λόγους που υπαγόρευαν την αυτοκρατορική στέψη του Καρόλου. Η δεύτερη πηγή είναι απόσπασμα από τη χρονογραφία του Θεοφάνη (752-818) και απηχεί την επίσημη κρατική αλλά και την ανεπίσημη βυζαντινή αντίδραση στο απροσδόκητο αυτό γεγονός . Ο διδάσκων μπορεί να αξιοποιήσει τα παραθέματα με συγκριτική και αντιθετική εξέταση.
2. Έλεγχος αξιοπιστίας: Οι πηγές αυτές είναι έμμεσες. Ενδέχεται να διατυπώνουν προσωπικά σχόλια και κρίσεις των συγγραφέων. Ειδικότερα η πληροφορία του Θεοφάνη για το περίφημο αυτοκρατορικό συνοικέσιο πρέπει να είναι αβάσιμη φήμη.

3. Συγκέντρωση πληροφοριών: Υπογραμμίζουμε στα παραθέματα τις πληροφορίες που θα αξιοποιήσουμε με βάση τα ζητούμενα των ερωτημάτων. Επιπλέον, εφόσον το πρώτο ερώτημα ζητά να λάβουμε υπόψη και το σχετικό κεφάλαιο του εγχειριδίου, εντοπίζουμε σε αυτό τα σημεία που θα αξιοποιήσουμε.

Γ. Ερμηνεία – αναδιήγηση και σύνδεση με την αφήγηση του εγχειριδίου – απάντηση στις ερωτήσεις:

1. Ένα από τα θέματα που είχε ανυπολόγιστες συνέπειες στις σχέσεις Ανατολής – Δύσης ήταν η στέψη του Φράγκου Καρλομάγνου το 800 από τον πάπα Λέοντα ως αυτοκράτορα του Ρωμαϊκού κράτους. Στο ζήτημα αυτό αναφέρονται και τα δύο παραθέματα. Το πρώτο, το Δυτικό χρονικό του ΕοΓδοΙι, απηχεί τις δυτικές αντιλήψεις και αναφέρεται στους λόγους που υπαγόρευαν τη στέψη του Καρόλου- το δεύτερο, που είναι απόσπασμα από τη χρονογραφία του Θεοφάνη, απηχεί την επίσημη κρατική αλλά και την ανεπίσημη βυζαντινή αντίδραση στο απροσδόκητο αυτό γεγονός.

Σύμφωνα με το χρονικό του Γογ5<±, εφόσον η διακυβέρνηση του Βυζαντινού κράτους βρισκόταν στα χέρια μιας γυναίκας, της Ειρήνης της Αθηναίας, και ο Κάρολος ήταν κύριος της Ρώμης και επικεφαλής ενός εκτεταμένου κράτους που περιλάμβανε την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, ήταν θέλημα θεού και αίτημα όλων των χριστιανών να στεφθεί αυτοκράτορας του Ρωμαϊκού κράτους (αξιοποίηση των πληροφοριών του πρώτου παραθέματος). Η στέψη του Καρόλου θεωρήθηκε από τους Βυζαντινούς σκάνδαλο και σφετερισμός των νομίμων και αποκλειστικών δικαιωμάτων τους στη ρωμαϊκή κληρονομιά και κυρίως του δικαιώματος χρήσης του όρου βασιλεύς των Ρωμαίων (αξιοποίηση του σχολικού εγχειριδίου, σ. 30). Πιο συγκεκριμένα η στέψη ήταν πράξη παράνομη σύμφωνα με την πολιτική θεωρία των Βυζαντινών, διότι ο πάπας δεν ήταν αρμόδιος να στέψει οποιονδήποτε ως αυτοκράτορα. Επιπλέον δεν υπήρχε κενό εξουσίας στο βυζαντινό (ρωμαϊκό) θρόνο, έστω και αν τον κατείχε γυναίκα. Επομένως δεν είναι παράδοξο ότι το Βυζάντιο αρνήθηκε να αναγνωρίσει στον Κάρολο τον αυτοκρατορικό τίτλο. 1. Ο Κάρολος μετά τη στέψη του, σύμφωνα με τη χρονογραφία του Θεοφάνη, σκόπευε να εκβιάσει την κατάσταση με μια εκστρατεία εναντίον των Βυζαντινών κτήσεων στη Σικελία. Προτίμησε όμως να ζητήσει σε γάμο την Ειρήνη. Η κίνηση αυτή αποτελεί πολιτικό ελιγμό, διότι ξέροντας ο Κάρολος ότι οι βυζαντινοί δεν επρόκειτο να τον αναγνωρίσουν ως αυτοκράτορα του Ρωμαϊκού κράτους κατέφυγε στη διπλωματική λύση της επιγαμίας, προτείνοντας και τη συνένωση των δύο αυτοκρατοριών. Ο γάμος αυτός ως πολιτική λύση θα ήταν μάλλον ανέφικτος και αυτό γιατί η Ανατολή και η Δύση χωρίζονταν από ένα μεγάλο γλωσσικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό χάσμα. Επιπλέον θα επιτεινόταν η οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ανομοιογένεια ανάμεσα στο δυτικό και ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας. Δημιουργούνται τέλος πολλά ερωτήματα, όπως πού θα έμεναν οι σύζυγοι; Ποιος θα παραιτούνταν από το αξίωμά του; Θα δεχόταν η φιλόδοξη Ειρήνη να παραιτηθεί από τη μονοκρατορία της; (ο διδάσκων αξιοποιεί το βιβλίο του καθηγητή, σ. 29) Ελέγχεται επομένως η αξιοπιστία της πληροφορίας του Θεοφάνη, που είναι μάλλον μια αβάσιμη φήμη. Οι διαπραγματεύσεις του Καρόλου με την Ειρήνη το πιθανότερο είναι να αφορούσαν την αναγνώριση του αυτοκρατορικού τίτλου του Καρόλου από τους Βυζαντινούς παρά τον μεταξύ τους γάμο. Ωστόσο, σύμφωνα με το Θεοφάνη, η Ειρήνη θα δεχόταν το γάμο που της πρότεινε ο Κάρολος, αλλά την εμπόδισε ο πατρίκιος και λογοθέτης Αέτιος, ο οποίος τελικά ανατρέποντας την Ειρήνη (802) ανέβασε στο θρόνο τον αδελφό του Νικηφόρο. Αικατερίνη Μ. Ρεβάνογλου Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Πηγή: http://stefanu.wordpress.com
Κυριακή 13 Φεβρουαρίου 2011

Διαγράμματα για την Ιστορία Β' Λυκείου

Διαγράμματα για την Ιστορία Β' Λυκείου από το ιστολόγιο School Maniacs
Ιστορία Β' Λυκείου
Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2011

Ταξιδέψτε στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου με την βοήθεια της Google

Η Google επισκέφτηκε 17 μουσεία τέχνης συγκεντρώνοντας μερικά από τα γνωστότερα έργα τέχνης από τουλάχιστον 486 καλλιτέχνες. Έργα, από τη Γέννηση της Αφροδίτης του Botticelli, τα μεταϊμπρεσιονιστικά έργα βυζαντινής εικονογραφίας του Cezanne, τις οροφές των Βερσαλλιών ως τη συλλογή Whistlers και έργα του Rembrandt ανά την υφήλιο παρατίθενται σε φωτογραφίες εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης. Επιπλέον η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα πανοραμικής περιήγησης σε συγκεκριμένες γκαλερί, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία Street View εσωτερικού χώρου. Φυσικά, όποιος χρήστης το επιθυμεί με ένα απλό κλικ μπορεί μέσω συγκεκριμένων επιλογών να μάθουν περισσότερα για κάθε έργο χωριστά ή το δημιουργό του ή ακόμη και να ανακαλύψουν περισσότερα έργα του.

Το κάθε μουσείο επέλεξε από ένα έργο τέχνης προκειμένου αυτό να φωτογραφηθεί μέσω της τεχνολογίας super high resolution ή «gigapixel» με εξαιρετική λεπτομέρεια ώστε να μπορεί ο θεατής να δει λεπτομέρειες που είναι δύσκολο να δει κανείς με γυμνό μάτι ακόμη κι αν έχει μπροστά του το ίδιο το έργο, όπως για παράδειγμα το μικροσκοπικό χαρτί με τους λατινικούς στίχους στο έργο του Hans Holbein του Νεότερου The Merchant Georg Gisze. Επιπλέον, οι «επισκέπτες» έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν μια δική τους συλλογή με έργα τέχνης, καθώς η επιλογή «Create your own collection» τους δίνει την ευκαιρία να «σώσουν» τις φωτογραφίες που προτιμούν.

Μπορείτε απλά να δείτε ένα έργο τέχνης ή να περιηγηθέιτε εικονικά μέσα σε μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Μπορείτε να δείτε την θέση τους στο χώρο, αλλά και να παρατηρήσετε λεπτομέρειες με το υψηλής ανάλυσης zoom που διαθέτει. (Δείτε το παράδειγμα)
Starry Night - Vincent van Gogh
Υπάρχουν επίσης και πληροφορίες για κάθε έργο
Μπορείτε ακόμη και να δημιουργήσετε τις δικές σας συλλογές...
 

Παρακολουθήστε τον οδηγό περιήγησης στο Google Art Project


Γρήγορη περιήγηση στο μουσείο Metropolitan της Νέας Υόρκης..




Η χρήση των προθέσεων στη Λατινική γλώσσα

1. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική.

ΠΡΟΘΕΣΗ
ΔΗΛΩΝΕΙ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
αd = προς
κίνηση προς τόπο
κατεύθυνση προς πρόσωπο
πλησίον
προσέγγιση χρόνου
σκοπό
αναφορά
Aeneas ad Italiam navigat (II).
Belua ad Andromedam se movet (III).
Ad scopulum adligat (III).
Ut domum ad vesperum rediit (XII).
Liberales artes Galli aditum ad victoriam dederunt (XIII).
Ad haec verba Augustus risit (XXIX).
adversus = κατά, εναντίον
εχθρική διάθεση
Bellum adversus Persen regem gerebat (XIII).
ante = πριν
χρόνο (πριν από κάτι)
τόπο (μπροστά από κάτι)
Ante tertium diem scitote decerptam esse (XXV).
Ante vestibulum dona posuissent (XXXIV).
apud = κοντά
τόπο, το πλησίον
Apud antiquos Romanos concordia maxima erat (IV).
contra = κατά
εχθρική διάθεση
Epistulis contra iniuriam repugnat (I).
erga = προς
φιλική διάθεση
Erga te tale consilium molientem (XLIX).
inter = μεταξύ
τόπο, το μεταξύ
αλληλοπάθεια
Inter vela praetenta foribus se abdidit (XX).
Iustitia inter se certabant (IV).
intra = μέσα
τόπο (το εντός)
Intra illa moenia domus sunt (XLIII).
ob = εξαιτίας
εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Ob repentinum monstrum terror ….. invaserat (III).
post = μετά
χρόνο (το μετά από κάτι)
τόπο
Post trecentos annos Ilia duos filios …. pariet (X).
Post tergum equitatus cernitur (XVI).
praeter = εκτός
εξαίρεση
Everterunt urbem Romam praeter Capitolium (XXI).
prope = κοντά
τόπο, το πλησίον
Prope Tiberim ….. Hercules boves refecisse (XVIII).
propter = εξαιτίας
εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat (VII).
super = πάνω από
τόπο, πάνω σε κάτι
Super vestem earum deprehendit canos (XLVII).