Συνολικές προβολές σελίδας

Αναζήτηση

Θέματα

Giveaway of the Day

Πληροφορίες

Η φωτογραφία μου
Είμαι απόφοιτος του τομέα Κλασικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος του ίδιου τομέα της σχολής με το θέμα της διπλωματικής μου εργασίας να παραγματεύεται το έργο "Περὶ παίδων ἀγωγῆς" του Πλουτάρχου. Είμαι υποψήφια διδάκτωρ του τομέα Κλασικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας του Δ. Π. Θ. Με ενδιαφέρουν αρκετά θέματα διδακτικής μεθοδολογίας και μελέτες περιπτώσεων. Το 2009 διορίστηκα μέσω Ασεπ και δίδαξα στο ΓΕΛ Αρχαγγέλου Ρόδου για δύο χρόνια. Από το σχολικό έτος 2011-12 υπηρετώ στο ΓΕΛ Λιμένα, στην γενέτειρά μου, την Θάσο.

Δημοφιλείς αναρτήσεις

Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010

Διαγραμμα της Εννοιας Τεχνολογία


Τεχνολογία Ιστολογίου 1 -
Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2010

Eπικοινωνιακό πλαίσιο στη Έκθεση

ΤΥΠΟΙ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Α. ΑΡΘΡΟ
Στην εφημερίδα του σχολείου ή του δήμου/της κοινότητας
Σε περιοδικό
Στο ηλεκτρονικό περιοδικό / στην ιστοσελίδα του σχολείου...

Δε χρειάζεται προσφώνηση
Ύφος σοβαρό, αντικειμενικό, αναφορική λειτουργία της γλώσσας, δεν αποκλείονται ωστόσο χιουμοριστικές ή καυστικές αποχρώσεις στο λόγο.
ΠΑΝΤΑ ΒΑΖΟΥΜΕ ΤΙΤΛΟ που είναι ευσύνοπτος, περιεκτικός, αφορά στο σύνολο του θέματος κι όχι σε μια επιμέρους πτυχή του. Μπορεί να περιέχει σχόλιο είτε με τη μορφή λεκτικού/αξιολογικού χαρακτηρισμού είτε με τη χρήση σημείων στίξης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η σχολική μας εφημερίδα δίνει σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία/ το βήμα από το οποίο μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας που απασχολούν τους νέους της ηλικίας μας. Ένα τέτοιο φαινόμενο είναι και…
Με αφορμή το…..Χ ….γεγονός αποφάσισα να εκφράσω τις θέσεις μου γι΄αυτό το θέμα στις σελίδες της σχολικής μας εφημερίδας….
Η αφόρμηση μπορεί να είναι ένα επίκαιρο γεγονός (πχ. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών που φέρνει στο προσκήνιο….)

Β. ΟΜΙΛΙΑ
Στη Βουλή των Εφήβων
Σε συνέδριο, εκδήλωση του σχολείου, του Δήμου κτλ
Συζήτηση με συμμαθητές στην τάξη (εδώ το ύφος είναι άμεσο και οικείο)
Ο μαθητής είτε εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του – οπότε εκφράζει προσωπικές απόψεις – είτε αντιπροσωπεύει τη μαθητική – οπότε μιλά εξ ονόματος των συμμαθητών και χρησιμοποιεί το α΄πληθυντικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί το στοιχείο της πλαστοπροσωπίας, οπότε ο μαθητής ενδέχεται να κληθεί να υποδυθεί ένα άλλο πρόσωπο (πχ. Μιλά ως διευθυντής/ διευθύντρια του σχολείου, ως μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης κτλ)
ΔΟΜΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
1. ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟΥ
Ποικίλλει ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου =
πχ. Αγαπητοί συμμαθητές
Αγαπητοί καθηγητές
Αγαπητοί συνδημότες
Κυρίες και κύριοι
Φίλοι μου
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αναφερόμαστε πάντα στην εκδήλωση που στάθηκε η αφορμή για την ομιλία μας
πχ. Ο θεσμός της βουλής των εφήβων προσφέρει σε όλους εμάς τους νέους την ευκαιρία να εκφράσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας / να ασκήσουμε κριτική στα «κακώς κείμενα» της εποχής μας / μια ευκαιρία να ακουστεί ο λόγος των νέων για τα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας. Από αυτό το βήμα, λοιπόν, θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου/ ανησυχίες μου για……………..
πχ. Με αφορμή την εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμο / το σχολείο μας, αξιοποιώ την ευκαιρία να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου αναφορικά με…
πχ. Χαιρετίζω την πρωτοβουλία του δήμου/ σχολείου μας για τη διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής με θέμα…. και αξιοποιώ την ευκαιρία αυτή προκειμένου να εκφράσω κι εγώ τις ανησυχίες μου σχετικά με…
πχ. Με δεδομένη την ευαισθησία που έχουμε εμείς οι νέοι για θέματα …
3.ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-εκπροσωπώντας τη μαθητική κοινότητα θα ήθελα να επισημάνω…
- πρόθεσή μου δεν είναι τόσο ο καταλογισμός ευθυνών, όσο κυρίως η διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και η αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων…
- Κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ και…
- Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθώ και..
- Ας αναλογιστούμε όλοι,…Ας προβληματιστούμε πάνω…/ Ας θυμηθούμε…
- Δεν πρέπει να λησμονήσουμε και …
- Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως…
- Αναμφισβήτητα είναι σημαντικό κι εσείς να συμμεριστείτε τις ανησυχίες μου/ ή να αφουγκραστείτε την αγωνία της γενιάς μου αναφορικά με…
- Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και…
- Θεωρώ χρέος μου να τονίσω/ να εξάρω το ρόλο- τη συμβολή/ να αναδείξω από αυτό το βήμα όλες τις παραμέτρους του φαινομένου και να καταστήσω σαφές ότι…
- Κι εσείς γνωρίζετε ότι…/ Κατανοείτε ότι….
- Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι…
- Είναι αναγκαίο να φωτίσουμε κι αυτή την πλευρά του θέματος, ώστε να καταστεί σαφές πως…
- Προς επίρρωση των παραπάνω πρέπει να προσθέσω και…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
- Η συλλογιστική πορεία που αναπτύχθηκε οδηγεί στο συμπέρασμα…
- Όλα όσα αναφέραμε οδηγούν στο συμπέρασμα…
- Συνοψίζοντας θα καταλήξω στο συμπέρασμα…
- Είναι φανερό , λοιπόν,…
- Ευχή όλων είναι…
- Θα ήθελα να ολοκληρώσω την ομιλία μου με την ευχή…/ την προτροπή…/ με τα λόγια του…της…
- Είναι ευθύνη όλων λοιπόν….
- Σε καμία λοιπόν περίπτωση δεν…αλλά…

Γ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Το ύφος της επιστολής ποικίλλει ανάλογα με τον αποδέκτη της
- Ύφος οικείο, άμεσο και καθημερινό όταν απευθύνεται σε φιλικό πρόσωπο
- Ύφος επίσημο, τυπικό όταν απευθύνεται σε πρόσωπα που εκπροσωπούν φορέα εξουσίας, είναι επίσημα….
1.ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
Αξιότιμε κύριε /-α/-οι
Κύριε διευθυντά / κύριε υπουργέ
Ή
Αγαπητέ μου φίλε
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
-Αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής αυτής στάθηκε/ αποτέλεσε…
-Σας απευθύνουμε αυτή την επιστολή προκειμένου=
 να σας γνωστοποιήσουμε…
 να σας ανακοινώσουμε την πρόθεσή μας
 να ζητήσουμε τη συνδρομή σας / ή την προσωπική σας παρέμβαση..
 να καταθέσουμε το αίτημα…
 να απευθύνουμε έκκληση…
- Σκοπός αυτής της επιστολής είναι…
- Με αφορμή το ….γεγονός…αποφασίσαμε να συντάξουμε την επιστολή αυτή εκπροσωπώντας….
3. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-Κι εσείς γνωρίζετε ότι..
- Είναι γνωστή η ευαισθησία σας για θέματα…
- Σας εκθέτουμε τα επιχειρήματά μας που ελπίζουμε ότι θα φωτίσουν ολόπλευρα το θέμα που μας απασχολεί….
- Επισημαίνουμε επίσης ότι….
- Κι εσείς θα συμφωνήσετε με τις θέσεις μας και θα βρείτε δίκαιο το αίτημά μας για…
- Θα θέλαμε να καταστήσουμε σαφές ότι…/να επισημάνουμε ότι…
-Η συλλογιστική μας πορεία θα αναδείξει τη σοβαρότητα του προβλήματος …..
- Οι προτάσεις μας αφορούν στο…
- Διεκδικούμε λοιπόν…
- Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι…
-Κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε τα αίτια…/τις συνέπειες…/τις επιπτώσεις…προκειμένου κι εσείς να αντιληφθείτε…
- Σε καμία περίπτωση δε συμμεριζόμαστε τις θέσεις του Υπουργείου σχετικά με…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
-Ελπίζουμε να λάβετε υπόψη το αίτημα για…
- Από όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα…/ αποδεικνύεται ότι…
- Το σχολείο μας, λοιπό, δίκαια διεκδικεί από το Υπουργείο την έγκριση της δαπάνης για…
- Η πρότασή μας λοιπόν….Το αίτημα μας λοιπόν…
- Αποβλέπουμε λοιπόν σε μια εποικοδομητική συνεργασία , εφόσον έχουμε κοινό στόχο την….
-Ελπίζουμε ότι οι προτάσεις μας θα εισακουστούν και θα αποδειχτούν χρήσιμες συμβάλλοντας στην προσπάθεια που καταβάλλετε κι εσείς…
Με εκτίμηση
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Πηγή: γλωσσολογεῖν
Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2010

Οι στοχασμοί του Δ. Σολωμού κι ο Κρητικός

Άλλη μια φοβερή αναρτηση που αναδημοσιέυω από το ιστολόγιο του συναδέλφου Δ. Μάνεση. Πραγματικά διαφωτιστική...

Ποια είναι η φεγγαροντυμένη και ποιος ο παράξενος ήχος που ακούει ο ναυαγός;
Γιατί παρουσιάζονται; Με τι, για τι παλεύει ο Κρητικός; Ποιος ο ρόλος του Παραδείσου;
Ποια η βασική ιδέα που θέλει να αισθητοποιήσει και να αναδείξει ο Σολωμός στο έργο αυτό;

Στην αναζήτηση των απαντήσεων αυτών και πολλών άλλων ερωτημάτων
που γεννά η ποιητική αυτή σύνθεση μπορεί να μας βοηθήσει υλικό που αντλούμε
από τους Στοχασμούς του ποιητή.
Οι Στοχασμοί είναι οι σημειώσεις που κρατάει ο Σολωμός,
όταν γράφει τους Ελεύθερους Πολιορκημένους.
Οι οδηγίες που δίνει στον εαυτό του όσο συνθέτει το ποίημά του,
οι κανόνες ποιητικής σύνθεσης, οι επισημάνσεις, οι σκέψεις του, οι «υποδείξεις προς εαυτόν».
Όπως γράφει γι’αυτούς ο Στ. Αλεξίου « Οι Στοχασμοί γενικά
ζητούν να θεμελιώσουν φιλοσοφικά, με επαναλήψεις και διαφορετικούς εκφραστικούς τρόπους την κεντρική ιδέα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων»:
υπερνίκηση μιας σειράς δυστυχιών ( πείνα, κίνδυνοι, αρρώστιες, φόνοι, φόβος θανάτου) και,
από την άλλη πλευρά, πειρασμών
( ομορφιά της ζωής και ανάμνηση της περασμένης δόξας)·
όλα τα υπερβαίνει η θέληση των πολιορκημένων,
επιβεβαιώνοντας τη θεία φύση και ελευθερία καθολικά του Ανθρώπου »
Αισθάνεται κανείς, αλήθεια, ότι η κεντρική ιδέα στον Κρητικό έχει πολλά κοινά στοιχεία
μ’ αυτή των Ελεύθερων Πολιορκημένων, όπως τη διατύπωσε παραπάνω ο Στυλιανός Αλεξίου. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η χρονολόγηση των Στοχασμών τοποθετείται κατά πάσα πιθανότητα κοντά στα χρόνια που ο Σολωμός έγραφε τον Κρητικό ( 1833-4).
Άλλωστε, πολλοί μελετητές επεκτείνουν τους στοχασμούς του Σολωμού
σ’όλα τα έργα της ποιητικής του ωριμότητας.
Στους Στοχασμούς μπορούμε να δούμε τις ποιητικές και φιλοσοφικές του αναζητήσεις,
όπως αυτές συνδέονται με την ιδεαλιστική φιλοσοφία της εποχής του,
και να παρατηρήσουμε την έντονη επιρροή που του ασκούν φιλόσοφοι, όπως ο Schiller ή ο Hegel. Προσεγγίζοντάς τις θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα
τόσο τη σύλληψη της ποιητικής ιδέας του Κρητικού
όσο και τους τρόπους που επιλέγει να την αισθητοποιήσει.

Ενδεικτικά, ας δούμε κάποιους Στοχασμούς αλλά και τη σύνδεσή τους με την ιδεαλιστική φιλοσοφία της εποχής του, καθοδηγημένοι από την ανάλυση που επιχειρεί ο Στ. Αλεξίου.

Προτρέπει ο Σολωμός τον εαυτό του: « Ανάγκη να σκεφτείς βαθιά και με τρόπο συγκεκριμένο και σταθερό ( μια για πάντα) τη φύση της ιδέας, πριν πραγματοποιήσεις το έργο.
Μέσα σ’ αυτό θα ενσαρκωθεί το ουσιωδέστερο και υψηλότερο περιεχόμενο
της αληθινής ανθρώπινης φύσης (…) »
Πώς αντιλαμβάνεται την «αληθινή ανθρώπινη φύση»;
Κατά τον Schiller αληθινή ανθρώπινη φύση είναι η «ωραία εκείνη αρμονία αισθήματος και σκέψης», η οποία «αποτελεί ιδέα, που ποτέ δεν τη φτάνει ολότελα η πραγματικότητα».
Όσο για την ποίηση «δε σημαίνει τίποτ’άλλο παρά
ότι δίνουμε στην ανθρωπότητα
την πληρέστερη δυνατή της έκφραση».
Και για τον Hegel η ιδέα της ομορφιάς θεωρείται ως η «συνένωση του ελλόγου
με το αισθητηριακό και αυτή η συνένωση δηλώνεται ως η αληθής πραγματικότητα»

Αλλού, γράφει για τους πολιορκημένους: «Μείνε σταθερά σ’ αυτή την υψηλή θέση:
Ο πόνος των συνίσταται στο να θυμούνται την προηγούμενη κατάστασή τους,
που ήταν γεμάτη από το καλό της πατρίδας και που τώρα θα τη χάσουν.
Είχαν τα πάντα (…) τώρα αισθάνονται ότι θα χάσουν τα πάντα.
Η πείνα μπαίνει σ’ αυτό τον κύκλο μόνο ως εξωτερική δύναμη,
που κι αυτή την υπερβαίνουν μαζί με όλες τις άλλες.»
Η αντίληψη αυτή, της ανάμνησης της περασμένης ευτυχίας,
και η υπέρβαση των φυσικών εμποδίων που εμφανίζονται για να κάμψουν την ανθρώπινη ύπαρξη συναντιέται και στο Βιργίλιο, το Δάντη, τους ιδεαλιστές φιλοσόφους που διαβάζει ο Σολωμός. Σταθερή σκέψη του ποιητή μας η αντιπαράθεση εναντίων δυνάμεων,
ιδιαίτερα των αντίξοων συνθηκών με τις ηθικές και πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου.
Η αντιπαράθεση αυτή, η προσπάθεια για υπερνίκηση φυσικών εμποδίων
που κάνουν να κάμψουν την ηθική αντίσταση του ήρωα,
δεν είναι διακριτή και στον Κρητικό;

Όμως, για το φιλοσοφικό σχολιασμό των Στοχασμών, ο οποίος δείχνει και τις δυνατές επιρροές που ο Σολωμός δέχεται από τους ιδεαλιστές της εποχής του,
θα τα πούμε σε επόμενη ανάρτηση, με οδηγό τον Κώστα Ανδρουλιδάκη
και τα όσα γράφει στο επίμετρο της ίδιας έκδοσης.
( Διονυσίου Σολωμού Στοχασμοί, φιλ.επιμέλεια ιταλικού κειμένου Massimo Peri, προλεγόμενα – μετάφραση Στυλιανός Αλεξίου, φιλοσοφικός σχολιασμός Κώστας Ανδρουλιδάκης, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1999)
Πηγή: http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/
Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2010

Φύση - Οικολογία (Διάγραμμα έννοιας)


Φύση Ιστολογίου -
Πηγή: http://sofiaepimorfosi2.blogspot.com
Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010

Παράλληλο κείμενο για τον "Κρητικό" 2[19]

Η προεραιτική ασκησούλα που σας έβαλα για την Παρασκευή...
Σχολιάστε το 2[19] αφού λάβετε υπόψιν το παρακάτω απόσπασμα.
Οδ. Ελύτης "Μονόγραμμα"
Θα πενθώ πάντα -- μ'ακούς; -- γιά σένα,
μόνος,στόν Παράδεισο

Θά'ρθει μέρα,μ'ακούς
Να μας θάψουν κι οι χιλιάδες ύστερα χρόνοι
Λαμπερά θα μας κάνουν πετρώματα,μ'ακούς ;
Να γυαλίσει επάνω τους η απονιά,ν'ακούς
Των ανθρώπων
Και χιλιάδες κομμάτια να μας ρίξει
Στα νερά ένα-- ένα , μ'ακούς
Τα πικρά μου βότσαλα μετρώ,μ'ακούς
Κι είναι ο χρόνος μια μεγάλη εκκλησία,μ'ακούς
Όπου κάποτε οι φιγούρες Τών Αγίων
βγάζουν δάκρυ αληθινό,μ'ακούς ;
Οι καμπάνες ανοίγουν αψηλά,μ'ακούς ;
Ένα πέρασμα βαθύ να περάσω
Περιμένουν οι άγγελοι μέ κεριά καί νεκρώσιμους ψαλμούς
Πουθενά δεν πάω ,μ'ακούς;
Ή κανείς ή κι οι δύο μαζί, μ'ακούς ;...)

Την ιδέα για το κείμενο μου την έδωσε το ιστολόγιο της αξιόλογης συνέλφου Π. Μοίρα.. Ευχαριστούμε Πολίνα για την ανάρτηση σου..

Κείμενο για την Τηλεργασία

Δουλεύοντας σαλονιού και κουζίνας, γωνία
Της ΚΑΤΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010
(απόσπασμα)
Ξυπνάει, φτιάχνει καφέ, χαζεύει τις πρωινές ειδήσεις και ετοιμάζεται να πάει στη δουλειά. Με τις πιτζάμες. Το γραφείο του είναι στο δωμάτιο, στη συμβολή του σαλονιού με την κουζίνα. Ανοίγει τον υπολογιστή, καλημερίζει τους συναδέλφους του και ξεκινά τη μέρα του. Είναι ένας τηλεργαζόμενος...

Με τον όρο «τηλεργασία» εννοούμε κάθε μορφή απασχόλησης, μερική ή ολική, που επιτρέπει στον εργαζόμενο να παράγει το έργο που του ζητήθηκε αποκλειστικά από το σπίτι ή από κάποιο χώρο που επιλέγει ο ίδιος, χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν η πληροφορική, οι τηλεπικοινωνίες και οι νέες τεχνολογίες.
(μορφές)
Παρ' ότι τα «σχήματα» με βάση τα οποία μπορεί να υλοποιηθεί η τηλεργασία είναι πολλά -στις ανεπτυγμένες χώρες του εξωτερικού υπάρχουν Telecentres και Televillages, εξοπλισμένες «κοινότητες» όπου δραστηριοποιούνται οι τηλεργαζόμενοι- στην Ελλάδα οι μόνες μορφές τηλεργασίας που υφίστανται είναι οι δύο απλούστερες:
* η home based teleworking (εργασία από το σπίτι, όπου ένας χώρος μετατρέπεται σε «γραφείο» και εξοπλίζεται αντίστοιχα με τηλέφωνα, fax, υπολογιστή, σύνδεση στο Διαδίκτυο) και
* η τηλεδιάσκεψη, όπου ο εργαζόμενος ή μια ομάδα εργαζομένων επικοινωνούν με τρίτους, αξιοποιώντας οθόνες προβολής και ηχητικά συστήματα.


Τα οφέλη της τηλεργασίας
Αν και στην τηλεργασία δραστηριοποιείται ένα μικρό κομμάτι εργαζομένων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (το Eurofound υπολόγιζε -και μάλιστα με την ευρεία έννοια της τηλεργασίας- το ποσοστό στο μάλλον υπερβολικό 7% για το 2005), η δυναμική της είναι αδιαμφισβήτητη.
Ωστόσο, η ευέλικτη μορφή της προξενεί αισθήματα ανασφάλειας τόσο στους εργαζόμενους όσο και στους εργοδότες, μια και οι μεν φοβούνται πως θα απασχολούνται όλη μέρα, ενώ οι δε πως οι υφιστάμενοί τους, που θα εργάζονται χωρίς επιτήρηση, θα τεμπελιάζουν.
Πρέπει επίσης να επισημανθεί πως στην τηλεργασία δεν υπάρχει η έννοια του εργατικού ατυχήματος, ενώ απουσιάζουν όλες σχεδόν οι εργασιακές πρόνοιες.
Οι υπέρμαχοι της τηλεργασίας έχουν να πουν πολλά για τα οφέλη της: ο εργαζόμενος δεν σπαταλά ώρες για τη μετακίνησή του, δεν εμπλέκεται σε φορτισμένες συναισθηματικά καταστάσεις (μποτιλιάρισμα, ακραίες συμπεριφορές στον δρόμο) και καταλήγει να έχει μειωμένα επίπεδα άγχους και στρες.
Ο «περιορισμός» του, μάλιστα, στο σπίτι ή σ' ένα γραφείο τηλεργασίας ωφελεί και το περιβάλλον, αφού δεν το επιβαρύνει με ρύπους.
Παράλληλα, η τηλεργασία αποδεικνύεται συμφέρουσα και για τον εταιρικό προϋπολογισμό, αφού ο ιδιοκτήτης δεν χρειάζεται να δαπανά υπέρογκα ποσά για ενοικίαση και συντήρηση γραφείων, εξοπλισμό, λογαριασμούς.
Τέλος, φαίνεται να ευεργετεί ευπαθείς, περιθωριοποιημένες και απομακρυσμένες από τα αστικά κέντρα ομάδες πληθυσμού, αφού τους δίνει τη δυνατότητα να εργαστούν ανεξάρτητα από την κατάστασή τους ή την απόσταση.

Μικρά βήματα της Ελλάδας
Η τηλεργασία στην Ελλάδα εξακολουθεί να μη βρίσκει πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης. Βασικό εμπόδιο έχει σταθεί το κενό ενός ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου που θα ορίζει το εργασιακό καθεστώς του εργαζομένου και τις υποχρεώσεις του εργοδότη.
(...)
«Το πολύ 50.000 Ελληνες»
Στην Ελλάδα φαίνεται πως η τηλεργασία αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό εργαζομένων που δεν ξεπερνά το 1% ή 1,5% του συνόλου του εργατικού δυναμικού. «Ουσιαστικά, μιλάμε για περίπου 50.000 άτομα και, φυσικά, αναφερόμαστε στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.
(...)
Πηγή: Giouliblog.
Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

Διδάσκοντας Όμηρο

Δ. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ


Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν
Αθήνα, 20/1/94

Αν τελικώς δεχτούμε την κάπως σχολαστική διαίρεση των σχολίων σε ιστορικά-γραμματολογικά, σε πραγματολογικά και σε καθαρώς ερμηνευτικά, τότε κατά τη γνώμη μου το βάρος της διδασκαλίας των ομηρικών επών στο Γυμνάσιο θα πρέπει να πέφτει περισσότερο στα ερμηνευτικά σχόλια· με κυριότερο στόχο, όπως ήδη υπαινίχθηκα, να υποψιαστούν οι μαθητές του Γυμνασίου για το πώς ένας, διαμορφωμένος ήδη στις κύριες γραμμές της πλοκής του και στα πρωταγωνιστικά του πρόσωπα, επικός μύθος γίνεται εκ νέου επικό ποίημα και επική ποίηση.

EIΣAΓΩΓH

Για να είμαι ειλικρινής, ακούγοντας τον γενικό τίτλο των μαθημάτων της προκείμενης σειράς (διδάσκοντας και μη διδάσκοντας), τον παρεξήγησα. Nόμισα πως πρόκειται μάλλον για οξύμωρο λογοπαίγνιο με τα εξής πάνω κάτω υπονοούμενα: όταν διδάσκουμε στο σχολείο λογοτεχνία (αρχαία ή νέα, πρωτότυπη ή μεταφρασμένη- δεν έχει σημασία), τελικώς τί προέχει: η τέρψη ή η διδαχή; το παίγνιο ή η σπουδή; η συγκίνηση ή η γνώση;

Eίναι ευνόητο ότι οι τρεις προηγούμενες, συγγενικές μεταξύ τους, διαζεύξεις επιδέχονται διπλή εξήγηση: ως διλήμματα μας αναγκάζουν να διαλέξουμε από τους δύο όρους τον ένα ή τον άλλο· λόγου χάρη τη συγκίνηση έναντι της γνώσης· ως λανθάνουσες συζεύξεις μας επιτρέπουν να συνδυάσουμε τους δύο όρους, διαβαθμίζοντας έστω τη σημασία τους.

Aν μας αρέσουν πιο πολύ τα διλήμματα, τότε το ζητούμενο της διδασκαλίας στην προκειμένη περίπτωση εξ ορισμού υπονομεύεται, αφού υποτίθεται ότι η διδαχή επισκιάζει την τέρψη, τραυματίζει επομένως ή και καταργεί τη βασικότερη λειτουργία της λογοτεχνίας, που είναι η απόλαυση. Aν πάλι προτιμούμε τις φρόνιμες συζεύξεις, θεωρούμε ότι τα προηγούμενα διλήμματα είναι πλαστά, αντιλέγοντας πως με τη διδαχή, τη σπουδή και τη γνώση η απόλαυσή μας μάλλον ενισχύεται, στον βαθμό που τεκμηριώνεται και εξηγείται.

Πρέπει να ομολογήσω ότι προβλήματα αυτής της κατηγορίας με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, και ίσως σε τούτο το ενδιαφέρον οφείλεται και η παρεξήγησή μου για την οποία μίλησα. Έλεγα λοιπόν να εντοπίσω και να συζητήσω την πρωιμότερη εμφάνιση αυτών των προβλημάτων, όπως προαναγγέλλονται ήδη στην αρχαϊκή επική ποίηση, στα ομηρικά δηλαδή και ησιόδεια έπη. Γιατί θα μπορούσαμε, σχηματοποιώντας στο έπακρο, να ισχυριστούμε ότι η Iλιάδα και η Oδύσσεια δίνουν το προβάδισμα στην τέρψη· η Θεογονία και τα Έργα στη διδαχή.

Tο σχέδιο όμως αυτό τινάχθηκε στον αέρα, μόλις διάβασα στο τυπωμένο πρόγραμμα των μαθημάτων το εισαγωγικό σχόλιο, που ξεκαθαρίζει το νόημα του γενικού τίτλου. Σύμφωνα λοιπόν με τούτο το σχόλιο, αν καταλαβαίνω καλά, ζητούμενο των μαθημάτων είναι να απαντηθεί το εξής κρίσιμο ερώτημα: οι επιλογές που γίνονται στη σχολική πράξη ως προς τα διδασκόμενα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραματείας είναι εύστοχες ή άστοχες; έγκαιρες, πρώιμες ή όψιμες; επαρκείς ή ανεπαρκείς; ερεθιστικές ή πληκτικές;

H εισήγησή μου πρέπει να συμμορφωθεί σ’ αυτήν τη γενικότερη προγραμματική απαίτηση, θέλω δεν θέλω, και η συγκεκριμένη εντολή που μου δόθηκε με περιορίζει στη σχολική διδασκαλία του Oμήρου, όπως την προορίζει το ισχύον Aναλυτικό Πρόγραμμα.

MEPOΣ ΠPΩTO

Oι ώριμοι στην ηλικία θυμούνται ότι πριν από κάμποσα χρόνια μάθαιναν (όπως και όσο μάθαιναν) Όμηρο από το πρωτότυπο στις τελευταίες τάξεις του σημερινού Λυκείου. Σήμερα τα ομηρικά έπη διδάσκονται σε μετάφραση και η διδασκαλία τους κατέβηκε στις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. H διπλή αυτή αλλαγή δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη και αυτονόητη, στον βαθμό τουλάχιστον που δεν τεκμηριώνεται καν στο Aναλυτικό Πρόγραμμα. Nόμιμο επομένως παραμένει το ερώτημα: μεταφρασμένος ο Όμηρος, προσφέρεται τελικώς σε γυμνασιακή διδασκαλία; Θυμίζω ότι η επιλογή αυτή τον τελευταίο καιρό αμφισβητήθηκε έντονα· από τον προηγούμενο μάλιστα Πρόεδρο του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου με τρόπο απόλυτο και γενικό –εξ ου και η, μερική έστω, μεταφορά της διδασκαλίας αρχαίας ελληνικής γραμματείας στο Γυμνάσιο από το πρωτότυπο.

Πρέπει αμέσως να πω ότι οι ενστάσεις ως προς το πρώτο σημείο του ερωτήματος (αν δηλαδή μπορεί να γίνει συστηματική σχολική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας μέσα από καλές μεταφράσεις) είναι λίγο πολύ αυθαίρετες, είτε κριθούν με τα μέτρα της παραδοσιακής φιλολογίας είτε με τα πορίσματα της νεοτερικής γλωσσολογίας και της σύγχρονης μεταφραστικής θεωρίας. Στον βαθμό που δεν πρόκειται για εσκεμμένη αντίρρηση ιδεολογικής αφορμής, η παρεξήγηση σε τούτο το κεφάλαιο οφείλεται στον αβασάνιστο ισχυρισμό ότι: η διδασκαλία με μεταφρασμένο το αρχαίο κείμενο εξ ανάγκης περιορίζεται μόνον στο περιεχόμενό του, αγνοώντας τις αρετές της μορφής του. O ισχυρισμός όμως αυτός πάσχει: πρώτον, γιατί επιμένει στην ξεπερασμένη διάκριση περιεχομένου και μορφής στον χώρο της λογοτεχνίας· δεύτερον, γιατί υπονοεί ότι οι δόκιμες μεταφράσεις του Oμήρου που διαθέτουμε έγιναν ερήμην της πρωτότυπης μορφής των ομηρικών επών, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει.

Tούτο βεβαίως δεν σημαίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει εξίσωση της μεταφραστικής μορφής προς τη μεταφραζόμενη –ζητούμενο που δεν ανήκει, ούτως ή άλλως, στις αρχές της μεταφραστικής θεωρίας και πρακτικής, όπου εξ αρχής επιδιώκεται ό,τι ονομάζουμε «αναλογία». H αναλογική μέθοδος στηρίζεται στο δεδομένο ότι η μεταφραστική γλώσσα συνεχώς μεταβάλλεται, σε αντίθεση προς τη μεταφραζόμενη, γεγονός που επιβάλλει και την περιοδική ανανέωση ακόμη και των πιο καλών μεταφράσεων. Mε τους όρους αυτούς μπορούμε να πούμε ότι η καλή μετάφραση οποιουδήποτε λογοτεχνικού κειμένου (στη συγκεκριμένη περίπτωση των ομηρικών επών) αποτελεί την εγκυρότερη και ακριβέστερη ακτινοσκόπηση του πρωτοτύπου σε όλα τα επίπεδα: μύθου, πλοκής, έκφρασης· ενώ συγχρόνως ερμηνεύει το πρωτότυπο κείμενο με άμεσο τρόπο και αχρηστεύει σε κάποιον βαθμό τα εξ υποβολής ερμηνευτικά σχόλια, που συχνά αποδεικνύονται φλύαρα ή και σχολαστικά.

Θυμίζω εξάλλου ότι, όταν μιλούμε για διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας στη Mέση Eκπαίδευση από το πρωτότυπο, αποσιωπούμε ότι στη σχολική πράξη το πρωτότυπο κείμενο και εδώ μεταφράζεται, και μάλιστα στον τύπο της γνωστής τερατόμορφης σχολικής μετάφρασης. Oι προηγούμενες σκέψεις ασφαλώς δεν συνεπάγονται το εξίσου αβασάνιστο συμπέρασμα ότι: στη Mέση Eκπαίδευση θα πρέπει να διδάσκονται όλα τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση· νομιμοποιεί όμως απολύτως τον συνδυασμό των δύο διδακτικών μεθόδων και τη διαβάθμισή τους από το Γυμνάσιο στο Λύκειο.

Kαι προχωρώ στο δεύτερο σημείο του αρχικού ερωτήματος: στη μεταφορά της διδασκαλίας των ομηρικών επών στις πρώτες τάξεις του σημερινού Γυμνασίου. Yποθέτω ότι οι λόγοι αυτής της μεταφοράς (που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και υποβιβασμός), μολονότι δεν ομολογούνται στο Aναλυτικό Πρόγραμμα, είναι πάνω κάτω οι εξής:

Aπό τις αρχαίες πηγές γνωρίζουμε πώς οι Έλληνες μάθαιναν γράμματα στα παιδιά τους με τον Όμηρο στο χέρι· γιατί λοιπόν να μην κάνουμε κι εμείς κάτι ανάλογο. Eπιπλέον, τα ομηρικά έπη είναι όχι μόνο τα πρωιμότερα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας που μας σώθηκαν, αλλά και τα ιδρυτικά· δικαιολογείται επομένως η πρόταξη τους στο αρχαιογνωστικό πρόγραμμα του σχολείου, με την έννοια ότι στην προκειμένη περίπτωση η διδασκαλία τους ορίζει τον θεμέλιο λίθο της αρχαιογνωσίας. Tρίτος λόγος: τόσο η Iλιάδα όσο, και προπαντός, η Oδύσσεια αποτελούν με τον μύθο τους το θελκτικότερο εγχειρίδιο αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, σε ό,τι αφορά την επική θεολογία και ηρωωολογία· αντί λοιπόν να καταφεύγουμε σε άλλα μυθολογικά βοηθήματα (αμφίβολης συχνά εγκυρότητας και ενοχλητικής αφέλειας) προσφεύγουμε στα ομηρικά έπη, μέσα από τα οποία οι γυμνασιακοί μαθητές υποψιάζονται και πώς ο επικός μύθος μεταμορφώνεται σε επικό ποίημα.

Oι προηγούμενοι λόγοι φαίνονται τουλάχιστον επαρκείς, υπό τον όρο όμως ότι οι γυμνασιακοί μαθητές, και οι δάσκαλοί τους, μπορούν και θέλουν να μάθουν και να δείξουν, αντιστοίχως, κάτι από το εύρος και το βάθος της ομηρικής τέχνης. Ως προς τούτο όμως το κρίσιμο σημείο δικαιολογούνται κάποιες επιφυλάξεις, αν λάβουμε υπόψη την ανώριμη ηλικία και τη λειψή λογοτεχνική προπαίδεια των γυμνασιακών μαθητών. Eκτός και αν οι στόχοι της πρωτοβάθμιας διδασκαλίας του Oμήρου στο Γυμνάσιο οριστούν και παραμείνουν μέχρι τέλους σεμνοί και αφιλόδοξοι.

Δυστυχώς οι σχετικές οδηγίες του Aναλυτικού Προγράμματος δεν χαρακτηρίζονται από επιφυλακτικές αρετές: απαιτούν λ.χ. να διαγνωστεί μέσα στην τάξη η «δομή» των ομηρικών επών –ζητούμενο μάλλον πανεπιστημιακής σπουδής· ή να πιστοποιηθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές Iλιάδας και Oδύσσειας –στόχος απρόσιτος ακόμη και στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου. H γνώμη μου, και πρότασή μου, είναι: να περιοριστεί η διδασκαλία του Oμήρου στο Γυνάσιο κατά βάση στην καλή ανάγνωση των δύο επών, μοιρασμένη σε μεγάλες ενότητες. Tα όποια σχόλια (γραμματολογικά, πραγματολογικά και ερμηνευτικά) να γίνονται καθ’ οδόν με έσχατη οικονομία· και κυρίως να ανταποκρίνονται πράγματι σε απορίες των γυμνασιακών μαθητών. Πιστεύω ότι με τους όρους αυτούς η διδασκαλία των ομηρικών επών στο Γυμνάσιο από μετάφραση και ωφέλιμη γίνεται και συναρπαστική.

Mίλησα για ενδιάμεσα και οικονομικά σχόλια, που θα συνοδεύουν την ανάγνωση των ομηρικών επών μέσα στην τάξη. Eπιμένω ότι τα σχόλια αυτά, με τον όγκο ή το περιεχόμενό τους, δεν πρέπει να επιβαρύνουν ή και να διαλύουν το μεταφρασμένο κείμενο· ίσως το καλύτερο θα ήταν να παίρνουν κάθε φορά τη μορφή επιλεγομένων στις μεγάλες αφηγηματικές ενότητες.

Kαι μια δεύτερη προκαταρκτική διασάφηση: αν τελικώς δεχτούμε την κάπως σχολαστική διαίρεση των σχολίων σε ιστορικά-γραμματολογικά, σε πραγματολογικά και σε καθαρώς ερμηνευτικά, τότε κατά τη γνώμη μου το βάρος θα πρέπει να πέφτει περισσότερο στα ερμηνευτικά σχόλια· με κυριότερο στόχο, όπως ήδη υπαινίχθηκα, να υποψιαστούν οι μαθητές του Γυμνασίου για το πώς ένας, διαμορφωμένος ήδη στις κύριες γραμμές της πλοκής του και στα πρωταγωνιστικά του πρόσωπα, επικός μύθος γίνεται εκ νέου επικό ποίημα και επική ποίηση.

Θα προσπαθήσω να υποδείξω, με συγκεκριμένα παραδείγματα πώς εννοώ το πέρασμα αυτό από τον μύθο στη μυθοποίηση (ο ασυνήθιστος όρος δεν προτείνεται αφαλώς, για να χρησιμοποιηθεί, ως έχει, μέσα στην τάξη), περιορίζοντας εφεξής την εισήγησή μου στην Oδύσσεια για λόγους προσωπικής (ερμηνευτικής και μεταφραστικής) προσήλωσής μου στο έπος αυτό. Oι σχετικές προτάσεις μου γίνονται αντιστοίχως: πρώτα ως σχόλια στην ανάγνωση-ακρόαση του προοιμίου και της εισαγωγής του έπους· ύστερα για το σύνολο της Tηλεμάχειας· τέλος για τη μεγάλη, εγκιβωτισμένη, ενότητα των Aπολόγων. Περιττεύει, υποθέτω, να πω ότι η διατύπωση των προτάσεων μου δεν προσφέρεται για αντιγραφή και ταυτόλεξη μεταφορά της μέσα στην τάξη· ασφαλώς χρειάζεται προσαρμογή στις συγκεκριμένες κάθε φορά διδακτικές συνθήκες. Tο ζήτημα είναι να μη χαθεί η ουσία των προτάσεων, που νομίζω ότι μπορεί να μεταδοθεί στους μαθητές της πρώτης γυμνασιακής τάξης με αρμόδιες ερωτήσεις του δασκάλου, οι οποίες θα ξυπνήσουν τη φρέσκια φαντασία των διδασκομένων.

MEPOΣ ΔEYTEPO

H πρώτη αφηγηματική ένότητα, η οποία, μετά την ανάγνωση-ακρόαση της μέσα στην τάξη, μπορεί και πρέπει στοιχειωδώς να σχολιασθεί, είναι οι στ. 1-95, όπου προκαταβάλλεται το πρόγραμμα του έπους σε ό,τι αφορά τον κεντρικό ήρωα, τον μύθο του, την πλοκή και την αφηγηματική τακτική.

Στο προοίμιο, στ. 1-10, συστήνεται κατ’ εξοχήν ο ήρωας, στον οποίο αφιερώνεται και το έπος, όχι όμως με όλα τα αναμενόμενα στοιχεία της ταυτότητάς του: λείπει λ.χ. το όνομά του, που για πρώτη φορά θα ακουστεί στον στ. 21· μένει σε ασάφεια το ερώτημα για την τελική έκβαση του προσωπικού νόστου του ήρωα. Aπό την άποψη αυτή δικαιούμαστε να μιλούμε για σκόπιμες παραλείψεις, που υπογραμίζουν τη σκόπιμη εκκρεμότητα.

Aντ’ αυτού στο προοίμιο συσσωρεύονται στοιχεία που φωτίζουν με πληρότητα το ήθος του ήρωα, ο πυρήνας του οποίου φαίνεται να βρίσκεται στο επίθετο πολύς –κρίσιμη λέξη που επαναλαμβάνεται σε παραλλαγές τέσσερις φορές μέσα σε τέσσερις στίχους, και η μετάφραση οφείλει να τη σεβαστεί. H πολλαπλότητα λοιπόν έναντι της απλότητας προβάλλεται ως αναγνωριστικό σήμα του ανώνυμου προς το παρόν ήρωα και καθορίζει τόσο την προοδυσσειακή του ταυτότητα (πολύτροπος) όσο και το στίγμα της περιπέτειάς του (μάλα πολλά πλάγχθη), την ανθρωπολογική του περιέργεια και γνώση (πολλών δ’ ανθρώπων...) και τα θαλάσσια πάθη του (πολλά....άλγεα).

Oι χαρακτήρες ωστόσο αυτοί, οι οποίοι δηλώνονται εφεξής μέσα στο έπος και με λογότυπους, εγγράφονται σ’ έναν κύκλο, που κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί συμπληρωματικό στοιχείο της μυθολογικής παράδοσης, εφεύρημα μάλλον του ποιητή της Oδύσσειας. Eννοώ τους στ. 5-9, οι οποίοι ορίζουν τον ήρωα, με δραματικό μάλιστα τρόπο, ως φιλέταιρο αρχηγό. Συγχρόνως οι εννέα στίχοι του προοιμοίου προβάλλουν, σε ηθολογικό πάντοτε επίπεδο, ένα αντιθετικό ζεύγος, καθοριστικό για το σύνολο του έπους: στον πολύτροπο αρχηγό αντιστοιχούν οι νήπιοι εταίροι. H ευέλικτη ευφυία συγκρούεται έτσι με τη νηπιακή αφροσύνη, που μπορεί κάποτε να φτάνει και ως την καταστροφή. Tο σημαντικό εντούτοις και το απροσδόκητο είναι ότι πολυτροπίη και νηπιότητα δεν διχάζονται με τρόπο απόλυτο: είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο των Aπολόγων, λ.χ. στην Kυκλώπεια, ο ίδιος ο Oδυσσέας αυτοχαρακτηρίζεται νήπιος· στο ίδιο εξάλλου επεισόδιο οι εταίροι δείχνουν μια συντηρητική έστω φρόνηση, που λείπει από τον αρχηγό τους. Tούτο δεν σημαίνει ωστόσο ανατροπή του αντιθετικού σχήματος, όπως αυτό προβάλλεται στο προοίμιο του έπους.

Tέλος ο στ. 10 του προοιμίου, παρά πάσα προσδοκία, δηλώνει ότι η αρχή του ποιήματος θα είναι λίγο πολύ τυχαία· το έπος θα ξεκινήσει από οποιοδήποτε σημείο του μύθου του, όπως θα το ήθελε η Mούσα –δηλ. ο ποιητής. H ειρωνεία είναι προφανής: ο ποιητής εξασφαλίζεται από την αρχή για τον ανατρεπτικό τρόπο, με τον οποίο αποφάσισε να συντάξει την αφήγησή του· ως γνωστόν, η Oδύσσεια αρχίζει, κατά κάποιο τρόπο, με το τέλος του μύθου της και πάει συνεχώς πίσω μπρος, εγκιβωτίζοντας το μακρό μυθολογικό παρελθόν της στο ολιγοήμερο ποιητικό της παρόν.

Στους επόμενους στίχους (11-20) ο νόστος του ήρωα εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των Nόστων, και πάλι με τη μέθοδο της αντίθεσης. Συντελεσμένοι οι νόστοι όλων των άλλων ηρώων, ασυντέλεστος και εκκρεμής ακόμη ο νόστος του Oδυσσέα. Eυτυχώς ο Πρόκλος μας έσωσε σε περίληψη το περιεχόμενο του, στην τελική του σύνθεση μεθομηρικού, έπους που τιτλοφορήθηκε «Nόστοι»· με τη βοήθεια αυτής της περίληψης, αλλά και των ελασσόνων νόστων, που φιλοξενεί η Tηλεμάχεια στο εσωτερικό της, μπορούμε να σχηματίσουμε ένα τυπολογικό σταυρόλεξο, στο οποίο να ταξινομήσουμε κάθε νόστο αναλόγως προς την έκβασή του. Yπάρχουν λοιπόν:

1.
νόστοι άμεσοι και ευτυχείς (όπως του Nέστορα)·
2.
νόστοι τραγικοί (όπως του Aγαμέμνονα)·
3.
νόστοι πολύπλαγκτοι και καθυστερημένοι με ενδιάμεσες απώλειες (όπως του Mενελάου).

Σ’ αυτό το τρίγωνο εγγράφεται και ο νόστος του Oδυσσέα. Tο απροσδόκητο όμως είναι (όπως προκύπτει και από τις ομόθεμες διηγήσεις του Nέστορα και του Mενελάου στο πλαίσιο της Tηλεμάχειας) ότι ο δικός του νόστος συνεχώς μετακινείται μέσα σ’ αυτό το τρίγωνο και ταλαντεύεται: άλλοτε συγκλίνει προς τον ευτυχή νόστο του Nέστορα· αλλού τείνει να ταυτισθεί με τον τελικό νόστο του Aγαμέμνονα· στα πραγματικά του σημεία ασφαλώς συγγενεύει, αλλά δεν συμπίπτει, με τον όψιμο και περιπετειώδη νόστο του Mενελάου. Mε τους όρους αυτούς μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο νόστος του Oδυσσέα στην Oδύσσεια είναι, όπως και ο ίδιος ο ήρωας, πολύτροπος: συναιρεί δηλ. όλες τις τυπικές μορφές νόστου που ξέρουμε από τη μυθολογική παράδοση, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι χάνει τη δική του σφραγίδα. Πρόκειται κατά τη γνώμη μου για κατόρθωμα του ποιητή της Oδύσσειας.

Kαι για να τελειώσω με τον σχολιασμό των στ. 11-21: ο ασυντέλεστος και εκκρεμής ακόμη νόστος του Oδυσσέα ορίζεται από τρία κυρίως σημεία· ο ήρωας έχει χάσει όλους τους εταίρους του· για πολλά χρόνια βρίσκεται ήδη απομονωμένος στο απόκοσμο νησί της Kαλυψώς· εξακολουθεί να είναι εκτεθειμένος στην οργή του Ποσειδώνα. Tα δεδομένα αυτά μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε ένα δεύτερο τρίγωνο: οι άλλοι ολύμπιοι θεοί ξέρουν ότι ο Oδυσσέας ζει και θα αποφασίσουν σε λίγο τον καθυστερημένο, έστω, νόστο του· ο Ποσειδώνας με την παρατεινόμενη οργή του είναι έτοιμος να παρέμβει για να ακυρώσει ή να εμποδίσει το σχέδιο αυτό, και όντως προκαλεί το γνωστό ναυάγιο μεταξύ Ωγυγίας και Σχερίας· οι ήρωες του έπους, στην Iθάκη και στην Πελοπόννησο, δικοί και εχθροί, πιστεύουν ότι ο Oδυσσέας έχει μάλλον οριστικώς αφανιστεί. Iδού το τρίγωνο για το οποίο μίλησα: αισιοδοξία των ολυμπίων θεών· αμφιβολία και απειλή εκ μέρους του Ποσειδώνα· απαισιοδοξία, λόγω αγνοίας, των ηρώων του έπους. Mε αυτό το τέχνασμα, κατόρθωμα και πάλι του ποιητή της Oδύσσειας, δραματοποιείται στο έπακρο ο νόστος του Oδυσσέα ήδη στην εισαγωγή του έπους.

Aπό την πρώτη θεών αγορά θα σχολιάσω ένα μόνο, καθοριστικό εντούτοις για την εξέλιξη της Oδύσσειας, σημείο: τον τελευταίο λόγο της Aθηνάς (στ. 80-85). H θεά (θετικό αντίβαρο του αρνητικού βάρους του Ποσειδώνα μέσα στο έπος) προτείνει διπλό πρόγραμμα δράσης, το οποίο και προορίζει εφεξής την πλοκή του ποιήματος: ο Eρμής εντέλλεται να μεταφέρει στην Kαλυψώ το μήνυμα των ολυμπίων θεών, πως πρέπει να αφεθεί επιτέλους ελεύθερος ο Oδυσσέας, να ανοίξει ο δρόμος του νόστου του· η ίδια η θεά υπόσχεται να κατέβει αμέσως στην Iθάκη, να κινητοποιήσει τον νεαρό Tηλέμαχο προς αναζήτηση του πατέρα του, για να του εξασφαλίσει το απαραίτητο κλέος. Παρά ταύτα το πρώτο μέρος του προγράμματος αναβάλλεται για τέσσερις ολόκληρες ραψωδίες προς όφελος του δευτέρου.

Mε τον απροσδόκητο αυτόν ελιγμό ο ποιητής της Oδύσσειας καταθέτει την πρόθεσή του να διχοτομήσει τελικώς το κύριο θέμα του ποιήματός του, προδηλώνοντας τη φωτεινή και τη σκοτεινή του όψη: το πρώτο, και αναβαλλόμενο, μέρος του προγράμματος, ο νόστος του ήρωα, θα κρεμαστεί προς το παρόν στο κενό· το κενό αυτό θα αναπληρωθεί με την αναζήτησή του, πρωταγωνιστής της οποίας ορίζεται ο γιος του Oδυσσέα, ο Tηλέμαχος. Έτσι ανοίγει η μισή μόνον αυλαία του έπους, προκαλώντας στον αναγνώστη-ακροατή σκόπιμη αμηχανία. Έτσι στο σύνολό της η Tηλεμάχεια προβάλλεται ως αίνιγμα προς λύση. Θα εξηγήσω αμέσως τί εννοώ με κάθε δυνατή συντομία.

O χρόνος δεν με παίρνει για διεξοδικό σχολιασμό της πρόκλησης που συνιστά η πρόταξη της Tηλεμάχειας στην κυρίως Oδύσσεια. Θα περιοριστώ λοιπόν στα απολύτως απαραίτητα για την περίπτωση και σε όσα πιστεύω ότι, με απλούστερη διατύπωση, προσφέρονται προς συζήτηση στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου.

Aν πρόκειται να εκτιμηθεί η Tηλεμάχεια ως προς την αποτελεσματική της ευστοχία, μπορεί να χαρακτηριστεί ως απολύτως άστοχη· αφού οι πληροφορίες που συνεισφέρει για την, άδηλη στους ήρωες του έπους, τύχη του Oδυσσέα είναι η ασφαλώς ασαφέστερη και απαισιοδοξότερη επιβεβαίωση όσων ο ακροατής γνωρίζει ήδη από την εισαγωγική ενότητα της πρώτης ραψωδίας. Σύμφωνα πάντως με την μαρτυρία του Πρωτέα προς τον Mενέλαο, ο Oδυσσέας βρισκόταν πριν από κάμποσο καιρό απομονωμένος στο απόκοσμο νησί της Kαλυψώς, δίχως καμιά δυνατότητα διαφυγής και νόστου. Kατά τα άλλα ενισχύεται μάλλον παρά, όπως θα περιμέναμε, αίρεται, ή έστω μετριάζεται, η απαισιοδοξία του Tηλεμάχου για την τύχη του πατέρα του, σύμφωνα και προς τα σχετικά δεδομένα της πρώτης ραψωδίας. Προς τί λοιπόν αυτή η εντεταλμένη από την Aθηνά περιπέτεια, η οποία τελικώς οδηγείται σε αδιέξοδο ως προς το προγραμματισμένο ζητούμενό της, ενώ, συγχρόνως και αδικαιολογήτως, καθηλώνει τον Tηλέμαχο για πολλές ραψωδίες στη Σπάρτη;

Aν ωστόσο δεν υπάρχει εξωτερικό αίτιο και εξωτερικό τέλος σ’ αυτήν την απροσδόκητη παρένθεση της Oδύσσειας, πιστεύω ότι η προσεκτική ανάγνωση του κειμένου και της μετάφρασής του μας οδηγεί να αναγνωρίσουμε τα εσωτερικά της κίνητρα και τους εσωτερικούς της στόχους.

Όχι τυχαία ο ποιητής επισημαίνει εγκαίρως στην αφηγηματική ενότητα του έπους του ότι ο Tηλέμαχος βρίσκεται σε κρίσιμη ηλικία: εγκαταλείπει την ήβη του και εγκαινιάζει τη νεότητά του. Σ’ αυτήν την κρίσιμη στιγμή παρεμβαίνει η μεταμορφωμένη θεά, για να επιφορτίσει το νεαρό βασιλόπουλο με το χρέος της αναζήτησης του πατέρα του και να του εξασφαλίσει ανάλογο κλέος. Tούτο, σε ανθρωπολογικό επίπεδο, σημαίνει κατά τη γνώμη μου ότι ο Tηλέμαχος καλείται από τη θεά να αποσπαστεί από τον κόλπο της μάνας του, για να προσηλωθεί στο είδωλο του πατέρα του. H υπόθεση αυτή επιβεβαιώνεται, νομίζω, και από την απότομη συμπεριφορά του Tηλεμάχου προς την Πηνελόπη, αμέσως μετά τη θαυμαστή αναχώρηση της Aθηνάς.

Δεύτερος εσωτερικός λόγος της, πρακτικώς άστοχης, αποδημίας του Tηλεμάχου: η ανάληψη ενός ρόλου που τον καθιστά αναλογικό αντίγραφο του ευκλεούς Oρέστη –αναλογία η οποία στοιχίζει και τη μοίρα του Oδυσσέα προς τη μοίρα του Aγαμέμνονα. Προφανώς ο ποιητής επιδιώκει μέσα στο έπος του τη διπλή αυτή, ευτυχώς απραγματοποίητη, αναλογία: απόδειξη ότι την προοικονομεί ο ίδιος ο Δίας στον πρώτο λόγο του της θεών αγοράς στην εισαγωγή του έπους και την ενισχύουν εξ υστέρου οι σχετικές πληροφορίες που παρέχονται στον Tηλέμαχο από τον Nέστορα και τον Mενέλαο στις ένθετες διηγήσεις της Tηλεμάχειας.

Tρίτος, και σημαντικότερος ίσως, λόγος της Tηλεμάχειας: είπα προηγουμένως ότι η ενηλικίωση του Tηλεμάχου συνεπάγεται απόσπαση από τη (συνεχώς παρούσα) μέσα στο παλάτι μητέρα του και προσήλωση στο ίνδαλμα του απόντα πατέρα του, που τον άφησε νήπιο όταν ξεκίνησε για την Tροία. Προσήλωση όμως σημαίνει (για να μιλήσω με όρους ψυχολογίας, που δεν την αγνοεί ολότελα η Oδύσσεια, όπως παλαιότερα έχει υποστηριχθεί) όρεξη για μίμηση· πολύ περισσότερο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο πατέρας έχει αποκτήσει πανελλήνια φήμη ως πτολίπορθος, αλλά όχι μόνον.

H αποδημία λοιπόν του Tηλεμάχου στην Πελοπόννησο, με τα προηγούμενα και τα παρεπόμενά της, σκοπεύει να καταστήσει αφηγηματικώς ορατή αυτήν ακριβώς την επιδιωκόμενη αναλογία του γιου προς τον πατέρα. Όντως το ταξίδι του νέου στην Πύλο και στη Σπάρτη, που πραγματοποιείται με εντολή της Aθηνάς, περιέχει θέματα, μοτίβα και λειτουργίες, τα οποία, σε μικρογραφία, αντιγράφουν σημάδια της μετατρωϊκής μοίρας του Oδυσσέα.

Στο εικοσάχρονο λ.χ. άνυσμα απουσίας του πατέρα από την Iθάκη αντιστοιχεί η ολιγοήμερη έστω απουσία του γιού· η καθήλωση του Tηλεμάχου στη Σπάρτη αναλογεί, mutatis mutandis, προς την καθήλωση του Oδυσσέα στο νησί της Kαλυψώς· οι κίνδυνοι ζωής που απείλησαν στην πορεία του νόστου του τον διάσημο ήρωα και που δεν θα λείψουν ακόμη κι όταν επιστρέψει στην Iθάκη, επαναλαμβάνονται με τον φονικό λόχον των μνηστήρων, ο οποίος περιβάλλει την αναχώρηση και την επιστροφή του νέου· και στις δύο περιπτώσεις παρεμβαίνει η Aθηνά, για να υποκινήσει το ξεκίνημα του νόστου και να προστατεύσει τον νοστούντα από τις εντόπιες απειλές.

Yπάρχουν και άλλα, αφανέστερα ή λανθάνοντα σημεία, τα οποία υποστηρίζουν την προκείμενη αναλογία. Φαίνεται επομένως ότι εσωτερικό ζητούμενο της Tηλεμάχειας είναι το εξής: προτού Tηλέμαχος και Oδυσσέας αναγνωριστούν μεταξύ τους και συνεργαστούν για την πραγματοποίηση της μνηστηροφονίας, ο γιος πρέπει να εξομοιωθεί με τον πατέρα· όχι μόνον στην όψη (γεγονός που πιστοποιεί στη Σπάρτη η Eλένη), αλλά και στα έργα. Σ’ αυτήν την αναλογική εξομοίωση, που δεν της λείπουν ίσως κάποια στοιχεία ειρωνείας, σκοπεύει η δεύτερη προγραμματική εντολή της Aθηνάς.

Kαι προχωρώ στους Mεγάλους Aπολόγους, για να υποδείξω πώς και σ’ αυτήν την περίπτωση (θα έλεγα κατ’ εξοχήν σε αυτήν) παραμύθι και παραδοσιακός μύθος γίνονται επικό ποίημα και νεοτερική ποίηση.

MEPOΣ TPITO

Tο μυθολογικό υλικό των Aπολόγων φαίνεται πως είναι κατοχυρωμένο από την παράδοση· ο ποιητής της Oδύσσειας δανείστηκε μάλιστα επεισόδια από ένα αρχαιότερο επικό ποίημα, τα Aργοναυτικά –υπάρχει μέσα στο κείμενο των Aπολόγων και έμμεση ομολογία γι’ αυτό το δάνειο.

Πρόκειται σαφώς για παραμυθικό και φανταστικό υλικό, το οποίο μιλά για τις εξωτικές περιπέτειες ενός ήρωα ανάμεσα στο πέλαγος και στα νησιά, σε παρθένα δάση και απρόσιτες ακτές· σε μέρη πάντως που ο πολιτισμός δεν έχει ακόμη εισβάλλει, για να τα εξημερώσει ή, αν θέλετε, να τα διαφθείρει. Mπορεί ο εξωτικός αυτός κόσμος να είναι άγριος και απολίτιστος· διατηρεί όμως κάτι από την όψη και τη γεύση του χαμένου παραδείσου· σ’ αυτά τα μέρη η γη παράγει τα προϊόντά της μόνη· οι ανθρώπινοι δεσμοί είναι χαλαροί ή και ανύπαρκτοι· απαράβατες εντολές θεσμών και νόμων δεν υπάρχουν.

H Oδύσσεια φιλοξενεί τον προπολιτισμικό αυτόν κόσμο, που γεννά ίσως τρόμο, αλλά και περιέργεια, και κάποιου είδους νοσταλγία. Tο ποιητικό ωστόσο εύρημα της Oδύσσειας είναι ότι ο προπολιτισμικός κόσμος των Aπολόγων εγκιβωτίζεται σ’ ένα περιβάλλον υπερπολιτισμένο και σχεδόν ουτοπικό· μιλώ για τη Σχερία, το νησί της Nαυσικάς, όπου ο Oδυσσέας διηγείται τις εξωτικές του περιπέτειες.

Aν τώρα προσθέσουμε στον προπολιτισμικό κόσμο των Aπολόγων και στον υπερπολιτισμένο της Σχερίας την Iθάκη (εστία του νόστου που γυρεύει ο περιπλανώμενος Oδυσσέας), σχηματίζεται ένα ανθρωπολογικό τρίγωνο, αφού στην Iθάκη ο πολιτισμός βρίσκεται υπό κρίση και αμφισβήτηση, κατά κάποιον τρόπο η πολιτική τάξη εδώ σαλεύει· ο νόστος του Oδυσσέα θα επαναφέρει ακριβώς την πολιτική τάξη σ’ αυτόν τον χώρο της πολιτικής αταξίας. Πιστεύω ότι το ανθρωπολογικό αυτό τρίγωνο έχει μεγάλη σημασία και αξία ως προς την εκτίμηση των Aπολόγων, οι οποίοι άλλως πως θα κινδύνευαν να διαβαστούν και να ακουστούν σαν απλοϊκό παραμύθι.

Ποιητική όμως μαεστρία αναγνωρίζεται και στην εσωτερική σύνταξη των Aπολόγων: τα επεισόδιά τους σχηματίζουν τριάδες:

*
Kίκονες, Λωτοφάγοι, Kύκλωπες,
*
Aίολος, Λαιστρυγλονες, Kίρκη,
*
Σειρήνες, Σκύλλα-Xάρυβδη, Θρινακία.

Σε κάθε τριάδα οι δύο πρώτες περιπέτειες είναι συνοπτικές, η τρίτη διεξοδική. Πρόκειται λοιπόν για αφηγηματική αλυσίδα, συμμετρικά δεμένη με μικρούς και μεγάλους κρίκους· ο τρίτος κρίκος καθεμιάς τριάδας αποτελεί και κόμπο της αφήγησης –καμπή δηλαδή που αλλάζει αποφασιστικά την τύχη του Oδυσσέα και των εταίρων του. Θυμίζω ότι στο τέλος της πρώτης τριάδας αναφέρονται απώλειες εταίρων, αλλά όχι πλοίων· στο εσωτερικό της δεύτερης τριάδας συντρίβονται όλα τα άλλα καράβια, εκτός από το καράβι του Oδυσσέα· μετά τη Θρινακία ο Oδυσσέας χάνει όλους τους συντρόφους και παντελώς απομονώνεται.

O αριθμός τρία, όπως εξάλλου και ο αριθμός εννέα, θεωρείται τυπικός ή και μαγικός. Tο ενδιαφέρον ωστόσο των Aπολόγων βρίσκεται ότι καθ’ οδόν ο αριθμός εννέα προσαυξάνει σε δέκα, καθώς ανάμεσα στη δεύτερη και στην τρίτη τριάδα παρεμβάλλεται η Nέκυια. H κάθοδος του Oδυσσέα στον Άδη συστήνει τον βυθό όχι μόνον των Aπολόγων, αλλά και ολόκληρης της Oδύσσειας, αφού εδώ νόστος και θάνατος συμπλέκονται και εναλάσσονται.

Tελικώς οι δέκα αυτές περιπέτειες των Aπολόγων περιβάλλονται από δύο ακόμη, και έτσι ο συνολικός αριθμός τους ανεβαίνει σε δώδεκα: μιλώ βεβαίως για το επεισόδιο της Kαλυψώς, που καθηλώνει τον Oδυσσέα για οκτώ περίπου χρόνια· και για το επεισόδιο των Φαιάκων, στο νησί των οποίων ο ήρωας σώζεται, ύστερα από το τελευταίο και συντριπτικό του ναυάγιο. Θυμίζω ότι σ’ αυτόν τον έσχατο σταθμό του νόστου ο ήρωας εγγίζει το όριο του θανάτου, με αποτέλεσμα η σωτηρία του να φαντάζει σχεδόν σαν ανάσταση.

Θα τελειώσω με μία ακόμη παρατήρηση, που δείχνει τον ριζοσπαστικό –θα τολμούσα να πω: τον μοντέρνο χαρακτήρα της Oδύσσειας. O τύπος της αναδρομικής αφήγησης (όπου κάποιος, επιστρέφοντας από τον πόλεμο ή από μακρύ και ριψοκίνδυνο ταξίδι στην πατρίδα του, διηγείται στους δικούς του όσα έπαθε και έμαθε) είναι πιθανότατα κατάκτηση της προοδυσσειακής αφηγηματικής τέχνης και τεχνικής. Σε τούτο επομένως το σημείο ο ποιητής της Oδύσσειας μάλλον δεν πρωτοτυπεί. Aλλού βρίσκεται η πρωτοτυπία του: στο γεγονός ότι η δική του εγκιβωτισμένη μακρά διήγηση δεν πραγματοποιείται στην Iθάκη και δεν προσφέρεται από τον Oδυσσέα στην Πηνελοπη και στον Tηλέμαχο· συντελείται στη Σχερία, στο νησί της Nαυσικάς, και την ακούν επιφανείς Φαίακες, ο βασιλιάς Aλκίνοος η βασίλισσα Aρήτη. H μεταφορά λοιπόν των Mεγάλων Aπολόγων από την Iθάκη στη Σχερία είναι κατά τη γνώμη μου το νέο, και νεοτερικό στοιχείο, της Oδύσσειας.

Ωστόσο ο ποιητής της Oδύσσειας σέβεται συγχρόνως και την παράδοση, γι’ αυτό επιφυλάσσει τον αναδιπλασιασμό των Aπολόγων στην Iθάκη, τώρα μπροστά στην Πηνελόπη, στο πλαίσιο της εικοστής τρίτης ραψωδίας. Mόνο που οι Mικροί αυτοί Aπόλογοι (όπου σαφώς οι περιπέτειες του Oδυσσέα ορίζονται δώδεκα) πιάνουν μόλις σαράντα στίχους. Mε άλλα λόγια: ο Oδυσσέας διηγείται τις περιπέτειές του δύο φορές: την πρώτη διεξοδικώς στη Σχερία· τη δεύτερη περιληπτικώς στην Iθάκη. Aσφαλώς σημαντικότερη είναι η πρώτη διήγηση, η οποία συμπίπτει και με την σωτηρία του ήρωα.

Kάτι ακόμη: οι Mεγάλοι Aπόλογοι συστήνουν τον ήρωα σ’ ένα περιβάλλον, που μέχρι εκείνης της στιγμής αγνοούσε την ταυτότητα του ξένου. Λειτουργούν επομένως περισσότερο ως σύσταση ενός αδιάγνωστου προσώπου και λιγότερο ως έκθεση πεπραγμένων ενός γνωστού προσώπου. Kάτι περισσότερο: με τη μακρά διήγηση των Aπολόγων ο Oδυσσέας ξανακερδίζει, κατά κάποιον τρόπο, ο ίδιος το όνομα και το παρελθόν του – στοιχεία που το προηγούμενο συντριπτικό ναυάγιο κόντεψε να τα εξαφανίσει. Γιατί, όταν ο Oδυσσέας επιτέλους σώζεται, βγαίνοντας στο ιερό ποτάμι της Σχερίας, δεν είναι μόνο σωματικά γυμνός και εξαντλημένος· έχει περιέλθει στην κατάσταση, λίγο πολύ, ενός αγριμιού ή μιας σπίθας που κινδυνεύει να σβήσει· μοιάζει να βούλιαξε σ’ αυτό το ναυάγιο και η μνήμη του ήρωα. Oι Mεγάλοι λοιπόν Aπόλογοι λειτουργούν ως ανάδυση του Oδυσσέα από τον σκοτεινό βυθό: ο ήρωας θυμάται ξανά ποιος είναι, ποιος υπήρξε πράγματι. Θα έλεγα, παραπέμποντας στον Προυστ, ότι ο Oδυσσέας με τους Mεγάλους Aπολόγους ξανακερδίζει τον χαμένο του χρόνο.
Πηγή: http://www.epea.gr

Εξειδίκευση

Ευχαριστούμε για το υλικό την συνάδελφο Β.Δακανάλη

Ορισμός :εξειδίκευση είναι η διαρκής , μεθοδική και συστηματική προσπάθεια του ανθρώπου να γνωρίσει και να κατανοήσει σε πλάτος και σε βάθος έναν τομέα της επιστήμης, της τεχνικής και της τεχνολογίας με απώτερο σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσής του σε κάθε επίπεδο. Συνεπώς είναι η αποκλειστική ενασχόληση μ΄ένα ειδικό αντικείμενο εργασίας και η παράλληλη απόκτηση πάγιων, συγκεκριμένων και ειδικών γνώσεων γι΄ αυτό.

Λόγοι που καθιστούν αναγκαία την εξειδίκευση:
Α .Πνευματικοί:
1. Τα όρια αντοχής του ανθρώπινου νου είναι συγκεκριμένα και περιορισμένα. Η καθολική και σφαιρική γνώση των πραγμάτων είναι αδύνατη και αυτό επειδή το ανθρώπινο πνεύμα έχει πεπερασμένες ικανότητες και δυνατότητες από άποψη μνήμης, όγκου και χρόνου.

2. Η δημιουργία νέων επιστημών και η ανάπτυξη της τεχνικής και της τεχνολογίας δίνει καινούργιες διαστάσεις και κάνει αναγκαίο τον κατακερματισμό της γνώσης.

3. Ο αέναος, ταχύρυθμος και εκρηκτικός πολλαπλασιασμός των γνώσεων, των εφευρέσεων και των εξελίξεων.


4. Η ανάγκη για ουσιαστική και εξονυχιστική εμβάθυνση στον τομέα των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων. Το πλήθος των γνώσεων είναι τόσο μεγάλο που αν ισχυριστούμε ότι το κατέχουμε αυτό θα ήταν μόνο μια πλάνη και θα δημιουργούσε μια επιφανειακή κρούστα του επιστητού.

5. Η τάση του ανθρώπου να έχει ιδιαίτερες κλίσεις απέναντι σ΄ ένα συγκεκριμένο τομέα της γνώσης, της επιστήμης και της εργασίας. Η κλίση και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιφέρουν προτιμήσεις και ειδικές επιλογές. Η εξειδίκευση στηρίζεται επομένως στις διαφορές των φυσικών ικανοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των ανθρώπων.


Β. Κοινωνικοί:

1. Η επιθυμία και η ανάγκη για αγαθά υψηλής ποιότητας.
2. H ανάγκη αύξησης της παραγωγής σε σύντομο χρόνο για την κάλυψη των καταναλωτικών τάσεων του ανθρώπου.
3. Η καταναλωτική μανία επιβάλλει τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας και της εργασίας σ΄ όλους τους τομείς.


Γ. Οικονομικοί:
1. Η επιστήμη έχει αναχθεί σε πρώτιστο παραγωγικό παράγοντα με απεριόριστες δυνατότητες.
2. Η τάση για μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας σε ελάχιστο χρόνο.
3. Ο οικονομικός ανταγωνισμός που υπάρχει ανάμεσα στα άτομα και στα κράτη.

Θετικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης:
Α. Πνευματικός τομέας:
1. Το άτομο προσεγγίζει σε βάθος το αντικείμενο ή την εργασία με την οποία καταγίνεται. Ετσι, γνωρίζει τις λεπτομέρειες και τις όλες πτυχές του. Επομένως απομακρύνεται η πιθανότητα λάθους ή άστοχων ενεργειών.

2. Η ανθρώπινη σκέψη απελευθερώνεται και λυτρώνεται από προκαταλήψεις, σκοταδισμούς και προλήψεις.

3. Οι επιστήμες και οι τέχνες προωθούνται και εξελίσσονται. Διανοίγονται νέες προοπτικές και ευνοούνται νέοι τρόποι έρευνας.

Β. Οικονομικός τομέας:
1. Αυξάνεται η παραγωγή και επιταχύνεται ο ρυθμός της οικονομικής ανάπτυξης.
2. Βελτιώνονται ποιοτικά κι ποσοτικά τα παραγόμενα αγαθά.
3. Η εργασία οργανώνεται πιο μεθοδικά και συντελείται σε γρηγορότερο χρόνο.
4. Μειώνεται η ανεργία , αφού δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας

Γ. Κοινωνικός τομέας:
1. Καλλιεργείται η αδιάλειπτη και αρμονική συνεργασία και ενισχύεται η κοινωνικότητα του ατόμου.
2. Επιτυγχάνεται η επίλυση σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων που απαιτούν τη συμβολή και τη συνδρομή των εξειδικευμένων.

Δ. Προσωπικός τομέας:
1. Ο άνθρωπος ικανοποιεί τις φιλοδοξίες του και υλοποιεί τους πολυάριθμους στόχους του.
2. Αξιοποιούνται όλες οι ικανότητες του ατόμου και έτσι αποκτά πείρα και επιδεξιότητα.

Αρνητικά αποτελέσματα:
1. Το άτομο αδυνατεί να έχει συνολική θεώρηση και πολυπρισματική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Επέρχεται η πνευματική μονομέρεια, η στεγανοποίηση και η τυποποίηση. Ο εργαζόμενος γίνεται μονοδιάστατος και ελλοχεύει ο κίνδυνος της απομόνωσης του από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

1. Επιφέρει την πλήξη, την ανία και τη μονοτονία. Το άτομο σταδιακά χάνει το ενδιαφέρον του για την εργασία και μπορεί ακόμη και να αδιαφορήσει γι΄ αυτή.

2. Ο άνθρωπος γίνεται δούλος και εξάρτημα της μηχανής. Μετατρέπεται σε στυγνό τεχνοκράτη χωρίς ευρύτερη παιδεία.

3. Ο εργαζόμενος στερείται τη χαρά της εργασίας και της δημιουργίας γιατί το προϊόν του μόχθου του αποτελεί μέρος του όλου.

4. Η εξειδίκευση μπορεί να προκαλέσει εσωτερικό κενό και να τον φθείρει εσωτερικά, αφού το έργο του στηρίζεται στην τυποποίηση και την επανάληψη.

5. Χάνεται η ατομικότητα και η μοναδικότητα.

6. Πιθανότητα κατασκευής μέσων μαζικής καταστροφής, όπως πυρηνικά όπλα και προώθηση του δόγματος “η επιστήμη για την επιστήμη”.

7. Συγκέντρωση υπερβολικής δύναμης σε κύκλους εξειδικευμένων ατόμων.

8. Η επιστήμη μπορεί να γίνει μέσο πλουτισμού και έτσι να χάσει το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο.

Τρόποι περιστολής των αρνητικών διαστάσεων της εξειδίκευσης:
1. Ολοκληρωτική και γενική παιδεία. Η αγωγή που παρέχεται πρέπει να είναι πολύπλευρη και ουσιαστική. Η κατακερματισμένη και τεμαχισμένη γνώση στο χώρο του σχολείου δημιουργεί μονομερείς και ατελείς προσωπικότητες. Η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να δημιουργήσει αρτιωμένα άτομα.

2. Οι επιστήμες είναι αναγκαίο να εκδηλώνουν έντονη κοινωνική συμπεριφορά και να συμμετέχουν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα.

3. Επιβάλλεται να δημιουργηθούν ευχάριστες εργασιακές και διαπροσωπικές συνθήκες, έτσι ώστε να περιορίζεται η πλήξη και η ανία που προέρχονται από την τυποποίηση.

4. Επιτακτική ανάγκη είναι η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου και όχι για την καταστροφή και την εξόντωσή του. Συνειδητοποίηση της ευθύνης των επιστημόνων, ώστε να αποφεύγονται τα καταστροφικά δημιουργήματα.

5. Η εξειδίκευση μπορεί να συζευχθεί αρμονικά με την ευρυμάθεια και την ψυχική ωριμότητα.

6. Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητο να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη ποικίλων πνευματικών, καλλιτεχνικών, πολιτιστικών, ενδιαφερόντων.

7. Σύγχρονο αίτημα αποτελεί η συστηματική και στενή επικοινωνία ανάμεσα στους επιστημονικούς κλάδους και στις ειδικότητες , ώστε να γίνεται ανταλλαγή και να μη χάνεται η ολότητα.





Επιμέλεια: Βέρα
Πηγή: Φιλολογικός οίκος

Επάγγελμα

Επαγγελμα
Επαγγελματικός προσανατολισμός: είναι η συστηματική και επιστημονική βοήθεια που παρέχεται στο άτομο με σκοπό την ορθή επαγγελματική επιλογή, σύμφωνα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του.


Ποιες αξίες επιδιώκουν να υλοποιήσουν οι άνθρωποι με το επάγγελμα που επιλέγουν;

1. Υλικές αξίες: σταθερό και ικανοποιητικό εισόδημα, που εξασφαλίζει οικονομική άνεση και ανεξαρτησία.
2. Ασφάλεια και μονιμότητα.
3. Επαγγελματικό κύρος: αναγνώριση του εργαζόμενου από το κοινωνικό περιβάλλον, ηθική ικανοποίηση, αίσθημα επιτυχίας.
4. Κοινωνικότητα: δυνατότητες για ανάπτυξη της συνεργασίας και της διαπροσωπικής επαφής.
5. Δημιουργικότητα - Πρωτοτυπία: ο εργαζόμενος να μπορεί να εκφράσει την προσωπικότητα, τις ιδέες του και το δημιουργικό του πνεύμα.
6. Προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο: αρωγή και βοήθεια στο συνάνθρωπο, συμμετοχή σε έργα κοινής ωφέλειας.
7. Ελεύθερος χρόνος: βασικό κριτήριο για την επιλογή ενός επαγγέλματος είναι η δυνατότητα που του παρέχει να εξασφαλίζει αρκετό ελεύθερο χρόνο, ώστε να ενασχολείται ο εργαζόμενος και με την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.


Αίτια της εφαρμογής του Επαγγελματικού προσανατολισμού
• Η ανάγκη για την κοινωνία να απασχολείται κάθε άνθρωπος με το επάγγελμα που του ταιριάζει.
• Οι αυξημένες απαιτήσεις σ΄ όλους τους τομείς.
• Η εξειδίκευση και ο καταμερισμός της εργασίας.
• Η ανάπτυξη των επιστημών, της τεχνολογίας και η επέκταση των γνώσεων.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του επαγγέλματος
• Η οικογένεια: πρωταρχικός φορέας της κοινωνικοποίησης και καθοριστικός
παράγοντας, στην επιλογή του επαγγέλματος, αφού διαμορφώνει την
προσωπικότητα του νέου και του μεταδίδει αξίες και ιδανικά.
• Το σχολείο: Ο μαθητής αντιλαμβάνεται τις ιδιαίτερες κλίσεις του και τις
προτιμήσεις στο χώρο του σχολείο.
• Ο κοινωνικός περίγυρος: επηρεάζει το νέο, με τα πρότυπα, τις αξίες, τις
ανάγκες και τις τάσεις που επικρατούν.
• Τα ΜΜΕ, η τηλεόραση.

Στόχοι του επαγγελματικού προσανατολισμού
- Κατάκτηση της αυτογνωσίας και διάκριση των ικανοτήτων.
- Ενημέρωση για τις συνθήκες που επικρατούν.
- Στροφή στα επαγγέλματα που έχουν μέλλον και προοπτική.

Πώς πρέπει να γίνεται η σωστή εκλογή επαγγέλματος
Η ορθή εκλογή επαγγέλματος πρέπει να είναι ελεύθερη και σύμφωνη με τις κλίσεις, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του νέου.
Το άτομο πρέπει να διαθέτει τις ανάλογες ψυχικές, σωματικές και ηθικές δυνάμεις.
Απαραίτητος παράγοντας είναι η ύπαρξη της αυτογνωσίας, που βοηθά το άτομο να κατανοήσει την προσωπικότητά του και τις προτιμήσεις του.
Το επάγγελμα χρειάζεται να είναι παραγωγικό, δημιουργικό και να έχει προοπτικές εξέλιξης.
Η ενασχόληση του ατόμου είναι απαραίτητο να γίνεται με βάσει και την οικονομική εξασφάλιση που προσφέρει.
Πηγή: http://filologikosoikos.blogspot.com

Τηλεοραση και αγωγη του παιδιου

του ΜΙΧΑΛΗ ΛΑΓΟΥΔΑΚΗ*

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πάντα αποτελούσαν ένα από τα κύρια ζητήματα συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων. Με την σύγχρονη μορφή και λειτουργία τους αποτελούν έναν από τους κύριους διαμορφωτές της προσωπικότητας των παιδιών, αφού ασκούν καταλυτικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση τους και συμβάλλουν στη γνωστική τους ανάπτυξη.

Στην σύγχρονη εποχή έχουν ακουστεί πολλές αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τον ρόλο που ασκούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή τον ρόλο που θα έπρεπε να ασκούν για να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Στην πλειοψηφία τους οι γνώμες που ακούγονται έχουν αρνητική χροιά υποστηρίζοντας ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν συμβάλλουν στη σωστή ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων των παιδιών.

Από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που ασκούν καθοριστική επίδραση στην σύγχρονη κοινωνία είναι η τηλεόραση. Η τηλεόραση αποτελεί το κυριότερο μέσο επίδρασης και προβολής προτύπων. Ως το σημαντικότερο μέσο του έντυπου τύπου η τηλεόραση έχει κατηγορηθεί ότι δεν συμβάλλει στην προβολή σωστών προτύπων αλλά αποτελεί βήμα προβολής εκπομπών κάκιστης ποιότητας.



Η τηλεόραση που εμφανίστηκε στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας αποτελεί ένα τεχνικό μέσο, βασικός σκοπός του οποίου είναι η μετάδοση ήχων και εικόνων σε μεγάλη απόσταση και σε ευρύ κοινό. Στην Ελλάδα η τηλεόραση έκανε την εμφάνιση της στις δεκαετίες του 1960 με 1970 και συνέβαλε στην εξέλιξη του ηλεκτρονικού τύπου αποφασιστικά.
Η τηλεόραση ένα από τα βασικά μέσα μαζικής επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε) βρίσκεται σήμερα στα σπίτια των περισσοτέρων Ελλήνων, ενώ οι οικογένειες που δεν έχουν αυτή την συσκευή αποτελούν μία μικρή μειοψηφία στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Δεν αποτελεί αξιοπερίεργο το γεγονός πολλά ελληνικά σπίτια να έχουν περισσότερες των μία συσκευές τηλεόρασης.

Αυτό και μόνο το στοιχείο μας αρκεί για να συλλάβουμε το μέγεθος της επίδρασης που ασκεί καθημερινά η τηλεόραση πάνω στον σύγχρονο άνθρωπο και ειδικότερα στο παιδί, ενώ ταυτόχρονα διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο και στη διαμόρφωση της κοινωνικής ιδεολογίας και στην εξέλιξη της κοινωνίας. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας αποκαλούνται «τέταρτη εξουσία».

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια διεξάγεται ένας πολύ έντονος διάλογος σχετικά με τον ρόλο των Μ.Μ.Ε και ειδικότερα της τηλεόρασης, η οποία αποτελεί τον σημαντικότερο καταλύτη στη διαμόρφωση του σύγχρονου «γίγνεσθαι». Καταλυτικό ρόλο στη διεξαγωγή αυτού του διαλόγου παίζει η συνεχώς αυξανόμενη επιρροή της τηλεόρασης τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά, καθώς και η δημιουργία νέων τηλεοπτικών σταθμών.

Αυτή η αύξηση της επιρροής της τηλεόρασης έχει ως αποτέλεσμα τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του τύπου και πιο συγκεκριμένα του ηλεκτρονικού τύπου. Αυτό δεν σημαίνει ότι συρρικνώθηκε ο ρόλος του τύπου, του γραπτού και του ηλεκτρονικού, αλλά χρειάζεται μία καινούργια θεώρηση για τη θέση και την στάση που πρέπει να κρατήσει ο τύπος στα σύγχρονα προβλήματα.

Η αύξηση της επιρροής της τηλεόρασης έχει σχέση με τις ακόλουθες διαστάσεις: α) κοινωνικοοικονομικοπολιτιστικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο γεννιέται, δημιουργεί και λειτουργεί β) την επιστημονική τεχνολογία, η οποία επιτρέπει στην τηλεόραση τη μετάδοση μηνυμάτων και πληροφοριών σε μαζικά ακροατήρια και γ) την ουσία και το περιεχόμενο των μηνυμάτων και την επιρροή που ασκούν στο κοινό.

Η τηλεόραση ανάλογα με την επιρροή που ασκεί και τον τρόπο που γίνεται αποδεκτή από το τηλεοπτικό κοινό έχει και θετική και αρνητική επίδραση. Είναι γεγονός ότι η τηλεόραση μπορεί και πρέπει να έχει θετική επίδραση όταν ακολουθεί κάποιους κανόνες πολιτισμού και αισθητικής.

ΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Είναι γεγονός ότι η τηλεόραση διευρύνει τις εμπειρίες του ατόμου και ειδικότερα του παιδιού. Η τηλεόραση έχει επίσης τη δυνατότητα να παρέχει την ίδια γνώση και πληροφόρηση με την ίδια λίγο πολύ αμεσότητα σ' όλο το τηλεοπτικό κοινό. Ειδικά τα παιδιά ωφελούνται με τη σωστή παρακολούθηση της τηλεόρασης, αφού οι εμπειρίες που αποκομίζουν από τις τηλεοπτικές εκπομπές είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

Η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων διεγείρει τη φαντασία του ατόμου και του παιδιού και όταν δεν οδηγείται στην υπερβολή είναι θετικό στοιχείο για την προσωπικότητα του. Η τηλεόραση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αξιοποιήσουν τις δεξιότητες και τα ταλέντα τους μέσα από τη διέγερση της φαντασίας τους.

Σημαντικό χαρακτηριστικό της τηλεόρασης είναι η αμεσότητα της με την καθημερινή ζωντανή πραγματικότητα. Τα άτομα βλέποντας τηλεόραση αποκτούν ευρύτερες γνώσεις και εμπειρίες για ένα κόσμο πολύ πιο πλατύ από εκείνο που γνωρίζουν και ζουν καθημερινά. Τα παιδιά μαθαίνουν για γεγονότα, καταστάσεις, εμπειρίες και φαινόμενα, τα οποία θα ήταν δύσκολο να τα ζήσουν άμεσα.

Θετικές επίσης μπορεί να είναι οι επιδράσεις της στην ψυχαγωγία του κοινού και ειδικότερα στη μόρφωση και στην ενημέρωση. Η τηλεόραση μπορεί να βοηθήσει τον ενήλικα και το παιδί να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους και να αποκτήσουν γνώσεις, άγνωστες μέχρι τότε για αυτούς, ενώ αποτελεί το βαρόμετρο στην αυξομείωση του πολιτιστικού και μορφωτικού επιπέδου του λαού.

Επίσης, αρκετοί επιστήμονες, χωρίς αυτό να είναι απόλυτα επιστημονικά αποδεκτό υποστηρίζουν ότι η τηλεόραση παρακινεί τους ανθρώπους και ειδικότερα τα παιδιά να διαβάζουν περισσότερο. Αυτό δεν είναι ερευνητικά επιβεβαιωμένο, καθώς υπάρχει και η αντίθετη άποψη που υποστηρίζει ότι η τηλεόραση αποσπά την προσοχή των ατόμων και ειδικότερα των παιδιών και τους δεσμεύει τον ελεύθερο τους χρόνο. Από τα παραπάνω μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι στον ελεύθερο τους χρόνο αντί να διαβάζουν βιβλία, παρακολουθούν παθητικά τηλεόραση.


ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Γεγονός είναι ότι η τηλεόραση έχει αρνητικές επιδράσεις στο σύγχρονο άτομο και στο παιδί ειδικότερα που παρακολουθούν τα τηλεοπτικά προγράμματα. Η τηλεόραση κατηγορείται ως ένα παθητικό και αντιπνευματικό μέσο επικοινωνίας που ενθαρρύνει τον άνθρωπο να «χαζεύει» και να αποξενώνεται. Το παιδί παρακολουθεί την τηλεόραση χωρίς να χρησιμοποιεί την κριτική του ικανότητα και γενικότερα τις πνευματικές του δυνατότητες.

Μερικά φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, για τα οποία κατηγορείται ως υπεύθυνη και η τηλεόραση, είναι η αύξηση της παιδικής βίας και εγκληματικότητας, η έλλειψη επικοινωνίας και η αποξένωση των παιδιών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τηλεοπτικά προγράμματα κατακρίνονται ότι συμβάλλουν στο φτωχό λεξιλόγιο των παιδιών.

Διαμέσου της τηλεόρασης, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το παιδί να ταυτιστεί με τους τηλεοπτικούς ήρωες, οι οποίοι μπορεί να είναι αντικοινωνικοί, ακόλαστοι, χωρίς κανένα ίχνος ηθικής και ανθρωπιάς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να είναι δυνατό να προβεί σε πράξεις κι ενέργειες ταύτισης με τα τηλεοπτικά πρότυπα, οι οποίες όμως πράξεις να αντιβαίνουν τελικά τους κώδικες ηθικής και τους νόμους.

Το παιδί υιοθετεί ευκολότερα και ουσιαστικότερα τα μηνύματα και τις επιρροές των τηλεοπτικών εκπομπών. Είναι δύσκολο να «αντισταθεί» στην τηλεόραση, η οποία θεωρείται η πηγή με τα πιο ισχυρά ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον, ενώ είναι άλλωστε γνωστό ότι επηρεάζει καταλυτικά όλα τα μέλη της κοινωνικής δομής και βέβαια τα μικρότερα μέλη της κοινωνίας.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τηλεόραση επηρεάζει σημαντικά την προσπάθεια του παιδιού να ταυτιστεί με τους τηλεοπτικούς ήρωες. Η ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς και η διαμόρφωση της προσωπικότητας του, είναι και συνάρτηση της επιρροής που ασκεί η τηλεόραση.

Το παιδί επηρεασμένο από την τηλεοπτική κουλτούρα φθάνει στο σημείο να μιμείται τους τηλεοπτικούς ήρωες με έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις. Δεν θα ήταν υπερβολικό να τονισθεί ότι ο μιμητισμός φθάνει σε ακραία όρια ακόμα και σε αυτοκτονίες κάποιες φορές. Από τα παραπάνω και από κάποιες έρευνες που έχουν διενεργηθεί είναι φανερό ότι η τηλεόραση επιδρά και αρνητικά στο παιδί και στην αγωγή ειδικότερα.

Η αύξηση της νεανικής εγκληματικότητας, η παθητικότητα και η πνευματική υποτονία, η μεταβολή της οικογενειακής ζωής (λιγότερη επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας, λιγότερη φροντίδα των παιδιών, λιγότερη μελέτη βιβλίων), η μαζικοποίηση και αλλοτρίωση του ανθρώπου, η δημιουργία καταναλωτικής κοινωνίας και ακόμα οι βλάβες στην υγεία (κόπωση ματιών από την τηλεθέαση) είναι μερικοί από τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την συνεχή και ανεξέλεγκτη παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων.


ΤΡΟΠΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Είναι άραγε εφικτό η τηλεόραση να γίνει αγωγός θετικών στοιχείων και να επηρεάζει θετικά την κοινωνία. Είναι δύσκολο με τα σημερινά δεδομένα να αλλάξει πρόσωπο η τηλεόραση και να γίνει θετικός παράγοντας στην αγωγή του ατόμου και ειδικότερα του παιδιού. Οι παράγοντες που διαμορφώνουν τα σύγχρονα τηλεοπτικά προγράμματα εξυπηρετούν σκοπούς, οπότε αυτή η αλλαγή θα πρέπει να αντιμετωπίσει συμφέροντα και κεκτημένα δικαιώματα.

Η απαγόρευση παρακολούθησης τηλεοπτικών προγραμμάτων, κυρίως από τα παιδιά δεν έχει πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η στέρηση δημιουργεί στερητικά βιώματα, πληγώνει ψυχικά το παιδί και αυξάνει την περιέργεια. Αν η τηλεόραση βλάπτει ή ωφελεί τους τηλεθεατές εξαρτάται από τα προγράμματα που εκπονούν οι υπεύθυνοι κρατικοί ή ιδιωτικοί φορείς. Εκπομπές πολιτιστικής αξίας δεν μπορούν παρά να ωφελήσουν, να διδάξουν, να μορφώσουν, να εκπολιτίσουν τις λαϊκές μάζες και να ανεβάσουν το πολιτιστικό τους επίπεδο.

Η τηλεόραση, με την ευθύνη των υπεύθυνων κρατικών αλλά και ιδιωτικών φορέων, αλλά και την συνδρομή των πολιτών, είναι καιρός να γίνει μέσο πνευματικής αναγέννησης. Η κατάρτιση των τηλεοπτικών προγραμμάτων, ίσως, θα έπρεπε να γίνεται από ανθρώπους της τέχνης και των γραμμάτων, από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και από παιδαγωγούς.

Η συστηματική αγωγή του μαθητή αποτελεί το πρώτιστο μέλημα του σχολείου. Το σχολείο οφείλει να έχει σκοπό την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας του παιδιού και βέβαια της ικανότητας αξιολογήσεώς του. Το παιδί καλό είναι να μάθει από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να κρίνει, να αξιολογεί και να επιλέγει τα κατάλληλα τηλεοπτικά προγράμματα. Η σωστή αγωγή από το σχολείο οδηγεί το μαθητή στην συνειδητοποίηση της φύσης και του χαρακτήρα των μηνυμάτων που δέχεται και τον καθιστά ικανό να κρίνει ο ίδιος την σωστή τους σημασία.

Η σωστή τηλεοπτική αλλά και γενικότερη αγωγή πραγματοποιείται και μέσα στην οικογένεια. Το παράδειγμα των γονιών προς τα παιδιά αποτελεί σημαντικό παράγοντα σωστής αγωγής. Βλέποντας τα παιδιά τους γονείς τους να παρακολουθούν με τις ώρες τηλεόραση φυσικό και επόμενο είναι τα παιδιά να αναλώνουν τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο τους στην παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Διασκέδαση και ψυχαγωγία στο σπίτι δεν σημαίνει μόνο παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών. Υπάρχουν και άλλες μορφές διασκέδασης και επιμόρφωσης στο σπίτι όπως το διάβασμα βιβλίων και η ακρόαση καλής μουσικής.

Βέβαια, παίρνοντας ως αφορμή κάποια τηλεοπτική εκπομπή μπορεί να ξεκινήσει μία πολύ εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των μελών της οικογένειας. Αυτές οι συζητήσεις μπορούν να γίνουν η βάση μίας πιο στενής επικοινωνίας και επαφής των μελών της οικογένειας με αποτέλεσμα την σύσφιγξη των δεσμών της οικογένειας.

Η τηλεόραση, η οποία αποτελεί ένα από κυριότερα και σημαντικότερα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, μπορεί και πρέπει να συμβάλλει αποφασιστικά στη γενικότερη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων, οι οποίες θα συντελέσουν στην σωστή και ολοκληρωμένη ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών. Η ουσία είναι ότι η τηλεόραση ασκεί καθοριστικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση τόσο των ενηλίκων όσο και των ανηλίκων και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό απ' όλους τους φορείς που δημιουργούν τηλεοπτικά προγράμματα, έτσι, ώστε να αποτελέσει τελικά ένα καταλυτικό παράγοντα στην αντιμετώπιση της «πολιτιστικής ένδειας» της εποχής μας.

* Ο Μιχάλης Λαγουδάκης είναι εκπαιδευτικός, αποσπασμένος στη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Χανίων
Πηγή: http://filologikosoikos.blogspot.com

Τα συγχρονα μεσα ενημερωσης και ο ρολος τους στη συγχρονη κοινωνια.

Τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης και ο ρόλος τους στη σύγχρονη κοινωνία.
1. Γενική αναφορά: Διανύουμε μια περίοδο, που βιώνουμε τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, της άμεσης πληροφόρησης και της υπερτελειοποίησης των Μ.Μ.Ε. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με την εκπληκτική δυνατότητα συνδυασμού ήχου και εικόνας και με την ευκρίνεια τους, εξασφαλίζουν «την τεχνολογική γεφύρωση της πληροφορίας με την κατανόηση» . Έτσι έχει δημιουργηθεί ένα ανοικτό «εκπαιδευτικό περιβάλλον», που ανάλογα με την παρεχόμενη γνώση επηρεάζει θετικά ή αρνητικά την κοινωνία. Τα ΜΜΕ αποτελούν στις μέρες μας τις αποκλειστικές σχεδόν πηγές ενημέρωσης για τα τεκταινόμενα στον κόσμο. Η έρευνα έχει δείξει ότι ο τρόπος με τον οποίο τα ΜΜΕ καθορίζουν τη θεματολογία της ενημέρωσης όσον αφορά στο δημόσιο χώρο προσανατολίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται γι' αυτά.
2. Διασάφηση της έννοιας: Όλα τα σύγχρονα μέσα πληροφόρησης και ενημέρωσης, που απευθύνονται στα πλατιά στρώματα του λαού και αφορούν θέματα πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, επιστημονικά, ονομάζονται μαζικά μέσα ενημέρωσης.

Σ’ αυτά περιλαμβάνονται : ο τύπος (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία) , το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ασκούν καταλυτική επίδραση σε όλα τα επίπεδα ζωής μιας κοινωνίας, ιδιαίτερα σήμερα με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας.
3. Επιδράσεις τους στην κοινωνία: Ανάλογα με την ποιότητα της ενημέρωσης, τον τρόπο λειτουργίας τους και το κοινό προς το οποίο απευθύνονται, εξαρτάται το πόσο και πως επηρεάζουν.
Α. Θετικά: Όταν η ενημέρωση είναι υπεύθυνη και αντικειμενική και η ποιότητα του κοινού καλή, τότε επιδρά θετικά γιατί:
• Γίνονται πηγή γνώσεων, πληροφοριών και νέων επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων και δεδομένων, πράγμα που βοηθά τον άνθρωπο στην προσαρμογή στη νέα
πραγματικότητα.
• Ενημερώνουν για όλα όσα συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα και το άτομο γνωρίζοντας τις αντικειμενικές συνθήκες μπορεί να προγραμματίσει και να οργανώσει σωστά τη ζωή του. Επίσης, έχει τη δυνατότητα να συγχρονιστεί με τις νέες κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες, που δημιουργούνται στην παγκόσμια κοινότητα.
• Προσφέρουν στο ευρύ κοινό πολιτιστικά και πνευματικά αγαθά σύγχρονα και του παρελθόντος και έτσι διευρύνουν τις γνώσεις του και οξύνουν την κρίση του.
• Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, προσλαμβάνουμε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας ολοκληρωμένη αντίληψη για τα πράγματα.
• Συμβάλλουν στην επικοινωνία των λαών και στην αλληλεπίδραση του πολιτισμού τους, στη δημιουργία φιλίας, συνεργασίας και αλληλεγγύης.
• Ενημερώνουν, ευαισθητοποιούν και διαφωτίζουν τους λαούς γύρω από τα μεγάλα, ποικίλα και πολύπλοκα παγκόσμια προβλήματα και προβάλλουν τις προσπάθειες, που γίνονται για την επίλυση τους.
• Γίνονται τα μέσα διακίνησης των ιδεών και των ιδεολογιών συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κρίσης του ατόμου και την απαλλαγή του από δογματισμό και τις προκαταλήψεις, διευρύνουν τους πνευματικούς του ορίζοντες και το κάνουν ενεργό συμμέτοχο στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικό και πολιτικό διάλογο και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία.
• Όταν λειτουργούν βάσει κανόνων δεοντολογίας, αποτελούν ψυχαγωγικό και μορφωτικό μέσο των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων του λαού.Λειτουργούν ως μέσα ελέγχου και κριτικής των ιθυνόντων και συντελούν στην αποτροπή σκανδάλων και κατάχρησης εξουσίας. Ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο ελέγχουν και επικρίνουν την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, το ρατσισμό και την αδικία. Οι πολίτες, τέλος, που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λει¬τουργούν ορθά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία, η τρομοκρατία, ο αναλφαβητισμός, η καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Οι ενημερωμένοι και ευαι¬σθητοποιημένοι πολίτες, αγωνίζονται για τη δικαιοσύνη και την αξιο¬κρατία και αντιστέκονται στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία.

Β. Αρνητικά: Όταν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης λείπει η αντικειμενικότητα ή λειτουργούν χάρη συμφερόντων, τότε επιδρούν αρνητικά, οπότε έχουμε τον «κιτρινισμό» τους λειτουργούν αρνητικά στο σύνολο, όταν:
α) Αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη από τα πραγματικά προβλήματα, ή διαστρεβλώνουν τα γεγονότα, εξυπηρετώντας κάποια πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, καθώς και ιδεολογικές σκοπιμότητες.

β) Καλλιεργούν τα πάθη και τα μίση, ή φανατίζουν το κοινό με την πολιτική και ιδεολογική προπαγάνδα για να πετύχουν συγκεκριμένους σκοπούς. Ενισχύουν το πνεύμα του ρατσισμού και εθνικισμού.
γ) Κάνουν «πλύση εγκεφάλου» με την προπαγάνδα, που είναι το προσφορότερο μέσο υπονόμευσης της κοινωνίας. Συνεπώς χειραγωγούν, αλλοτριώνουν, εξωκατευθύνουν.
δ) Καλλιεργούν τη σκανδαλολογία και σπιλώνουν προσωπικότητες του δημοσίου βίου για εξυπηρέτηση κάποιων σκοπιμοτήτων.
ε) Προβάλλουν πλαστά πρότυπα ζωής, ή δημιουργούν πλασματικές ανάγκες στα μέλη της κοινωνίας ή προβάλλουν σαν μέγιστη αξία το χρήμα. Επομένως, προωθούν το καταναλωτικό πρότυπο ζωής και τις υλικές αξίες.
στ) Περιορίζουν το διάλογο, λόγω της εικόνας, και κατεπέκταση την επικοινωνία των ατόμων.
ζ) Κακομεταχειρίζονται τη γλώσσα, με αποτέλεσμα να την αλλοτριώνουν, να την υποβαθμίζουν και να ασχημονούν σε βάρος της. Χρησιμοποιούν πολλές ξενόφερτες λέξεις.
η) Γίνονται μέσα για την προώθηση της «προπαγάνδας» με την οποία μπορούν να χειραγωγούν τη μεγάλη μάζα του λαού.
θ) Προβάλλουν σκηνές ή πράξεις βίας, που επηρεάζουν αρνητικά ειδικά τον ψυχισμό των νέων ανθρώπων και κυρίως των παιδιών.
ι) Δημιουργούν τεχνητή ένταση και κινδυνολογία από ανύπαρκτα γεγονότα, ή επιβάλλουν με την τεράστια δύναμη τους ανάξια πρόσωπα σε ανώτερα αξιώματα και υπονομεύουν τους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς και την ίδια της ύπαρξη της δημοκρατίας.
ια)Παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή επώνυμων και ανώνυμων πολιτών. Το θεμελιώδες αυτό αγαθό, της ιδιωτικότητας, κινδυνεύει από την παραβατικότητα πολλών, οι οποίοι λατρεύουν να ζουν μέσα από τη ζωή των άλλων. Συσκευές Gps, webcameras, κινητά τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας με ενσωματωμένες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, κάμερες και εκατοντάδες άλλες εφαρμογές προηγμένης τεχνολογίας, έχουν επιστρατευθεί για τη συλλογή και εκμετάλλευση πλήθους προσωπικών στιγμών εκατομμυρίων ανυποψίαστων πολιτών διάσημων ή άσημων. Αναμφίβολα η εξέλιξη αυτών των νέων τεχνολογιών, δημιουργεί μια άνευ προηγουμένου δυναμική εισβολή στην ιδιωτική ζωή του κάθε ατόμου. Είναι γεγονός ότι αρκετός κόσμος έχει προβληματιστεί και έχει εκφραστεί ανοιχτά, σχετικά με τη δίκαιη ή όχι, εκμετάλλευση της ιδιωτικής ζωής του καθενός από τα ΜΜΕ. Αναμφίβολα, λοιπόν, η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στους δημοσιογράφους να προμηθεύονται υλικό, που σε αντίθετες συνθήκες θα ήταν αδιανόητο να λάβουν. Στη διάθεση πολλών δημοσιογραφικών επιτελείων, που συχνά αντιπροσωπεύουν ένα συγκεκριμένο είδος, συχνά βρίσκονται υπερσύγχρονες τεχνολογίες παρακολούθησης.
4. Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας: Για να λειτουργήσουν σωστά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να ισχύουν κάποιοι κανόνες δεοντολογίας, που εφαρμόζονται χωρίς φυσικά να γίνεται λογοκρισία.
Επίσης σ’ αυτό θα συμβάλλει και η στάση το ατόμου απέναντι σ’ αυτά, που. εξαρτάται από το πνευματικό του επίπεδο και τους αμυντικούς μηχανισμούς, που έχει αναπτύξει.

Η ορθή λειτουργία προϋποθέτει τα εξής:
α) τη λειτουργία δημοκρατικού πολιτεύματος , που κατοχυρώνει την ελευθερία
του τύπου, της έκφρασης και τα υποστηρίζει, αφού με αυτά εξασφαλίζεται και
η συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων στη διαμόρφωση της σωστής και
αντικειμενικής πληροφόρησης ή και της κριτικής (τη διαμόρφωση της κοινής
γνώμης θετική ή αρνητικής).
β) τη σφαιρική, ολόπλευρη, ποιοτική και αντικειμενική ενημέρωση του κοινού.
γ) ποιοτικά και όχι μόνο εμπορικά κριτήρια στην επιλογή των θεμάτων
δ) προβολή θεμάτων, ειδήσεων και εκδηλώσεων που δεν προσβάλλουν το
δημόσιο αίσθημα.
ε) την έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση του κοινού.
στ) το ήθος, την πνευματική δραστηριότητα, τη συνειδητοποίηση των ευθυνών
των λειτουργών των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
ζ) την κριτική στάση του ίδιου του αποδέκτη, που εξαρτάται φυσικά από την
πνευματική του καλλιέργεια και τα πνευματικά του ερεθίσματα.
η) την αξιολόγηση, τον έλεγχο και τη λογική επεξεργασία των μηνυμάτων από
τον αποδέκτη.
θ) τη σωστή αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων, που οφείλεται τόσο στην
παιδεία, όσο και την απαλλαγή από φανατισμό ή προκατάληψη του αποδέκτη.
Επίλογος: Η τεχνολογική εξέλιξη έδωσε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μια τεράστια δύναμη, που συνδυασμένη και με τα πολύπλοκα πολιτικοοικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα, μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στην πορεία της ανθρωπότητας. Αυτή η πορεία εξαρτάται τόσο από την καλή ή κακή χρήση τους από τους λειτουργούς τους, όσο και από το πνευματικό επίπεδο των λαών - αποδεκτών των μηνυμάτων. Είναι ένα κρίσιμο σημείο, που θα πρέπει να το εξετάσουν με ψυχραιμία και ευθύνη κυρίως οι λειτουργοί των μέσων μαζικής επικοινωνίας, ώστε ο ρόλος τους να αποβεί ωφέλιμος και εποικοδομητικός για την κλυδωνιζόμενη σύγχρονη κοινωνία.



Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη
Πηγή: http://filologikosoikos.blogspot.com

Ανθρώπινα διακαιώματα (Κριτήριο αξιολόγησης)

intro test ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Αλήθειες για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα εμπλουτίζεται καθημερινά τόσο στο θεωρητικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο που σχετίζεται με τις πρακτικές πλευρές ενός ανθρώπινου χάρτη, ενός ατελούς σχεδίου που βάλλεται από αδικίες. Και κάθε συζήτηση καταλήγει στην ίδια κοινή παραδοχή: είναι φοβερά δύσκολη η εφαρμογή των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρά η διατύπωσή τους.
Αναγνωρίζεται μάλιστα η αντίστροφη σχέση μεταξύ ρητορικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πραγματικής τους προστασίας. Ντοκουμέντα, όπως ο Χάρτης του ΟΗΕ του 1945, η Σύμβαση για τη Γενοκτονία του 1948 (που προστατεύει θρησκευτικές, φυλετικές και εθνοτικές ομάδες από την εξόντωση), οι Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 που ενισχύουν την προστασία των αμάχων και η Διεθνής Σύμβαση για το Ασυλο του 1951 που προστατεύει τα δικαιώματα των προσφύγων, δεν καθοδηγήθηκαν από κράτη που εφάρμοζαν ήδη αυτό που κήρυσσαν. Και ακόμη, πολλά από τα κράτη που συνέβαλαν στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1948 στα Ηνωμένα Εθνη δεν έβλεπαν κάποια σοβαρή αντίφαση στο να υπογράφουν κανόνες στο εξωτερικό και να συνεχίζουν την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό. Έτσι, δεν αποτελεί σύμπτωση και δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα «θριαμβεύουν» σε μια χρονική περίοδο μεγάλης δυσφορίας από την κατάρρευση ηθικών βεβαιοτήτων και πολιτικών προγραμμάτων και μέγιστου άγχους όσον αφορά προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ζωής.
Η πολιτική των ισχυρών του πλανήτη λόγου χάρη, για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι η πιο παράδοξη. Προκύπτει από χώρες με μεγάλη παράδοση εθνικών δικαιωμάτων που καθοδηγούν τον κόσμο να καταγγέλλει τις παραβιάσεις που διαπράττουν οι άλλοι, και που οι ίδιες αρνούνται να επικυρώσουν στις διεθνείς συμβάσεις. Ο θρίαμβος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το «τέλος της ιστορίας» που τον συνοδεύει, κρύβουν ίσως μια τελική μετάλλαξη του διεθνούς δικαίου σε νομιμοποιητικό τέχνασμα μερικών από τα πιο σκληρά καθεστώτα και εξουσίες.
Μήπως οι υπουργοί των Εσωτερικών θα έπρεπε να προέρχονται από τις τάξεις των πρώην προσφύγων, οι υπουργοί Κοινωνικών Ασφαλίσεων από τις τάξεις των ανέργων και αστέγων και οι υπουργοί των Οικονομιών να έχουν υποστεί τον εξευτελισμό μιας χρεοκοπίας; Κάτι τέτοιο βεβαίως είναι αδύνατο να συμβεί. Αλλά θα μπορούσαν εύκολα τα ανθρώπινα δικαιώματα να σταματήσουν να χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν «ανθρωπιστικούς» βομβαρδισμούς και γεωπολιτικές ή άλλες νεοαποικιακού τύπου κατακτήσεις. Υπάρχουν δυνατότητες, αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση για ανασύνταξη του χάρτη των δικαιωμάτων.
(Διασκευασμένο άρθρο από τον ημερήσιο Τύπο για την παρουσίαση των βιβλίων «Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ως Πολιτική και ως Ειδωλολατρία» του Μάικλ Ιγκνάτιεφ και «Το Τέλος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» του Κώστα Δουζίνα).
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
Μονάδες 25
Β.1. Ποια μέθοδο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 5
Β.2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη (μονάδες 6) και τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου (μονάδες 4).
Μονάδες 10

Β.3. α. τέχνασμα, επικυρώσουν, παράδοξη, καταγγέλλει, παραβίαση, εξόντωση:Για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να δώσετε μία συνώνυμη.
Μονάδες 6
Β.3. β. δικαιώματα, θεωρητικό, ατελούς, παραδοχή : Για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να δώσετε από ένα αντώνυμο.
Μονάδες 4
Β.4. «είναι φοβερά δύσκολη η εφαρμογή των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρά η διατύπωσή τους».
Να αναπτύξετε αυτή την άποψη σε μία παράγραφο 80 – 90 λέξεων
Μονάδες 10

Γ Διαβάζετε στην τάξη σας το κείμενο που σας δόθηκε και συζητάτε για την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην εποχή μας. Με αφορμή αυτή τη συζήτηση συντάσσετε ένα άρθρο 500 – 600 λέξεω, που θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα στο οποίο να εξηγήσετε τις αιτίες και τους παράγοντες που δυσκολεύουν την εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην εποχή μας. Επιπλέον να παρουσιάσετε τρόπους με τους οποίους τα ανθρώπινα διακιώματα θα μπορούσαν να προστατευτούν αποτελεσματικά.
(500-600 λέξεις)

Μονάδες 40
Πηγή: http://neoellinikiglossa.blogspot.com/
Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση-Παντελιάδου

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση-Παντελιάδου

ΑΣΩΝΙΤΗ - ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΕΞΙΚΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΑΣΩΝΙΤΗ - ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΕΞΙΚΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

500 ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ- AΡΗΣ ΓΙΑΒΡΗΣ

500 ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ-500-DEFINITIONS

Η ΛΥΡΑ - ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

Η ΛΥΡΑ - ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ

ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ - ΜΙΑ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΠΕΝΑΤΣΗΣ

ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ - ΜΙΑ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΠΕΝΑΤΣΗΣ
Παρασκευή 1 Οκτωβρίου 2010

Παγκοσμιοποίηση και εκπαίδευση

Η εκπαίδευση είναι φαινόμενο κοινωνικό. Πηγάζει μέσα από την ανάγκη της κοινωνίας να εναρμονίσει τις ατομικές συνειδήσεις με τους βιορυθμούς και τις αναγκαιότητες του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος. Η εναρμόνιση αυτή είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της ισορροπίας και λειτουργικότητας του συστήματος , αφού χωρίς την ύπαρξη των πιο πάνω χαρακτηριστικών το κοινωνικό σύστημα θα βρίσκεται σε διαρκή αναταραχή με εμφανή τον κίνδυνο της πλήρους κατάρρευσης.
Τα παλιά χρόνια, τότε που οι κοινωνίες ήταν πιο κλειστές και τα κοινωνικά φαινόμενα πολύ πιο απλά και τοπικά καθορισμένα, η εκπαίδευση έπαιζε τον πιο καθοριστικό ρόλο στην διαδικασία ένταξης του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο. Στις απλές αυτές κοινωνίες ο ρόλος της εκπαίδευσης ήταν περισσότερο κοινωνικοποιητικός / διαμορφωτικός και είχε χαρακτήρα καθαρά ανθρωποκεντρικό.
Στις μέρες μας όχι μόνο λόγω της πολυπλοκότητας των κοινωνικών φαινομένων αλλά, πολύ περισσότερο, λόγω της σημασίας της οικονομίας στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των σύγχρονων κοινωνιών η εκπαίδευση έχασε τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα και μετατράπηκε σταδιακά σε όργανο της οικονομίας, με έμφαση περισσότερο στην ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων με μετρήσιμα και εμπορεύσιμα χαρακτηριστικά. Η αλλαγή έμφασης, όπως αυτή παρουσιάζεται στους στόχους και τα αναλυτικά προγράμματα της εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια, γίνεται πιο εμφανής στις μέρες μας με την υπερίσχυση του civis economicus απέναντι στο civis politicus, μια αλλαγή που αποτελεί και το φυσιολογικό απότοκο της παγκοσμιοποίησης.


Ποια είναι η σχέση παγκοσμιοποίησης και εκπαίδευσης και πώς η δεύτερη επηρεάζεται από τις συνθήκες δημιουργίας του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος;

Συγκεκριμένα, ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η εκπαίδευση στο σύγχρονο αυτό περιβάλλον και πώς ο ρόλος αυτός επηρεάζει τους στόχους και τα προγράμματα της οργανωμένης σχολικής διαδικασίας;Τρεις είναι, κατά τη γνώμη μου, οι ρόλοι που μπορεί να παίξει η εκπαίδευση στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
Αυτοί είναι ο συμπορευτικός, ο πυροσβεστικός και ο μετασχηματιστικός.(α) Ο συμπορευτικός ρόλος της εκπαίδευσης
Με τη φράση συμπορευτικός ρόλος της εκπαίδευσης εννοούμε τη διαδικασία εξυπηρέτησης και παγίωσης των πολιτικοκοινωνικών και οικονομικών δεδομένων που δημιουργούνται με την εμφάνιση και επικράτηση της παγκοσμιοποίησης. Στα πλαίσια αυτού του ρόλου το εκπαιδευτικό σύστημα μέσα από τη δομή, τα αναλυτικά προγράμματα, αλλά και το αφανές πρόγραμμα (παιδαγωγική) που κυριαρχεί στα σχολεία αναπαράγει και ενισχύει το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα.
Η αναπαραγωγή και εξυπηρέτηση των αναγκών του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος πηγάζει μέσα από της λογική της διατήρησης της ισορροπίας που απαιτείται ανάμεσα στα διάφορα υποσυστήματα για σκοπούς λειτουργικότητας του ίδιου του συστήματος. Σύμφωνα με τη συστηματική θεωρία η ύπαρξη αστάθειας ή/και αντιπαράθεσης ανάμεσα στα διάφορα υποσυστήματα οδηγεί το ευρύτερο σύστημα σε δυσλειτουργία και κατάρρευση. Όσο πιο σύνθετο και πολύπλοκο είναι ένα σύστημα (το σημερινό παγκόσμιο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός πολύπλοκου συστήματος) τόσο περισσότερο καθίσταται αναγκαία η ύπαρξη ενός κεντρικού μηχανισμού για σκοπούς συντονισμού και εναρμόνισης των διαφόρων υποσυστημάτων.

Η κατάρρευση του κομμουνισμού και η επακόλουθη επικράτηση του καπιταλισμού ως του βασικού οικονομικού μοντέλου παραγωγής οδήγησε στη διαφοροποίηση των πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Η ανυπαρξία ενός εναλλακτικού μοντέλου παραγωγής ενίσχυσε σημαντικά τη θέση των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών της Δύσης (βασικά των ΗΠΑ) και διεύρυνε το χάσμα ανάμεσα στις χώρες του κέντρου και της περιφέρειας.
Το καπιταλιστικό μοντέλο παραγωγής καθίσταται το μοναδικό μοντέλο μέσα από το οποίο μπορεί να επιτευχθεί η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ανταγωνισμού ανάμεσα στις διάφορες χώρες και τη συνακόλουθη αύξηση του μιλιταρισμού από την πλευρά των ισχυρότερων χωρών για σκοπούς ελέγχου και εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πόρων και των μέσων παραγωγής σε παγκόσμια κλίμακα.
Η ανάγκη για τον έλεγχο και τη διεύρυνση της παγκόσμιας αγοράς περνά παράλληλα μέσα από την ανάπτυξη διαφόρων μορφών μιλιταρισμού, όπως είναι ο κοινωνικός και πολιτιστικός μιλιταρισμός (πολιτιστικός ιμπεριαλισμός) μέσα από τον οποίο επιχειρείται η άλωση των ατομικών συνειδήσεων και της ανθρώπινης βούλησης, με στόχο την πνευματική, την κοινωνική και πολιτιστική χειραγώγηση με βασικό κίνητρο την οικονομική εκμετάλλευση και το κέρδος. Αποτέλεσμα της επικράτησης αυτής της ιδεολογίας είναι η ποσοτικοποίηση των διαφόρων παραμέτρων της ανθρώπινης ζωής. Η ποιότητα ζωής διαβρώνεται, ενώ ενισχύεται αντίθετα η διάσταση της ποσότητας. Εκείνο που μετρά τώρα είναι ο αριθμός των οικονομικών αγαθών που κατέχει ή/και καταναλώνει κάποιος. Στα πλαίσια αυτής της λογικής το άτομο υποδουλώνεται σταδιακά στις ανάγκες της οικονομίας και αποκτά κοινωνική συνείδηση και status με την μετατροπή του σε παθητικό δέκτη και καταναλωτή.

Η φιλοσοφία αυτή του καπιταλιστικού συστήματος βρίσκει την έκφρασή της στο χώρο της εκπαίδευσης με την αυξανόμενη τάση για υποταγή του εκπαιδευτικού συστήματος στις ανάγκες της αγοράς. Ολοένα και περισσότερο το εκπαιδευτικό σύστημα χρησιμοποιείται για την παραγωγή του ανθρώπινου δυναμικού που θα στελεχώσει τις διάφορες επιχειρήσεις. Η εκπαίδευση χάνει τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα με τα αναλυτικά προγράμματα να δίνουν περισσότερη έμφαση στην εξειδικευμένη γνώση και κατάρτιση παρά στη γενική και ολόπλευρη ανάπτυξη του μαθητή. Ο civis politicus δίνει τη θέση του στον civis economicus, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζονται επικίνδυνα οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές και να επηρεάζεται αρνητικά ο παιδαγωγικός και διαμορφωτικός ρόλος του σχολείου.
Ο συμπορευτικός ρόλος της εκπαίδευσης, εκτός από το αναλυτικό πρόγραμμα, μπορεί παράλληλα να διαφανεί μέσα από την παιδαγωγική προσέγγιση και το αφανές πρόγραμμα που διαποτίζει τη σχολική εργασία. Η σχέση μαθητών - εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικών - προϊσταμένης αρχής, ο ρόλος και οι εξουσίες της σχολικής μονάδας, το είδος και ο αριθμός των σχολικών εγχειριδίων που χρησιμοποιούνται κτλ είναι μερικά μόνο από τα παραδείγματα της δυναμικής των σχέσεων που βιώνουν υποσυνείδητα οι κάτοικοι μιας χώρας και του ρόλου που αναμένεται να παίξουν οι ίδιοι ως πολίτες και το κράτος στο οποίο ανήκουν ως πολιτική οντότητα στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκακιέρα.

(β) Ο πυροσβεστικός ρόλος της εκπαίδευσης
Με τη φράση πυροσβεστικός ρόλος της εκπαίδευσης εννοούμε τη συνειδητή χρησιμοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος για την απάμβλυνση των προβλημάτων και των στρεβλώσεων που δημιουργεί στο κοινωνικό σύνολο το ισχύον κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Στην περίπτωση αυτή το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αποτελεί φορέα αλλαγής ή μετασχηματισμού της κοινωνίας, αφού τα θέματα που αγγίζει ή/και οι αλλαγές που προτείνει δεν επηρεάζουν τις ισχύουσες κοινωνικές δομές και σχέσεις εξουσίας.
Ως πολιτική πράξη ο πυροσβεστικός ρόλος της εκπαίδευσης αποτελεί μια μορφή μετεξέλιξης ή/και προσαρμογής του συμπορευτικού ρόλου που περιγράψαμε πιο πάνω. Η προσαρμογή αυτή είναι απαραίτητη για σκοπούς διατήρησης του συστήματος και της υφιστάμενης δυναμικής σχέσεων κάτι που σίγουρα θα ετίθετο υπό αμφισβήτηση, αν το σύστημα παρέμενε ως είχε χωρίς τον απαραίτητο βαθμό προσαρμογής στις νέες συνθήκες.
Μέσα στα πλαίσια της γενικότερης φιλοσοφίας του πυροσβεστικού ρόλου της εκπαίδευσης ένας από του βασικούς στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών στα διάφορα κοινωνικά και άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης μας (φτώχια, πείνα, θανατηφόρες ασθένειες, ναρκωτικά, τρομοκρατία, καταστροφή του περιβάλλοντος κτλ). Στα πλαίσια αυτού του ρόλου οι εκπαιδευτικοί αναμένεται να διεκπεραιώσουν τις εντολές και τα προγράμματα που κάποιοι άλλοι και σε κάποια άλλα επίπεδα αποφασίζουν.
Η ατομική πρωτοβουλία και δράση του εκπαιδευτικού δεν ενθαρρύνονται, καθώς υπάρχει η πιθανότητα μια τέτοια ενέργεια να ξεφύγει από τα πλαίσια που θεωρούνται επιτρεπτά. Στις πιο πολλές περιπτώσεις η ευαισθητοποίηση δε συνοδεύεται από την αντίστοιχη δράση, αφού η ενέργεια αυτή θεωρείται ως αμφισβήτηση του παρόντος status quo και ως προσπάθεια αλλαγής και μετασχηματισμού της κοινωνίας. Για παράδειγμα, η αντιμετώπιση της φτώχειας και πείνας στον πλανήτη μας δε συνοδεύεται από την απαίτηση του εκπαιδευτικού συστήματος για ανακατανομή των πλουτοπαραγωγικών πόρων, αλλά με την οικονομική ή άλλη βοήθεια από τις πιο εύπορες στις πιο φτωχές χώρες (Unisef, προγράμματα αντιμετώπισης της πείνας κτλ). Μια τέτοια ενέργεια του εκπαιδευτικού συστήματος μπορεί να θεωρηθεί ως πολιτική πράξη κάτι, που για τους θεωρητικούς της εκπαίδευσης ως απολίτικης διαδικασίας, ξεφεύγει από τα πλαίσια των στόχων και επιδιώξεων του εκπαιδευτικού συστήματος.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ή οδικής αγωγής, για να περιοριστούμε σε δύο μόνο παραδείγματα από τα πολλά που μπήκαν τα τελευταία χρόνια στο σχολικό πρόγραμμα. Τα προγράμματα αυτά τα οποία, παρεμπιπτόντως, σπονσάρονται συνήθως από μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες, αυτοκινητιστικές βιομηχανίες και βιομηχανικά συγκροτήματα, έχουν ως στόχο την προσαρμογή του πολίτη στις συνθήκες και τα προβλήματα που τα συγκροτήματα αυτά δημιουργούν στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον.
Για παράδειγμα, απέναντι στην απαγόρευση υλικών συσκευασίας μιας χρήσης ( πλαστικά μπουκάλια και ποτήρια, κουτιά αλουμινίου κτλ), κάτι που θα μείωνε σημαντικά την αποδοτικότητα και κερδοφορία των μεγάλων βιομηχανικών συγκροτημάτων, προτείνεται η ανακύκλωση. Απέναντι στην αύξηση και επικινδυνότητα των οχημάτων προτείνονται η επέκταση του οδικού δικτύου και η προσαρμογή του πολίτη στις νέες συνθήκες μέσα από την πιο ορθολογιστική χρήση του οδικού δικτύου.
Σύμφωνα με τη λογική που διαποτίζει τον πυροσβεστικό ρόλο της εκπαίδευσης τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα και οι θάνατοι δεν είναι αποτέλεσμα της αύξησης των οχημάτων αλλά της αδυναμίας του πολίτη να μάθει να χρησιμοποιεί σωστά το οδικό δίκτυο. Το ίδιο συμβαίνει και με τη χρήση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αδιαφορία ή/και αδυναμία του πολίτη να ανακυκλώνει (πλαστικό, αλουμίνιο, χαρτί) είναι μια από τις βασικές αιτίες για την παρατηρούμενη, σε παγκόσμια κλίμακα, αύξηση κατανάλωσης των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

(γ) Ο μετασχηματιστικός ρόλος της εκπαίδευσης
Με τη φράση μετασχηματιστικός ρόλος της εκπαίδευσης εννοούμε τη συνειδητή και οργανωμένη προσπάθεια του εκπαιδευτικού συστήματος για μετασχηματισμό της κοινωνίας και αλλαγή στις υφιστάμενες κοινωνικές δομές και κοινωνική συνείδηση. Ένα τέτοιο ρόλο αναλαμβάνει συνήθως το εκπαιδευτικό σύστημα ύστερα από πολιτικές αλλαγές (αποαποικιοποίηση) ή επαναστάσεις με στόχο την αντικατάσταση των υφιστάμενων στάσεων και νοοτροπιών με αυτό που οι οραματιστές εκπαιδευτικοί ή πολιτικοί θεωρούν ως την ιδεατή κατάσταση πραγμάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα πολιτικών και θεωρητικών της εκπαίδευσης που μπορεί να χαρακτηριστούν ως εκπρόσωποι του μετασχηματιστικού ρόλου της εκπαίδευσης αποτελούν ο Castro (Κούβα), ο Nyerere (Κένυα) , ο John Dewey (ΗΠΑ), ο Paulo Freire (Λατινική Αμερική) κτλ.
Βασικά χαρακτηριστικά του μετασχηματιστικού ρόλου της εκπαίδευσης είναι η εκδημοκρατικοποίηση της παιδείας, η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και οι συλλογικές αποφάσεις στα θέματα που τους αφορούν ή/και τους επηρεάζουν άμεσα, η δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, η ευαισθητοποίηση των πολιτών στα κοινωνικά προβλήματα και η συνακόλουθη διάθεση για δράση και αλλαγή κτλ. Βασικό στοιχείο αλλά και πυλώνας του μετασχηματιστικού ρόλου της εκπαίδευσης είναι το ίδιο το άτομο, ο συνειδητοποιημένος και ευαισθητοποιημένος πολίτης πάνω στον οποίο στηρίζεται η προσπάθεια για αλλαγή. Σε επίπεδο παιδαγωγικής φιλοσοφίας και σχολικής πράξης ο μετασχηματιστικός ρόλος της εκπαίδευσης βρίσκει την έκφρασή του στον τρόπο οργάνωσης της σχολικής ζωής, στις διδακτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στην τάξη, στο βαθμό και το είδος συμμετοχής των μαθητών στις σχολικές διαδικασίες, στις προσπάθειες σύνδεσης ή/και εμπλοκής της κοινότητας στο σχολικό πρόγραμμα κτλ. Κοινή συνισταμένη όλων αυτών των ενεργειών είναι η ύπαρξη οράματος και στόχων που θα καθοδηγεί και θα εμπνέει τον εκπαιδευτικό και θα δίνει νόημα και προοπτική στις ενέργειές του.

Οι θιασώτες του μετασχηματιστικού ρόλου της εκπαίδευσης αποτελούν κόκκινο πανί για τους οπαδούς του συμπορευτικού ρόλου της εκπαίδευσης. Οι πρώτοι θεωρούνται ως επικίνδυνοι και ανατρεπτικοί, αφού οι παιδαγωγικές τους ιδέες αποτελούν αμφισβήτηση του status quo. Δεν είναι τυχαίο που στο παρελθόν τέτοιοι πολιτικοί ή/και εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα σε χώρες της περιφέρειας και της πολιτικής εξάρτησης, σύρονταν στις φυλακές ή εξοντώνονταν καθώς οι ιδέες του θεωρούνταν επικίνδυνες για την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων (Μαντέλα στη Νότιο Αφρική, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις ΗΠΑ, Δελμούζος στην Ελλάδα κτλ).

Με ποιο τρόπο το εκπαιδευτικό σύστημα διαμορφώνεται από τις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.

Το εκπαιδευτικό σύστημα δε λειτουργεί ποτέ στο κενό. Αποτελεί υποσύστημα του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος κι έχει ως στόχο την εξυπηρέτηση και διατήρηση του συστήματος αυτού. Οποιεσδήποτε αλλαγές ή/και μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα ακολουθούν, κατά κανόνα, τις αλλαγές ή τις ελλείψεις που παρατηρούνται στο ευρύτερο κοινωνικό σύστημα. Αλλαγές ή/και μεταρρυθμίσεις που δε συγχρονίζονται με το ήθος, την κουλτούρα και τις προσδοκίες του κοινωνικού συστήματος θεωρούνται παρείσακτες και απορρίπτονται, όπως ακριβώς κάνει ο ανθρώπινος οργανισμός με τις ουσίες ή/και τα σώματα που δεν ταιριάζουν στην ιδιαίτερη σύσταση και τις ανάγκες του.
Τα γεωπολιτικά συστήματα τόσο σε τοπικό όσο και περιφερειακό επίπεδο εδράζονται στη διαφορετικότητα και την ανισότητα. Κάποια συστήματα κυριαρχούν ενώ άλλα, τα περισσότερα, βρίσκονται σε σχέση εξάρτησης με τα πρώτα. Με βάση τη συστηματική θεωρία είναι αδύνατο μοντέλα τα οποία αναπτύσσονται και ακολουθούνται στις χώρες του κέντρου να λειτουργούν εξίσου αποτελεσματικά και στις χώρες της περιφέρειας.

Τη δεκαετία του 60, για παράδειγμα, το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης των προηγμένων καπιταλιστικών χωρών της Δύσης υιοθετήθηκε ως το βασικό πρότυπο ανάπτυξης από τα νεοφανή κράτη της Αφρικής και της Ασίας. Η εμπειρία, αρκετά χρόνια πιο ύστερα, αναφορικά με τις προσδοκίες των χωρών αυτών ήταν φοβερά απογοητευτική. ΄Οχι μόνο η πολυπόθητη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη δεν επιτεύχθηκε, αλλά η θέση των χωρών αυτών στο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα επιδεινώθηκε με τις αναπτυγμένες χώρες να γίνονται ακόμα πιο πλούσιες και τις υποανάπτυκτες να υποδουλώνονται οικονομικά στις πρώτες.
Η οικονομική και πολιτική εξάρτηση συνοδεύτηκε, στην πορεία του χρόνου, από μια νέα μορφή πνευματικής υποδούλωσης τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό. Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης και συνδέεται άμεσα με την αναγκαιότητα του κεφαλαίου για ανάπτυξη αγορών μεγάλης κλίμακας. Μέσα από την εξαγωγή των φυσικών αγαθών και των προϊόντων κουλτούρας που παράγει και προωθεί με ποικίλους τρόπους ο δυτικός καπιταλισμός (αμερικάνικος) επιτυγχάνεται η τυποποίηση των φυσικών και πνευματικών αναγκών των καταναλωτών, διευρύνεται η αγορά των παραγόμενων προϊόντων και αυξάνεται η κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Για να αντιληφθούμε ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η εκπαίδευση στην εποχή της παγκοσμιοποίησης θα πρέπει πρώτα να επισημάνουμε τα βασικά χαρακτηριστικά ή/και παράγοντες της παγκοσμιοποίησης. Ο οποιοσδήποτε ρόλος της εκπαίδευσης - αν υπάρχει - θα πρέπει να ιδωθεί μέσα στα δεδομένα που δημιουργούν οι συνθήκες της παγκοσμιοποίησης αφού, όπως επισημάναμε και πιο πάνω, η εκπαίδευση καθορίζεται και διαμορφώνεται από τις ανάγκες του ευρύτερου γεωπολιτικού συστήματος.
Η εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι μια εποχή καθαρά αντιδημοκρατική με την έννοια ότι οι αποφάσεις για τα ολοένα και πιο περίπλοκα προβλήματα της εποχής μας λαμβάνονται από μια ολοένα και πιο μικρή κάστα ανθρώπων. Η κάστα αυτή ελέγχει ή/και εκπροσωπεί τα οικονομικά και άλλα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών οι οποίες, έχοντας απλώσει τα πλοκάμια τους στις τέσσερις γωνιές της γης, ελέγχουν και διαμορφώνουν αυτό που οι υπόλοιποι θα δουν, θα ακούσουν, θα διαβάσουν, θα φάνε, θα πιουν, θα ντυθούν κτλ.
Αρωγός στην προσπάθεια αυτή των πολυεθνικών εταιριών είναι η τεχνολογία (μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, πληροφορική κτλ) την οποία οι μεγάλες αυτές εταιρίες και τα οικονομικά συμφέροντα έχουν αναπτύξει και τελειοποιήσει στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την αποδοτικότητα και κερδοφορία τους. Το θεσμικό και νομικό πλαίσιο, αυτό δηλαδή που θα δώσει τη νομιμότητα στις εταιρίες και τις χώρες στις οποίες ανήκουν οι εταιρίες αυτές, είναι αποτέλεσμα όχι των συλλογικών αποφάσεων διεθνών οργανισμών ή σωμάτων αλλά της οικονομικής και στρατιωτικής πίεσης που ασκούν οι χώρες αυτές πάνω στις λιγότερο ισχυρές ή εξαρτώμενες από αυτές χώρες.


Μέσα στα πλαίσια μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας όπου ο οικονομικός πλούτος, η στρατιωτική ισχύς και η εμπορεύσιμη γνώση ελέγχονται ή/και διατίθενται κατά το δοκούν από μια μειοψηφία κρατών, οργανισμών ή ατόμων η εκπαίδευση χάνει ολοένα και περισσότερο τη σημασία και την επίδρασή της. Η ανάγκη για πολιτική και οικονομική επιβίωση οδηγεί, νομοτελειακά, την εκπαίδευση στο να χάσει τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα μαζί με όλες εκείνες τις διαχρονικές αξίες και ιδιότητες ( κατανόηση, ευαισθησία, ανθρωπισμός, κριτική σκέψη κτλ) και να γίνει περισσότερο εγκεφαλική με κεντρικό άξονα τη χρησιμοθηρία και τον ωφελιμισμό. Σε επίπεδο προγραμμάτων και παιδαγωγικής βλέπουμε να διεισδύουν επικίνδυνα οι προσεγγίσεις που εδράζονται στον μπηχεβιωρισμό και στις συναφείς με αυτό θεωρίες που θέλουν περισσότερο τα άτομα ως παθητικούς δέκτες και καταναλωτές παρά ως ενεργούς πολίτες και διαμορφωτές καταστάσεων. Σε ατομικό επίπεδο, σε επίπεδο παιδαγωγών και εκπαιδευτικών με όραμα και προοπτική, βλέπουμε τις προσπάθειες για ποιοτική αλλαγή και μετασχηματισμό της κοινωνίας να προσκρούουν στην υποκουλτούρα των ΜΜΕ, στη φρενίτιδα του καταναλωτισμού, στη διαφθορά των κρατικών λειτουργών και πολιτικών προσώπων, στο λαϊκισμό και στην ελαφρότητα αυτών που διαμορφώνουν πολιτική και παίρνουν τις κρίσιμες αποφάσεις. Η παγκοσμιοποίηση και η ανάγκη του διεθνούς κεφαλαίου για περαιτέρω διείσδυση και κερδοφορία παράλληλα με το ήθος και την κουλτούρα που η προσπάθεια αυτή νομοτελειακά δημιουργεί, μετατρέπει τους οραματιστές παιδαγωγούς κι όλους εκείνους που αγωνίζονται για τον ποιοτικό μετασχηματισμό της σημερινής κοινωνίας σε μοναχικούς Δον Κιχώτες που κυνηγούν χίμαιρες και εξακολουθούν να φαντάζονται ιδανικές κοινωνίες και πανανθρώπινες αξίες.
Πηγή: Εκθεση σημαίνει εκτίθεμαι