ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Την Παρασκευή 23-4-2010 το Λύκειο Αρχαγγέλου , με πρωτοβουλία της διευθύντριας κας Άννας Μαναρά, διοργάνωσε εκδρομή στην παραλία Στεγνά με σκοπό τον καθαρισμό της παραλίας. Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους.. Ένα μεγάλο μπράβο στα παιδιά!!!

H έναρξη της εκδρομής


Τα παιδιά σκορπίζονται στην παραλία για να ξεκινήσουν την συλλογή απορριμάτων


Ο συνάδελφος Σάββας Σαρικάς με μια ομάδα μαθητών μαζεύουν φύκια από την παραλία


Ο συνάδελφος Παναγιώτης Χατζηνικόλας με μια ομάδα μαθητών μαζεύουν πλαστικά αντικείμενα


Τα αποτελέσματα της προσπάθειας είναι λαμπρά!!!!!!!!!

Οι δυνάμεις που ενεργούν στη φύση είναι δύο ειδών:

- Στοιχεία αρνητικά: η άλογη βία μέσα στη φύση (η θάλασσα, η τρικυμία)

-Στοιχεία θετικά: η ίδια η φύση ως αρχέτυπο του κάλλους και του αγαθού. Ανάμεσα στα δύο σαφώς σημαντικότερο είναι το δεύτερο.

Η τρικυμία και το ναυάγιο αποτελούν μονάχα το αφηγηματικό πλαίσιο του έργου. Το κέντρο κατέχει η επικοινωνία του ήρωα με τη φύση:εμφάνιση Φεγγαροντυμένης «γλυκύτατος ήχος».

Ο γλυκύτατος ήχος ακολουθεί τη θεία εμφάνιση και συνοψίζει σ΄ ένα σύμβολο «μουσικό» τον παναρμόνιο ρυθμό της φύσης. Η Φεγγαροντυμένη μας τον έδωσε σ΄ ένα σύμβολο πλαστικό και μυστηριακό συγχρόνως.

Επίδραση Ήχου & Φεγγαροντυμένης στην ψυχή του ήρωα:

Η Φεγγαροντυμένη μαγνητίζει κυριολεκτικά τον Κρητικό, αυτός «εξίσταται» από τον εαυτό του, από τον τόπο και από τον χρόνο, ξεχνά την τραγική του κατάσταση, τη θάλασσα, τη καλή του, τον αγώνα του να σώσει την κόρη και να σωθεί. Το επεισόδιο κλείνει με την εξομολόγηση του ήρωα για τη ριζική αλλαγή του χαρακτήρα του, ύστερα από την εμπειρία αυτή (22.5 8) Ο ήρωας χάνει το αγωνιστικό και επιθετικό του ήθος, παίρνει μια στάση ένδειας, ζητά την πλήρωση μέσα στην αγάπη του άλλου. Παραλύει και ο αγώνας του μέσα στη θάλασσα (22.23 24). Ο ήχος τείνει να τον αφομοιώσει ολοκληρωτικά, να τον «αποσυνθέσει» (22.51 54).


Μονάχα όταν ο ήχος σβήνει, ο ήρωας ξανάρχεται στον εαυτό του, ξαναθυμάται την κόρη και την προσπάθειά του. Εν τω μεταξύ η κόρη έχει πεθάνει. Έτσι οι δύο εμπειρίες ( Φεγγαροντυμένη ήχος) γίνονται «αντίμαχες δυνάμεις» στον αγώνα του ήρωα.

Αυτό αποκαλύπτουν και οι «στοχασμοί» του ποιητή:

«η ηθική δύναμη που μπαίνει σε δοκιμασία από τη συμφορά, και την άλλη, ντυμένη με μια γοητεία που κάνει στο τέλος πικρότερο το χαμό», « μια ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στην ψυχή του ναυαγού (που θέλει να φέρει στο ακρογιάλι την αρραβωνιαστικιά του, που τη νομίζει ζωντανή) και στα εξωτερικά εμπόδια της φύσης».

Η φύση ως αντίμαχη δύναμη πολεμά τον άνθρωπο παραλύοντας την αντίστασή ή την προσπάθειά του ενάντια στα φυσικά εμπόδια κυριεύοντας την ύπαρξη του με τη μαγευτική ακτινοβολία των αξιών των οποίων είναι φορέας (του κάλλους και του αγαθού). Έτσι ενισχύεται η υπεροχή της εξωτερικής βίας σε βαθμό που να προδικάζει σχεδόν την αρνητική έκβαση του αγώνα.

Η επίδραση της φύσης στον Κρητικό με τη φεγγαροντυμένη πρώτα και ύστερα με τον «γλυκύτατον ηχό», αφομοιώνει τον ήρωα, εξουδετερώνει το αγωνιστικό του πνεύμα, με αποτέλεσμα ο ήρωας να χάσει τον αγώνα που αγωνιζότανε (να σώσει την αγαπημένη του). Πλαστικό (Φεγγαροντυμένη) και μουσικό σύμβολο (ηχός) αντιπροσωπεύουν δυο διαδοχικές συγκρούσεις. Στην πρώτη αντιπαρατίθεται το πνεύμα της φύσης με το πνεύμα του ήρωα. Η αντίθεση είναι σκεπασμένη. Μόλις την υποπτευόμαστε στο «πολύν καιρό οπίσω», που μας δείχνει πως το πνεύμα που ενσαρκώνει η Φεγγαροντυμένη δεν είναι το πνεύμα που διέπει τον ήρωα κατά την παρούσα φάση, της αντρικής του ακμής. Στην προσπάθεια του ήρωα να «αναγνωρίσει» την οπτασία διακρίνομε κάποια παλιά, απομακρυσμένη συνάφεια μεταξύ τους, που ανάγεται στο απώτερο παρελθόν, στα πρώτα βιώματα της τρυφερής ηλικίας (21.13 16)


Παρατηρούμε πως τα βιώματα που συνδέουν τον ήρωα με τη Φεγγαροντυμένη παραπέμπουν στην κατηγορία της «παιδικότητας» και επομένως είναι βιώματα κατεξοχήν διονυσιακά, με την έννοια ότι εκφράζουν μια σχέση εξάρτησης του Εγώ από κάποιο ευρύτερο πόλο έλξης. Μ΄ αυτήν την έννοια ο μητρικός κόρφος για το βρέφος, το ερωτικό ίνδαλμα για τον έφηβο, η εκστατική ενατένιση της εικόνας του θείου για τον πιστό αποτελούν βιώματα διονυσιακά, γιατί και το θρησκευτικό βίωμα είναι διονυσιακό: ολοκληρωτική «αφιέρωση», δηλαδή υπαγωγή, του ανθρώπου στη θεϊκή αρχή. μια μορφή απάρνησης της ατομικότητας. Μια τέτοια σχέση έρχεται, ως στάση ζωής, σε αντίθεση με το πρόσφατο πολεμικό παρελθόν του ήρωα. Το πολεμόχαρο πνεύμα του ήρωα πριν τη μεταστροφή: π΄ αγνάντευεν Αγαρηνό κι΄ εγύρευε μαχαίρι (22.6), αντιπαρατίθεται-στην κρίσιμη εκείνη ώρα που ο ήρωας αγωνίζεται να σώσει το τελευταίο πράγμα που τον δένει με τη ζωή και με το πρόσφατο παρελθόν του προς το πνεύμα της φύσης, όπως το 'δαμε ενσαρκωμένο στη μορφή της Φεγγαροντυμένης.

Ώστε η επιβολή της φύσης πάνω στον άνθρωπο σημαίνει άρση του ανταγωνισμού και θέση της ενότητας. Η μεσογειακή φύση αδελφώνει τα όντα μέσα σε μια ατμόσφαιρα πληρότητας του Εγώ, η οποία αφενός καθιστά περιττό τον ανταγωνισμό, αφετέρου γίνεται πηγή χαράς και μακαριότητας. * Το πνεύμα αυτό όμως απογυμνώνει ταυτόχρονα τον άνθρωπο απέναντι στις φυσικές ενάντιες δυνάμεις (όπως δείχνει η τελική έκβαση). Η διπλή αυτή επίδραση μας αποκαλύπτει το τραγικό ως μόνιμο στοιχείο της σχέσης με τη φύση.


Το μουσικό σύμβολο του «γλυκύτατου ηχού» αφετέρου εισάγει ανάμεσα στη φύση και στον άνθρωπο μια σχέση καθαρότερα διονυσιακή, όπου το Εγώ απορροφάται από τη φύση και τείνει να διαλυθεί μέσα στην ευρύτερη Κοσμικήν ενότητα. Τη διονυσιακή σχέση τη δείχνει η παρομοίωση: Μόλις ειν΄ έτσι δυνατός ο Έρωτας κι ο Χάρος. (22.50)


Η σύζευξη του Έρωτα με το Χάρο, στοιχείο της Ορφικής και Ελευσίνειας λατρείας (Διόνυσος - Άδης = διπλή όψη του ίδιου μυθικού συμβόλου), μας δίνει δυο γνωστές και ομοειδείς εκδηλώσεις του ίδιου καταλυτικού ενστίκτου, που ερεθίζει μέσα στην ψυχή του Κρητικού ο «γλυκύτατος ηχός». Το ένστικτο του θανάτου είναι ακριβώς η αντίθετη ροπή προς το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της επιβολής. Ωθεί το άτομο στην αυτοκαταστροφή. Αντίθετα ο Έρωτας αντιπροσωπεύει μερική κατάργηση της ατομικότητας (συγχώνευση του Εγώ με το «ερώμενο» αντικείμενο). Ανάλογη είναι η ψυχική κατάσταση του Κρητικού απέναντι στον «ηχό». ζητά να συγχωνευθεί μαζί του (22.53 54). Μ΄ άλλα λόγια, η φύση εμπνέει στον ήρωα μια κατάσταση διονυσιακή . Με τον «γλυκύτατον ηχό» βγαίνει στην επιφάνεια το διονυσιακό πνεύμα της φύσης και αντιπαρατίθεται στην ισχυρή ατομικότητα του ήρωα. Αυτό δημιουργεί μια κλιμάκωση στη σύγκρουση: η φύση αντιμάχεται τη θέληση του ήρωα με το πλαστικό της πνεύμα πρώτα (Φεγγαροντυμένη). Το όραμα του κάλλους και του αγαθού μαγνητίζει τον ήρωα και παραλύει τον αγώνα του- ακολουθεί ισχυρότερη σύγκρουση ανάμεσα στον ήρωα και στη φύση με τον «ηχό», που ξεσηκώνει στην ψυχή του Κρητικού το καταλυτικό διονυσιακό ένστικτό. Εδώ κορυφώνεται η δοκιμασία του ήρωα, που αρχίζει με την πάλη του προς τα στοιχεία της φύσης (φουρτούνα). και πιο πίσω με τους αγώνες του στην Κρήτη, ενάντια στους Τούρκους. Η τραγική λύση έρχεται με την άφιξη στο γιαλό: χαρά σωτηρίας - θλίψη θανάτου.
Η κλιμάκωση των δοκιμασιών συμπορεύεται με μια σταδιακή ηθική ολοκλήρωση του ήρωα. Στην αφετηρία το ήθος του ήρωα είναι πολεμικό, δηλαδή ανταγωνιστικό σε τελική ανάλυση. Με τις διαδοχικές δοκιμασίες, που αντιπροσωπεύουν κι από μια συμφορά, ο ήρωας αποβάλλει σταδιακά το ανταγωνιστικό πνεύμα και φτάνει, (με την κορύφωση των συμφορών απώλεια και του τελευταίου αγαπημένου προσώπου), σε μια σχέση ενότητας με τον Κόσμο. Η ενότητα αυτή εκφράζεται με έμφαση, αρνητικά ( χαρά δεν τούναι ο πόλεμος ) και θετικά ( τ΄ απλώνω του διαβάτη ). Στο δεύτερο σκέλος, που ορίζει την τωρινή ιδιότητα του ήρωα (ζητιάνος), εννοείται μια ακόμη ιδιότητας, που απορρέει έμμεσα, από την έμμετρη σε α΄ πρόσωπο αφήγηση της περιπέτειας. Η ιδιότητα του ποιητή. Στη μορφή του ζητιάνου - ποιητή συνοψίζονται καίρια η σχέση αλληλεξάρτησης με τους ανθρώπους και η δημιουργική ενότητα με τον Κόσμο, που συνιστούν το τελικό στάδιο της μεταμόρφωσης του ήρωα μέσα από την τραγική διαλεκτική: δοκιμασία (σύγκρουση- καταστροφή)- ολοκλήρωση. Προϋπόθεση λοιπόν της ολοκλήρωσης είναι η δοκιμασία. Χωρίς αυτήν ο ήρωας δε θα `φτανε ν΄ αποκτήσει μια βαθύτερη και στέρεη αρμονική σχέση με τα άλλα όντα. Τόσο η δοκιμασία όσο και η ολοκλήρωση οφείλονται στης φύσης την επενέργεια, που είναι διττή: καταστρεπτική (θάνατος κόρης, ζητιανιά, δυστυχία: βιοτικό- ατομικό επίπεδο ) και ευεργετική συγχρόνως (ανθρώπινη αλληλεγγύη, ενότητα με τον κόσμο, ποιητική δωρεά: ηθικό- κοσμικό πεδίο ). Μέσα από αυτά τα βιώματα θα πραγματωθεί ο ψυχικός μετασχηματισμός του ήρωα από μια ιστορικά προσδιορισμένη (αντ)αγωνιστική ιδεολογία σε μια μυστικά βιωμένη ερωτική οντολογία.

* απόρροια της ηθοπλαστικής λειτουργίας της φύσης- μέσα από το όραμα μιας φυσικής θεότητας είναι η ριζική μεταστροφή του ήρωα από το δάκρυ της Φεγγαροντυμένης. Η «μαγική « δύναμη που αποκτά το χέρι του, πέρα από το ότι τον βοηθά στο εξής να ξεπερνά τη δυστυχία και το αίσθημα κοινωνικού ξεπεσμού, αποτελεί ένδειξη ότι κατέκτησε μια ανώτερη αυτοσυνειδησία, η οποία αντιστοιχεί σε αλλαγή βιοθεωρητικού προσανατολισμού.

ΠΗΓΗ:apostolos1963.blogspot.com (ΤΑ ΝΕΑ, ένθετο ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ, 13-10-2008)

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Η νεοελληνική λογοτεχνία ως μάθημα θεωρητικής κατεύθυνσης προβληματίζει τους μαθητές γιατί τα χαρακτηριστικά του διαφοροποιούνται, σε κάποιο βαθμό, από το αντίστοιχο μάθημα γενικής παιδείας.
Στο ακόλουθο κείμενο επισημαίνονται οι ιδιαιτερότητες αυτές καθώς και ο τρόπος προσέγγισης του μαθήματος που διασφαλίζει την, κατά την άποψη μας, σωστή ανταπόκριση στα ζητούμενα του. Οι εκτιμήσεις μας τεκμηριώνονται στα δοθέντα θέματα στα οποία το μάθημα είναι πανελλαδικώς εξεταζόμενο με στόχο να καταδεχθεί η τυπολογία των ερωτήσεων και οι αντίστοιχες γνωστικές απαιτήσεις από το μαθητή.
Τέλος παρατίθενται στοιχεία που αφορούν στο ύφος των απαντήσεων.
Τα προτεινόμενα διαγωνίσματα στις επόμενες δημοσιεύσεις συνιστούν εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Α. ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Ως μάθημα θεωρητικής κατεύθυνσης, η νεοελληνική λογοτεχνία παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες που απαιτούν σχετική προσαρμογή και του τρόπου μελέτης από τον μαθητή. Οι σημαντικότερες απ αυτές τις ιδιαιτερότητες είναι οι ακόλουθες:
* Η διδασκαλία ολόκληρου του ποιητικού ή πεζού κειμένου και όχι ενός αποσπάσματος του.
* Τα στοιχεία θεωρίας της λογοτεχνίας που καλείται να γνωρίζει ο μαθητής για να ανταποκριθεί στις σχετικές ερωτήσεις.
* Ο συγκριτικός σχολιασμός του διδαγμένου κειμένου με το παράλληλο, αδίδακτο κείμενο.
Β. ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
•* Αποτελεσματικότερη κρίνεται η παραγωγική μέθοδος: Ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου και βασικών σχολίων σχετικά με αυτό πριν από την ανάλυση των επιμέρους ενοτήτων μέσα στην τάξη. Η σφαιρική εικόνα θα επιτρέψει την πληρέστερη κατανόηση των ειδικότερων στοιχείων ιδιαίτερα στα κείμενα που είναι γλωσσικά ή χρονικά απομακρυσμένα από το σύγχρονο αναγνώστη όπως είναι π.χ. «Το αμάρτημα της μητρός μου» ή το «Όνειρο στο κύμα».
•* Οι εισαγωγές και τα συνοδευτικά κείμενα του σχολικού βιβλίου αποτελούν το βασικό γνωστικό υλικό για μια συνολική θεώρηση του κειμένου. Υπογραμμίζονται καίρια σημεία και εξάγονται πλαγιότιτλοι για τη σωστή αξιοποίηση του υλικού αυτού. Σε καμία περίπτωση δε χρειάζεται αποστήθιση κριτικών πάνω στο κείμενο και πολύ περισσότερο υιοθέτηση του περίπλοκου, εξεζητημένου ύφους που έχουν αυτές οι κριτικές. Ο μαθητής οφείλει απλώς να εντοπίσει τις πληροφορίες που παρέχουν αυτά τα κριτικά κείμενα και να τις αξιοποιήσει στο σχολιασμό του λογοτεχνικού κειμένου.
* Ο βασικότερος τρόπος ελέγχου της αφομοίωσης αυτού του υλικού είναι η ανίχνευση του μσα στο κείμενο. Καμιά ερώτηση δεν έχει θεωρητικό χαρακτήρα. Όλες ανεξαιρέτως απαιτούν ανίχνευση και εντοπισμό του συγκεκριμένου στοιχείου μέσα στο κείμενο. Αυτό επαληθεύει για μια ακόμα φορά, την ακαταλληλότητα της αποστήθισης ως τρόπου προσέγγισης, κατανόησης και ερμηνείας του κειμένου.
* Βασικές προαπαιτούμενες γνώσεις είναι οι ακόλουθες:
α) Σχετικά με τον συγγραφέα - ποιητή ή πεζογράφο: από το βιογραφικό του σημείωμα, ενδιαφέρουν τα στοιχεία εκείνα που ανιχνεύονται στο συγκεκριμένο κείμενο. Ειδικότερα, η οικογενειακή κατάσταση, τα προσωπικά βιώματα, οι σπουδές του Βιζυηνού ανιχνεύονται στο αυτοβιογραφικό «Αμάρτημα της μητρός μου». Η ιδιοσυγκρασία του Παπαδιαμάντη, η ιδιόμορφη βιοθεωρία του, η θρησκευτική του πίστη ανιχνεύονται στον ήρωα - προσωπείο του στο «Όνειρο στο κύμα».
Η αριστερή ιδεολογία του Στρατή Δούκα, Γ. Ρίτσου, Μανώλη Αναγνωστάκη επηρεάζουν - με τον έ¬να ή τον άλλο τρόπο - το περιεχόμενο των κειμένων τους «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» «Σονάτα στο Σεληνόφωτος»και «Στον Νίκο Ε.. 1949».
Επίσης ενδιαφέρουν τα βασικά στοιχεία της λογοτεχνικής «γλώσσας» του συγκειμένου ποιητή ή πεζογράφου, οι γενικότερες αρετές του έργου του και του συγκεκριμένου (εξεταζόμενου) κειμένου ειδικότερα.
β) Σχετικά μετά ποιητικά κείμενα:
- Η καβαφική ποίηση πρέπει να μελετηθεί ως ιδιαίτερη οντότητα και να κατανοηθούν τα βασικά χαρακτηριστικά της καβαφικής ποιητικής γλώσσας. Ιδιαίτερα τα στοιχεία εκείνα που εντοπίζονται στα εξεταζόμενα ποιήματα όπως είναι η ιστορική μέθοδος, η δημιουργία ιστορικοφανών προσώπων-προσωπείων του ποιητή, η αυτοαναφορικότητα των ποιημάτων («Καισαρίων» «Ο Δαρείος»), η καβαφική ειρωνεία και τα εκφραστικά της μέσα κλπ.
- Εκτός από το ποίημα της Μ. Πολυδούρη «Μόνο γιατί μ' αγάπησες» που έχει παραδοσιακά - μορφικά κυρίως - χαρακτηριστικά, τα υπόλοιπα εξεταζόμενα ποιήματα είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα της νεότερης - μοντέρνας ποίησης με σαφείς υπερρεαλιστικές επιρροές. Ο μαθητής οφείλει, επομένως, να γνωρίζει τα βασικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης και τα σημαντικότερα στοιχεία του υπερρεαλισμού.
γ) Σχετικά με τα πεζά κείμενα: απαιτείται γνώση βασικών στοιχείων θεωρίας της αφήγησης / αφηγηματολογίας όπως είναι οι αφηγηματικές τεχνικές (οπτική γωνία, τύπος του αφηγητή, αφηγηματικός χρόνος) αλλά και οι αφηγηματικοί τρόποι που αξιοποιούνται στα πεζά κείμενα του έντεχνου λόγου. Εκτός από τα γενικά στοιχεία αφηγηματολογίας ο μαθητής οφείλει να γνωρίζει τις ιδιαίτερες αφηγηματικές τεχνικές που αξιοποιεί ο συγγραφέας στο συγκεκριμένο κείμενο, τις αφηγηματικές καινοτομίες (όπως στην περίπτωση του Βιζυηνού) καθώς και τις αφηγηματικές αρετές του συγκεκριμένου κειμένου.
Εξάλλου θα πρέπει να γνώριζει βασικά στοιχεία για το διήγημα (χαρακτηριστικά γνωρίσματα, στοιχεία διαφοροποίησης από εκτενέστερες αφηγηματικές σύνθεσεις όπως η νουβέλα και το μυθιστόρημα) , αλλά και στοιχεία για την ηθογραφία δεδομένου ότι και τα τρία εξεταζόμενα κείμενα έχουν ηθογραφικό χαρακτήρα ή έστω ηθογραφικά στοιχεία.
Μέσα από την ερμηνευτική προσέγγιση και το σχολιασμό των ενοτήτων του συγκεκριμένου ποιητικού ή πεζού κειμένου, πρέπει να γίνει κατανοητό πώς αξιοποιούνται τα γενικά αυτά στοιχεία στο συγκεκριμένο κείμενο, έτσι ώστε να συγκροτήσουν τη λογοτεχνική του ιδιαιτερότητα και αξία.
Γ. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ
Εκτός από τη μεθοδική μελέτη και προσέγγιση των κειμένων, η επιτυχής ανταπόκριση στα ζητούμενα προϋποθέτει κατανόηση της τυπολογίας των ερωτήσεων τις οποίες θα κληθεί να απαντήσει ο μαθητής.
Ως εξεταζόμενο μάθημα στις Πανελλαδικές εξετάσεις, η νεοελληνκή λογοτεχνία έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α) Αντικείμενο εξέτασης είναι ένα μικρό απόσπασμα του κειμένου (αν πρόκειται για πεζό κείμενο) ή ολόκληρο το ποιητικό κείμενο εκτός αν πρόκειται για εκτενή ποιητική σύνθεση όπως είναι η «Σονάτα του Σεληνόφωτος» οπότε δίνονται αποσπάσματα της (όπως για παράδειγμα το θέμα των Πανελλαδικών του 2000).
β) Ακολουθούν τέσσερις (4) ερωτήσεις που αναφέρονται στο διδαγμένο κείμενο και μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο αδίδακτο - παράλληλο κείμενο.
 Η ερώτηση (1) βαθμολογείται με 15 μονάδες και αναφέρεται συνήθως σ' ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του κειμένου (στοιχείο μορφής ή περιεχομένου).
Παραδείγματα: Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποίησης του Μίλτου Σαχτούρη είναι η χρήση υπερρεαλιστικών εικόνων. Να καταγράψετε τις τρεις υπερρεαλιστικές εικόνες με τις οποίες διαρθρώνεται το συγκεκρι‐μένο ποίημα. (Θέμα 2009)
Ο θεατρικός χαρακτήρας της Σονάτας (Θέμα 2000)
Το ιστορικό πλαίσιο της «Ιστορίας ενός αιχμαλώτου» (Θέμα 2002).
 Η ερώτηση (2) και η ερώτηση (3), αναφέρονται συνήθως σε τεχνικά - μορφικά χαρακτηριστικά του κειμένου και βαθμολογούνται με 20 μονάδες η καθεμία.
Παραδείγματα: Να αναφέρετε, με παραδείγματα μέσα από το κείμενο, πέντε από τα βασικά χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Βιζυηνού (Ερώτηση 2, Θέμα 2003). Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση και γιατί έχει επιλεγεί αυτό; (Ερώτηση 3, Θέμα 2002).
 Η ερώτηση (4) αναφέρεται σ' ένα μικρό χωρίο του αποσπάσματος του πεζού κειμένου ή σε κάποιους στίχους του ποιητικού κειμένου και απαιτεί σχολιασμό του σε 1 - 2 παραγράφους (130 -150λέξεις). Βαθμολογείται με 25 μονάδες.
 Η ερώτηση (5) απαιτεί το συγκριτικό σχολιασμό του διδαγμένου κειμένου με το παράλληλο αδίδακτο κείμενο.
Ο συγκριτικός σχολιασμός αναφέρεται συνήθως στο περιεχόμενο και εστιάζει σ' ένα συγκεκρι¬μένο θεματικό στοιχείο / μοτίβο, κοινό στα δύο κείμενα.
Ενδεικτικά παραδείγματα:
α) Σε ποια χαρακτηριστικά της πολιτείας δίνει έμφαση ο Γ. Ρίτσος στους στίχους 219 - 227 του κει¬μένου και σε ποία ο Γ. Γεραλής στο ποίημα του «Οι Πολυάνθρωπες οι Πολιτείες» που ακολουθεί; (Ερωτηοη 5, θέμα 2000).
β) Να συγκρίνετε το απόσπασμα του Στρατή Δούκα από την «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» με το απόσπασμα του Ηλία Βενεζη από το «Νούμερο 31328» ως προς τη δίψα. Να εντοπίσετε τέσσερα κοινά σημεία σχετικά » αυτό το θέμα και να τα σχολιάσετε (Ερώτηση 5, Θέμα 2002).
Ωστόσο, ενδέχεται η σύγκριση να είναι γενικότερη, όπως για παράδειγμα η ερώτηση 5 στο θέμα του 2004: Να συγκρίνετε τη «Μικρή Πράσινη Θάλασσα» του Οδ. Ελύτη με το παρακάτω απόσπασμα από την «Κυρά των Αμπελιών» του Γ. Ρίτσου ως προς το περιεχόμενο παρουσιάζοντας τα κοινά τους στοιχεία.
Η ερώτηση 5 βαθμολογείται με 20 μονάδες.

Δ. ΣΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ:

• Εισαγωγικές φράσεις που επιβεβαιώνουν το δεδομένο -του τύπου: «πράγματι... σίγουρα... όντως ο συγγραφέας επιδιώκει...»γιατί αυτό χρειάζεται να τεκμηριωθεί μέσα από την απάντηση.
• Το λογοτεχνικό ύφος, τη λεξιθηρία, την επίκληση στην αυθεντία διαφόρων κριτικών. Επιδιώκουμε οι απαντήσεις μας να είναι ακριβείς και σαφείς-τεκμηριωμένες με παραδείγματα μέσα από το κείμενο όπως άλλωστε είναι και το σταθερό ζητούμενο σε όλες τις ερωτήσεις.
• Την παράθεση χωρίων του κειμένου χωρίς σχόλιο. Τα χωρία του κειμένου είναι τεκμήρια που επαληθεύουν τις εκτίμησες μας - δεν έχουν από μόνα τους αποδεικτική αξία. Επίσης, γίνεται σαφής συσχέτιση του ερμηνευτικού σχολίου με το παράθεμα - τεκμήριο και δεν περιοριζόμαστε σε απλή παράθεση του στο τέλος της απάντησης.
• Την αναφορά στο όνομα του συγγραφέα (όταν οι ερωτήσεις δεν αναφέρονται στις τεχνικές που χρησιμοποιεί ή σε αυτοβιογραφικά στοιχεία του κειμένου). Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, όταν οι ερωτήσεις αναφέρονται στο περιεχόμενο του κειμένου, στον «κειμενικό» κόσμο, χρησιμοποιούμε στο όνομα του ήρωα που κατά περίπτωση πρωταγωνιστεί ή του αφηγητή.
• Φράσεις που παραπέμπουν στον προφορικό λόγο ή σε κείμενα πληροφοριακού -ενημερωτικού χαρακτήρα: το λογοτεχνικό κείμενο που σχολιάζουμε δεν ανήκει σε κανένα από τα δύο είδη. Επομένως είναι ακατάλληλες φράσεις του τύπου: (στο σημείο αυτό ο αφηγητής μας μιλά... μας λέει ... μας ενημερώνει... μας γνωστοποιεί/πληροφορεί ότι...)
Είναι προτιμότερες φράσεις του τύπου: στο σημείο αυτό αισθητοποιείται/πιστοποιείται/αποδεικνύεται /τονίζεται/εξαίρεται κλπ.
Πηγή: http://apostolos1963.blogspot.com/

Αφιέρωμα στον ποιητή από την "Μηχανή του Χρόνου" κατεβάστε το από εδώ

ΑΓΓΕΛΟΣ Γ. ΜΑΝΤΑΣ

ΣΧ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

Ν. ΦΩΚΙΔΑΣ/p>

ΝΙΚΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ «ΠΟΥΣΙ»

ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Να προσεγγίσουν οι μαθητές την ποίηση του Νίκου Καββαδία και ειδικότερα:

Ø Να έρθουν σε επαφή με μια ποίηση που κινείται στο μεταίχμιο της παραδοσιακής και της νεότερης ποίησης.

Ø Να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο ο ποιητής αξιοποιεί τις θαλασσινές του εμπειρίες.

Ø Να προσεγγίσουν το ποιητικό μοτίβο του ματαιωμένου έρωτα.

Ø Να ανιχνεύσουν σημεία υπέρβασης του ρομαντισμού και στοιχεία συμβολισμού.

ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Εισαγωγικά για τον ποιητή Νίκο Καββαδία. Ακρόαση μελοποιημένου του “mal du depart”. 5΄

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΕΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: Απαγγελία 5΄

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: 10΄

Ερωτήσεις: 1. Ποια πρόσωπα εμπλέκονται στο ποίημα;

2. Πού εκτυλίσσεται η δράση;

3. Ποιος μιλάει, σε ποιον απευθύνεται;

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: 8΄

Λεξιλογική εξομάλυνση. Νοηματικές διευκρινίσεις.

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ. 12΄

Προτεινόμενοι ερμηνευτικοί άξονες:

Ø Το θέμα: επίσκεψη της αγαπημένης οπτασίας → το μοτίβο του ματαιωμένου έρωτα

Ø Το ύφος: εξωτερικό και εσωτερικό πούσι → συμβολισμός

Ø Η μορφή: η τεχνική στην υπηρεσία του συμβολισμού

Προτεινόμενη πορεία:

Βήμα 1ο: Το ποιητικό υποκείμενο.

Ø το κυρίαρχο συναίσθημα που το διακατέχει: αίσθημα κόπωσης και επιθυμία απόσυρσης από τον κόσμο.

Ø η σχέση του με την οπτασία. Η σχέση του με τη γυναίκα-επισκέπτη → σχέση φευγαλέα. Η ενασχόληση του ποιητή με αυτή έχει το ρυθμό του ελεύθερου συνειρμού, κάτι που ενισχύει την αίσθηση της ονειρικής κατάστασης, βασικού σκηνικού για το μοτίβο του ματαιωμένου έρωτα.

Βήμα 2ο: Το ύφος.

Ø πώς η μορφή υποστηρίζει το κυρίαρχο αίσθημα

o ύφος εξαιρετικά λιτό: ούτε μία παρομοίωση/μεταφορά, ούτε ένα κοσμητικό επίθετο, οι εικόνες απολύτως ρεαλιστικές.

o η στιχουργική απλή: Στις 3 πρώτες στροφές, ο αριθμός των συλλαβών και η ομοικαταληξία (σταυρωτή) έχουν την εξής εικόνα: 9 - 10 - 10 - 9. Στις δύο τελευταίες η ομοικαταληξία γίνεται πλεκτή και η εικόνα των στίχων είναι η εξής: 9 - 10 - 9 - 10. Εξαίρεση ο στίχος «από το να φοβάμαι και να καρτερώ», όπου έχουμε 11 συλλαβές, για να συμβολιστεί με τη διατάραξη της κανονικότητας και τη μεγαλύτερη διάρκεια η ενοχλητική κατάσταση του φόβου που διαρκεί.

o ηχητική εικόνα παράλληλη με την οπτική: «Έπεσε το πούσι αποβραδίς»: παρήχηση του -π- και του -σ-.

o ο διασκελισμός στην τρίτη στροφή: συμβολισμός της ζάλης.

ΚΛΕΙΣΙΜΟ: Ακρόαση του ποιήματος μελοποιημένου και τραγουδισμένου από την Μαρίζα Κωχ.

Εργασία για το σπίτι: Δίνουμε το ποίημα του Γιάννη Σκαρίμπα «Ουλαλούμ» και ζητούμε συγκριτική ανάγνωση με άξονα το μοτίβο του ονειρικού-ματαιωμένου έρωτα।
Πηγή: http://users.sch.gr/amantas

Δομή του κειμένου, επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο, εκφρaστικά μέσα και τρόποι τουκειμένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
1. Πώς δομείται το περιεχόμενο του ποιήματος;
2. Ποιος είναι ο ρόλος της επανάληψης του επιρρήματος κατευθείαν στους δύο πρώτους στίχους και γιατί τονίζεται το εγώ;
3. Ποιο κλίμα δημιουργεί η προσφώνηση του αγάλματος σε β΄ ενικό πρόσωπο και ποια αισθήματα της ποιήτριας εκφράζονται με αυτήν;
4. Το ποιητικό υποκείμενο φαίνεται να ταυτίζεται με το άγαλμα - γυναίκα. Ποια κοινά χαρακτηριστικά θα συνηγορούσαν σ’ αυτή την ταύτιση;
5. Με ποια εκφραστικά μέσα αποδίδεται η «αιχμαλωσία» της γυναίκας;




Σχολιασμός ή σύντομη ανάπτυξη χωρίων του κειμένου:
1. Η ποιήτρια χαρακτηρίζει τη γυναίκα αιχμάλωτη. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το περιεχόμενο της «αιχμαλωσίας» της;
2. Να σχολιάσετε τους στίχους 16-19, στους οποίους διακρίνεται το παράπονο του ποιητικού υποκειμένου για τη γυναίκα - άγαλμα.
3. Ποια εντύπωση δημιουργεί στο ποιητικό υποκείμενο η στάση του αγάλματος και ποιες σκέψεις του υποβάλλει;
4. Πώς συνδέεται ο Άργος με τη γυναίκα - άγαλμα;
5. Πώς αντιλαμβάνεσθε την «ελευθερία» και την «ισότητα» για την οποία αγωνίζονται οι «δούλοι», οι «νεκροί» και το «αίσθημά μας» ;
6. «Σε λέω γυναίκα γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη»: Ποια πεποίθηση για τη θέση της γυναίκας δηλώνεται σ’ αυτούς τους στίχους;
7. Με ποιο τρόπο σχολιάζει το ποιητικό υποκείμενο την προσφορά της γυναίκας στη δημιουργία (στ. 35-37);

2.3. Σχολιασμός αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου:
Λ. Μεγάλου-Σεφεριάδη: Δελφοί
Κάποτε αναρωτιόμουνα
πώς ο ηνίοχος των Δελφών
δεν είναι διόλου απελπισμένος
που δεν είναι καν ηνίοχος.
Τώρα νιώθω ό,τι ο γλύπτης
ερήμην του τυράννου
του Γέλαντα και των Συρακουσών
είχε διαβλέψει:
πως η ζωή είναι εντελώς απλή·
δεν είναι παρά ο θάνατος
που ελλοχεύει.

Να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές ως προς την πρόσληψη του καλλιτεχνικού έργου ανάμεσα στα ποιήματα Δελφοί και Σημείο Αναγνωρίσεως.


Α. Δημουλάς: Στο Μουσείο
Το ακέφαλο άγαλμα, στημένο
στη μέση της αίθουσας, κοιτάζω.
Απ’ τα πόδια του ως το λαιμό, σπουδάζω
τις λεπτομέρειες: το λυγισμένο

κάπως γόνατο, το τεντωμένο
χέρι, τους μυς του στήθους. Αλλάζω
θέση και απόσταση. Θαυμάζω
στο σύνολο το σώμα. Και προσμένω

από τη μια στιγμή ως την άλλη
(της φαντασίας η δύναμη μεγάλη
όταν σε τούτο η τέχνη βοηθή),

ασύγκριτα προσθέτοντας κάλλη,
στη θέση, απ’ όπου λείπει, να φανή
υπέροχο, απολλώνειο, το κεφάλι.

Πώς αντιδρούν οι δύο ποιητές στη θέα των αγαλμάτων στα ποιήματα Στο Μουσείο και Σημείο Αναγνωρίσεως;
Τζ. Τζόυς: Έβελιν
Δε θα ’κλαιγε αφήνοντας το μαγαζί. Στο νέο τόπο που θα πήγαινε, σ’ αυτή τη μακρινή χώρα, δε θα ’ταν το ίδιο. Έπειτα θα παντρευόταν. Ναι, αυτή η Έβελιν. Και ο κόσμος θα της φερόταν με σεβασμό. Δε θα της φερόταν όπως στη μητέρα της. Δηλαδή όπως ο πατέρας της φερόταν στη μητέρα της. Ακόμα και τώρα που η ίδια είχε κλείσει τα δεκαεννιά, ένιωθε ακόμα να κινδυνεύει από το θυμό του πατέρα της. (...)

Κι από πάνω αυτοί οι ατέλειωτοι καβγάδες για τα λεφτά, κάθε σαββατόβραδο, άρχισαν πολύ να τη βασανίζουν. Πάντα έδινε όλο το βδομαδιάτικό της - εφτά σελίνια - και ο Χάρης πάντα έστελνε ό,τι μπορούσε, όμως η δυσκολία ήταν να δώσει λίγα λεφτά κι ο πατέρας της. Της έλεγε πως σπαταλούσε τα λεφτά, πως δεν είχε κουκούτσι μυαλό να νομίζει πως αυτός θα της εμπιστευόταν το χρήμα του που το κέρδισε με τον ιδρώτα του, για να το σπαταλήσει αυτή η σπάταλη, κι έλεγε, έλεγε, κάθε σαββατόβραδο και πιο γκρινιάρης και κακορίζικος από το προηγούμενο. Στο τέλος με τα πολλά της έδινε κάτι πενταροδεκάρες και ακόμα πιο θυμωμένα τη ρωτούσε αν είχε σκοπό ν’ αγοράσει να φάνε κι αυτοί κάτι την Κυριακή. Τότε αυτή έπρεπε να τρέξει όσο πιο γρήγορα μπορούσε να προλάβει να ψωνίσει, κρατώντας σφιχτά το μαύρο δερμάτινο πορτοφολάκι, ανοίγοντας δρόμο με τους αγκώνες, σπρώχνοντας το πλήθος• να γυρίσει έπειτα αργά στο σπίτι φορτωμένη και τσακισμένη απ’ την κούραση. Δύσκολο να κρατά το σπίτι, να φροντίζει τα δυο μικρά παιδιά να τρώνε καθημερινά και να πηγαίνουν τακτικά στο σχολείο, να τρέχει στο μαγαζί κι από πάνω να τη βρίζουν, ως πότε, ως πότε αυτή η σκληρή δουλειά, αυτή η πικρή ζωή...
(απόσπασμα)

Πώς σκιαγραφείται η ζωή μιας γυναίκας στο παραπάνω απόσπασμα και με ποια ιδέα του ποιήματος της Κ. Δημουλά συνδέεται;
3. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. Τι συμβολίζουν «τα επί αιώνες δεμένα χέρια» της γυναίκας - αγάλματος κατά την ποιήτρια; Ποια είναι η άποψή σας για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία;
2. Να βρείτε εικόνες γυναικείων αγαλμάτων, οι οποίες αποδίδουν έννοιες όπως «ελευθερία», «νίκη», «έρωτας» κ.λ.π. και να τις σχολιάσετε.

Πηγή: www.kee.gr

Γραμματολογικά στοιχεία
• Η Κική Δημουλά εντάσσεται στη μεταπολεμική ποίηση και επομένως στη μοντέρνα ή νεωτερική ποίηση. Χαρακτηριστικά είναι τα γνωρίσματα αυτής της ποίησης στο εξεταζόμενο ποίημα: ελεύθερος στίχος, απουσία των δεσμεύσεων που επιβάλλουν η αλληλουχία και η σαφήνεια. Μάλιστα σε ορισμένα σημεία τα τελευταία γίνονται τόσο έντονα ώστε να μιλάμε για υπερρεαλιστικές επιδράσεις στην ποίηση της Κ. Δημουλά (η συνειρμική λειτουργία, αλλά και φράσεις ασαφείς και πολύσημες, γεννημένες από μια οργιώδη φαντασία: κοσμογονία τῶν μαρμάρων, εὐγονία ἀγαλμάτων, σοδειά ἀκινησίας).
• Πιο χρήσιμη είναι εδώ η ένταξη της ποιήτριας σε μια άλλη κατηγορία, αυτήν της γυναικείας γραφής. Έχει επισημανθεί ότι η Κ. Δημουλά εκπροσωπεί τη γυναικεία γραφή, το στίγμα του γυναικείου φύλου στη λογοτεχνία, αν όχι μια καθαρά γυναικεία λογοτεχνία. Το Σημεῖο Ἀναγνωρίσεως, με κύριο θέμα του τη γυναικεία αιχμαλωσία, ιδωμένη μάλιστα με μια καθαρά γυναικεία ματιά, είναι σίγουρα αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας τέτοιας λογοτεχνίας.
• Η ποιήτριά μας εστιάζει συνήθως την προσοχή της σε «αντικειμενικά ασήμαντα» αντικείμενα και γεγονότα, από τα οποία αφορμάται και τα μετασχηματίζει σε σύμβολα της ζωής και της μοίρας. Το ίδιο κάνει κι εδώ: ένα άγαλμα που παριστάνει μια γυναικεία μορφή κάποιοι προσέξουν ότι παριστάνεται δεμένη και που στολίζει κάποιο πάρκο, μετασχηματίζεται από την ποιητική ματιά της Κ. Δημουλά σε τραγικό σύμβολο της γυναικείας μοίρας. Με άλλα λόγια, ένα από τα πολλά γλυπτά που κοσμούν αστικούς χώρους καμιά πρόθεση να αποτελέσει το επίκεντρο της προσοχής και της αισθητικής συγκίνησης γίνεται για την ποιήτρια μια εμπειρία περίπου συγκλονιστική, εμπνέει ένα ποίημα γεμάτο πικρία για τη γυναικεία μοίρα ανά τους αιώνες.

Δομή
Το περιεχόμενο του ποιήματος δομείται με έναν τρόπο που θυμίζει δοκίμιο: έχει έναν πρόλογο που θέτει ερεθιστικά το θέμα του (στ. 1-2)• έχει το κύριο μέρος του, που αποτελείται από μια περιγραφική ενότητα (στ. 3-19) και δύο αποδεικτικές (στ. 20-30 και 31-40: αποδεικνύουν πόσο ισχυρή είναι η γυναικεία σκλαβιά)• έχει τον επίλογό του, που συνοψίζει και συμπεραίνει (στ. 41-42).
Ανάλυση
• Το βασικό περιεχόμενο του ποιήματος είναι η γυναικεία αιχμαλωσία, όπως τη βλέπει η ποιήτρια σε ένα άγαλμα, που μάλιστα δεν είναι σίγουρο ότι πλάστηκε για να σημαίνει ακριβώς αυτό. Κατά την Κ. Δημουλά η αιώνια γυναικεία αιχμαλωσία είναι τόσο ισχυρός «θεσμός» ώστε κι αν ακόμα απελευθερώνονταν τα αγάλματα από το μάρμαρο πράγμα αδύνατο θα εξακολουθούσε να υπάρχει. Με άλλα λόγια, η γυναικεία αιχμαλωσία παρουσιάζεται εδώ ως ισχυρότερη από αυτήν που επιβάλλει το μάρμαρο στις μορφές των αγαλμάτων, τα δεσμά της γυναίκας πιο ισχυρά από τις ιστορικές και φυσικές δεσμεύσεις, αυτές που στερούν από τους δούλους την ελευθερία, από τους νεκρούς την αθανασία και από το αίσθημά μας τη γαλήνη. Αυτή η αιχμαλωσία γίνεται, κατά την ποιήτρια, δεύτερη φύση για τη γυναίκα: σέ λέω γυναίκα / γιατ' εἶσ' αἰχμάλωτη. Οι στίχοι αυτοί δείχνουν την ταύτιση που έχει γίνει στο νου της Κ. Δημουλά ανάμεσα στην αιχμαλωσία και τη γυναίκα, έτσι ώστε για την ποιήτρια σημείο αναγνωρίσεως της γυναικείας ταυτότητας δεν αποτελούν τα εξωτερικά ανατομικά χαρακτηριστικά, οι γοφοί που ὑπόσχονται εὐγονία και καλή σοδειά, αλλά η ίδια η αιχμαλωσία. Δεν μπορούμε, βέβαια, να κατατάξουμε την ποιήτρια σε εκείνους που θεωρούν φυσική κατάσταση τη γυναικεία δουλεία, δε θα ταίριαζε αυτό στην όλη πνευματική παρουσία της. Κάτι άλλο συμβαίνει εδώ: είναι τέτοια η πικρία της για την αιχμαλωσία της γυναίκας ανά τους αιώνες ώστε, στα πλαίσια μιας εκφραστικής (ποιητικής) υπερβολής, τη χαρακτηρίζει ισχυρότερη κι από την αιχμαλωσία των αγαλμάτων.
• Ας προσέξουμε την πικρή ειρωνεία που περιέχουν οι στίχοι 35-37 σχετικά με τη γυναικεία προσφορά στην κοινωνία, με αυτό που θεωρείται μάλλον η γυναικεία προσφορά.
• Όπως το συνηθίζει, η ποιήτρια Κ. Δημουλά αναδεικνύει εδώ το σκηνικό ενός αστικού χώρου: ένα άγαλμα που κοσμεί ένα πάρκο, ένας χώρος εντελώς ρεαλιστικός, που αποτελεί μια ποιητική αφετηρία προς το εσωτερικό, προς το φανταστικό, προς το φιλοσοφικό.
• Έχει επισημανθεί ότι τα ποιήματα της Κικής Δημουλά αναπτύσσονται διαλεκτικά, με αφετηρία το συγκεκριμένο και υλικό και με κατάληξη το αφηρημένο και εσωτερικό. Αυτό συμβαίνει και εδώ: αφετηρία είναι το άγαλμα, ένα απτό και συγκεκριμένο ερέθισμα, με πολύ συγκεκριμένη μάλιστα μορφή• η κατάληξη όμως του ποιήματος είναι κάτι πολύ πιο εσωτερικό, είναι το συναίσθημα που δοκιμάζει αυτή η γυναικεία μορφή που η ποιήτρια την αντιμετωπίζει σαν ζώσα μορφή καθώς και τα σημαινόμενα αυτής της αιχμάλωτης ύπαρξης, σημαινόμενα μάλιστα που είναι σε μεγάλο βαθμό υποκειμενικά. Διότι είναι μεν αντικειμενικό το τι συμβολίζει μια δεμένη πισθάγκωνα μορφή, αλλά είναι σίγουρα υποκειμενική και προσωπική η ανάγνωσή της από την ποιήτρια, η οποία τόσο πολύ ταυτίζει τη γυναικεία μοίρα με την αιχμαλωσία ώστε αναγνωρίζει τη γυναίκα στην ίδια την αιχμαλωσία (Σέ λέω γυναίκα / γιατί εἷσ' αἰχμάλωτη.), θεωρεί την αιχμαλωσία σημείο αναγνωρίσεως της γυναικείας ταυτότητας.
• Το ποίημα αυτό, μεταξύ των άλλων, συμβάλλει στο διάλογο γύρω από την πρόσληψη του έργου τέχνης. Η ποιήτρια παρουσιάζεται να ερμηνεύει και να νιώθει ένα γλυπτό με έναν τρόπο αρκετά προσωπικό και πρωτότυπο, που μάλλον δε θα ήταν μέσα στις προθέσεις του γλύπτη. Ενισχύεται έτσι η άποψη που θέλει το έργο τέχνης να έχει μια αυτόνομη ζωή από τη στιγμή που φεύγει από τα χέρια του δημιουργού, να δέχεται αναγνώσεις και ερμηνείες προσωπικές, βιωματικές και επομένως πολύ διαφορετικές από άτομο σε άτομο, να λέει διαφορετικά πράγματα σε κάθε πρόσωπο, τόσο διαφορετικά που θα ήταν αδύνατο να τα έχει καν προβλέψει ο δημιουργός. Αυτή η πολυσημία είναι, πάντα κατά την ίδια άποψη, μια από τις μαγικές ιδιότητες της τέχνης, διότι η τελευταία μπορεί μέσα από ένα έργο να πει πράγματα πολύ περισσότερα κι ωστόσο αυθεντικά από ό,τι προτίθεται να εκφράσει ο καλλιτέχνης μέσα από το συγκεκριμένο έργο.
• Υπάρχουν στο ποίημα κάποιες εκφράσεις που πραγματοποιούν τη βούληση της ποιήτριας να εναρμονίσει μεταξύ τους αντίπαλα ζεύγη: στις φράσεις σκοινί μαρμάρινο, πορεία τῶν μαρμάρων, κοσμογονία τῶν μαρμάρων, εὐγονία ἀγαλμάτων, σοδειά ἀκινησίας συνεργάζεται το φανταστικό με το πραγματικό, το λογικό με το παράλογο. Είναι οι φράσεις αυτές που πραγματώνουν την άποψη της ποιήτριας ότι το ποιητικό αποτέλεσμα δεν το παράγει κάθε λέξη χωριστά αλλά η συνήχηση των λέξεων.

Εκφραστικά μέσα
Έντονη είναι η λειτουργία των σχημάτων λόγου στο ποίημα.
• Το χιαστό των στ. 1-2 (κατευθείαν ἄγαλμα...γυναίκα κατευθείαν) αλλά και η επανάληψη της λέξης κατευθείαν και των πρώτων δύο στίχων (στ. 31-32 και 41) τονίζουν τη διαφορετική ανάγνωση που επιφυλάσσει η ποιήτρια στο άγαλμα.
• Η προσωποποίηση και το β΄ ενικό πρόσωπο της επιτρέπουν να απευθυνθεί με αμεσότερο και οικειότερο τρόπο στο άγαλμα άλλωστε η Κ. Δημουλά δε μιλά στο άγαλμα μόνο ως ποιήτρια αλλά και ως γυναίκα.
• Οι μεταφορές έχουν το συνήθη ποιητικό τους ρόλο: δίνουν λυρισμό, παραστατικότητα (εικονοποιία) και ευστοχία.
• Η αμφισημία του στ. 14 (γλύπτης μπορεί να είναι ο δημιουργός του αγάλματος αλλά και ο δημιουργός της γυναίκας, ο Θεός) προϊδεάζει γι αυτό που θέλει να εκφράσει η ποιήτρια, την αιωνιότητα και τη σταθερότητα της γυναικείας αιχμαλωσίας.
Πηγή: http://apostolos1963.blogspot.com

Aλλη μια εξαιρετική δουλειά από την φιλόλογο Ευαγγελία Στάμου με τη βοήθεια του προγράμματος VUVOX Collage. Μπορείς να κάνεις πολύ ωραία κολάζ με εικόνες, που έχεις τη δυνατότητα να τις επεξεργαστείς όπως θέλεις, να προσθέσεις υπερσυνδέσμους, που να παραπέμπουν σε άλλες ιστοσελίδες, βίντεο, μουσική και κείμενο, όχι όμως στα ελληνικά.


Πηγή: http://estamou.blogspot.com/

Mια πραγματικά εμπνευσμένη ιδέα, από μια πραγματικά εξαιρετική συνάδελφο...
Απολάυστε!!!!!!!!!

Θέμα: Μόδα
Α) Σχεδιάγραμμα

Θέμα: Στην εποχή μας οι επιταγές της μόδας είναι εναργέστερες από πολλές άλλες. Το φαινόμενο δεν άπτεται μόνο της γυναικείας μερίδας του πληθυσμού, αλλά κάνει θραύση παντού.

1. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά σημεία του φαινομένου;
2. Γιατί κάποιος ακολουθεί τη μόδα και προσέχει το κάθε τι, προκειμένου να θεωρείται in;
3. Ποιοι ακολουθούν πιστότερα και φανατικότερα της επιταγές της μόδας, έτσι όπως αυτή λανσάρεται από ποικίλους «οίκους μόδας»;

* Μόδα (<ιταλ. moda<λατιν. modus=τρόπος): παροδική κοινωνική συνήθεια (ιδ. ως προς το ντύσιμο), νεωτερισμός, συρμός
* Επιταγή (<επιτάσσω): διαταγή, προσταγή/έγγραφη εντολή για την πληρωμή ορισμένου χρηματικού ποσού
* Εναργής (<εν+αργός=λαμπερός): φανερός, σαφής, καθαρός, ευκρινής
* Άπτομαι (+γενική): θίγω, κάνω λόγο, αναφέρομαι σε κάτι
* Μιμούμαι (<μίμος): μιλώ ή ενεργώ όπως ακριβώς μιλά ή ενεργεί κάποιος άλλος/έχω ως πρότυπο, ως υπόδειγμα σε έργα πνευματικής, καλλιτεχνικής ή άλλης δημιουργίας




Πρόλογος
Ορισμός

Μόδα είναι μια συνήθως σύντομη και παροδική συνήθεια αναφορικά με πολλά θέματα που αφορούν τον άνθρωπο, όπως είναι ο τρόπος ζωής, το ντύσιμο, η διακόσμηση του σπιτιού, η διατροφή, ο τρόπος της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης κ.ά. Είναι επίσης η τάση του ανθρώπου για την αναζήτηση του καινούργιου, του σύγχρονου, σύμφωνα με τα δεδομένα κάθε εποχής, τα οποία συχνά αναπροσαρμόζονται. Χαρακτηριστικό λοιπόν της μόδας είναι η ευμεταβλησία της, ενώ κάποιοι παράγοντες, όπως τα μέσα και οι δίαυλοι επικοινωνίας και πληροφόρησης, επιτείνουν τη σχετική ρευστότητα της κατάστασης.
Κυρίως Θέμα
Ε1α. Θετικά

* επικοινωνία
* εμπορική-οικονομική ανάπτυξη
* προώθηση διεθνιστικών τάσεωνειρήνη, συναδέλφωση
* ανανέωση
* χαρά, ψυχική αγαλλίαση (για κάποιο νέο ντύσιμο, καινούργια διακόσμηση...)
* παρακολούθηση, εξελίξεων, νέων τάσεων, νεωτερισμών...
* θέσεις εργασίας
* ...

Ε1β. Αρνητικά

* στείρος μιμητισμός
* ξενομανία
* επίδειξη
* τυποποίηση, «μαζοποίηση»
* καταναλωτισμός
* εμπορευματοποίηση ιδανικών: ομορφιά, συμπεριφορά...
* χειραγώγηση ατόμων
* μηχανοποίηση τρόπου ζωής
* αλλοτρίωση
* έλεγχος τρόπου ζωήςπολιτικο-οικονομικός έλεγχος
* καταπίεση
* λόγω οικονομικών δυσκολιώνσπαστικά φαινόμενα (ανεύρεση χρημάτων...)
* οικονομική αφαίμαξη
* ...

Ε2. Αιτίες

* οικονομικά συμφέροντα-διαφήμιση
* ανάγκη ανανέωσης, μετασχηματισμού, νεωτερισμού, συμμετοχής στις εξελίξεις
* ξένα πρότυπα, ήθη, συνήθειες..., λόγω Μ.Μ.Ε.
* μίμηση
* τάση κοινωνικότητας-κοινωνικοποίησης (≠απομόνωση...)
* επιθυμία κοινωνικής αποδοχής
* ζήλια
* περιέργεια
* προβολή
* εντυπωσιασμός
* ματαιοδοξία, κενότητα, ρηχότητα
* αίσθημα κατωτερότητας-μειονεξίας σε σχέση με άτομα-χώρες οικονομικής/πολιτιστικής υπεροχής
* ψυχολογικά προβλήματα, «στέρηση»
* φόβος κάποιου μήπως θεωρηθεί οπισθοδρομικός...
* πραγματικών ενδιαφερόντων
* ουσιαστικών ασχολιών
* ...

Ε3. Ποιοι;

* Γυναίκες
* Νέοι
* Αστοί
* αμόρφωτοι
* χαμηλού πνευματικού επιπέδου
* κριτικής ικανότητας
* όσοι δεν έχουν ολοκληρωμένη προσωπικότητα
* αδύνατοι-ανολοκλήρωτοι χαρακτήρες
* ζηλιάρηδες
* επιδειξίες
* άτομα με έντονη τάση «κοινωνικότητας»
* όσοι μιμούνται
* άνθρωποι με οικονομικής ευχέρεια
* «καλλιτέχνες», ηθοποιοί, stars...
* ...

Ε?. Τρόποι αντίστασης στον αλλοτριωτικό χαρακτήρα της μόδας

* παιδεία, μόρφωση
* αισθητική αγωγή
* μόρφωση
* διαρκής προσπάθεια κατάκτησης εσωτερικής ελευθερίας
* διαρκής προσπάθεια ολοκλήρωσης χαρακτήρα/προσωπικότητας
* ιδανικά, σωστά πρότυπα
* οξυμένη κριτική ικανότητα
* υπευθυνότητα
* εργασία (!)οικονομική άνεσηπροσωπικές επιλογές
* ...

Επίλογος

* Ευχή: ας αναπτύξουμε αντιστάσεις στο αλλοτριωτικό φαινόμενο της μόδας...
* Μέτρον άριστον!
* Αν ο καθένας απ’ όλους μας λάνσαρε τη δική του προσωπική μόδα για το καθετί που τον αφορούσε (ντύσιμο, διακόσμηση, ομιλία, μουσική κ.λπ.) κι αν αυτό γινόταν έπειτα από κριτική διαδικασία, φιλοσόφηση των πραγμάτων και σκέψη πολλή. Αν όλα αυτά βασιζόταν στο στέρεο έδαφος μιας παιδευτικής διαδικασίας που θα μας αναδείκνυε όλους προσωπικότητες μορφωμένες σωστά και η διαμόρφωση και επιλογή της προσωπικής μόδας ήταν ανάγκη επιτακτική, βίωμα και στάση ζωής... Ε, τότε ο κόσμος όλος θα ήταν παρασάγγες διαφορετικός και καλύτερος από το σημερινό!

Β) Κείμενα
Η ενδυμασία

Μέλπω και Ντόλη Καραμπάγια, Αρχαία Ελλάδα: ο τόπος και οι άνθρωποι (ανθολόγιο), εκδ. ΟΕΔΒ, 42003, σελ. 116‑117

Έχει ενδιαφέρον η μελέτη των ενδυματολόγων συνηθειών ενός λαού ή μιας εποχής ή και κάθε μεμονωμένου ατόμου, γιατί η ένδυση είναι φορτισμένη με τις ποικίλες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές ηθικές, αισθητές συνθήκες, υπό τις οποίες ζει ο άνθρωπος. Ντυνόμαστε, βέβαια, για λόγους πρακτικούς αλλά στη διαδικασία της ένδυσης κυριαρχούν οι κοινωνικοί λόγοι που αρχικά φαίνονται ως δευτερεύοντες. Διαλέγουμε τη φορεσιά μας, για να γίνουμε ελκυστικοί στους φίλους μας, σε όλους αυτούς με τους οποίους θέλουμε να συνεργαστούμε, και σεβαστοί στους αντιπάλους μας, σε όλους αυτούς στους οποίους θέλουμε να επιβληθούμε. Με τον ιδιαίτερο τρόπο της ένδυσης μας δηλώνουμε την ομάδα, στην οποία θέλουμε να ανήκουμε π.χ. στους μοντέρνους νέους, στους σοβαρούς αστούς, στους καλλιτεχνικούς κύκλους, στους πετυχημένους επιχειρηματίες, στους σεμνούς και διακριτικούς πολίτες, στους πνευματικούς ανθρώπους αλλά και μέσα στην ομάδα δηλώνουμε ποια θέση θέλουμε να κατέχουμε, δηλαδή να ξεχωρίζουμε ή όχι. Το ένδυμα ενός λαού δηλώνει το επίπεδο και το περιεχόμενο του πολιτισμού του, το πολίτευμά του, τη θέση και τους ρόλους των δύο φύλων, τις κοινωνικές αξίες και την απόσταση που τις χωρίζει, το είδος της οικονομίας και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Έτσι, δημιουργείται αυτό που ονομάζεται «μόδα» ή «συρμός», δηλαδή οι ενδυτικές συνήθειες που «σύρονται» από άνθρωπο σε άνθρωπο και από λαό σε λαό. Η μόδα σε μια κοινωνία έχει πανίσχυρες βάσεις, γι’ αυτό θα μπορούσε να πει κάποιος ότι μελετώντας την ενδυμασία και μόνο ενός λαού μπορεί να κατανοήσει σε βάθος τον πολιτισμό του.
Kοιλίτσες έξω, με άλλοθι...

Έφη Φαλίδα, εφ. Τα Νέα, 2/6/2003

Χωρίς το στήθος να έχει χάσει την πρωτοκαθεδρία στην ιεραρχία της απογύμνωσης, η περιοχή της κοιλιάς είναι το νέο σέξι σημείο του γυναικείου σώματος. Γδύσιμο... με φιλοσοφικό άλλοθι, καθώς οι ειδικοί βλέπουν πως συμβολίζει την προβολή της «ζώνης της γονιμότητας». Το σχεδιαστικό δίδυμο Χάρης & Άγγελος, στην πρόσφατη επίδειξη της φετινής καλοκαιρινής συλλογής τους, ακολούθησε τη διεθνή τάση της έκθεσης της κοιλιακής χώρας: κοιλιά σφιχτή, λεία, γραμμωμένη. Ακριβώς όπως το προβάλλουν και το διαφημίζουν τα καλλυντικά αδυνατίσματος, οι μοντέρνες δίαιτες, τα ινστιτούτα αισθητικής, τα ρεπορτάζ ομορφιάς των γυναικείων περιοδικών, τα βιντεοκλίπ των ποπ σταρ, αλλά και κάθε ταινία που τη στιγμή της κορύφωσης θα ρίξει τους πρωταγωνιστές σε μερικές σκηνές σεξ. Οι σχεδιαστές δεν κάνουν τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από το να δημιουργούν ρούχα που εξυπηρετούν μια ανάγκη. Και ανάγκη αυτή τη στιγμή είναι να δείξουν οι γυναίκες δύο πράγματα. Ότι είναι ακόμα όμορφες και νέες και ότι πληρούν τις προδιαγραφές οικονομικής άνεσης και επαγγελματικής ευκινησίας, ώστε να διαθέτουν άφθονο ελεύθερο χρόνο. Μέρος του οποίου γίνεται εβδομαδιαίο πρόγραμμα γυμναστικής και περιποίησης του σώματός τους.

Η μόδα μπορεί να φλυαρήσει για πολλά πράγματα και να δώσει στοιχεία για την προσωπικότητα των ανθρώπων που τη χρησιμοποιούν για να επικοινωνήσουν με τους άλλους, γράφει η ψυχολόγος Νάνσι Έτκοφ στο βιβλίο της «Η επιστήμη της ομορφιάς». Αλλά η σημαντικότερη συνομιλία που ανοίγει η μόδα με τον κόσμο είναι σχετικά με το σεξ και το κύρος. Με την άποψη της Αμερικανίδας ψυχολόγου συμφωνούν, μέσα από τις συλλογές τους, οι πιο εμπορικά επιτυχημένοι σχεδιαστές. «Η μόδα έχει σχέση με το ερωτικό ταίριασμα. Σκεφτείτε τα δεκαοκτάχρονα και αυτήν την ανεξάντλητη ενέργεια που έχουν να δοκιμάζουν είκοσι διαφορετικά Τ-shirt προτού βγουν έξω. Σε αυτές τις ηλικίες είναι τόσο σημαντικό. Αυτό το κέφι το βρίσκεις σε εκείνους που παθιάζονται με τη μόδα», αναφέρει ο σχεδιαστής Τομ Φορντ στην «Ιnternational Ηerald Τribune». Ενώ το δικό μας σχεδιαστικό δίδυμο Χάρης & Άγγελος, στην πρόσφατη επίδειξη της φετινής καλοκαιρινής συλλογής τους, δεν άφησαν περιθώρια για παρεξηγήσεις: το σώου ήταν μια παράσταση στρίπερ. Με τα μοντέλα σε ρόλο χορευτριών του στριπτίζ να επιδεικνύουν τα λεπτά ρούχα από μεταξωτό σατέν και τις χαμηλόμεσες μίνι φούστες που προέβαλλαν τις επίπεδες κοιλιές τους. Κάπως έτσι, η περιοχή της κοιλιάς, κατεξοχήν σύμβολο γονιμότητας, με τη βοήθεια των σχεδιαστών και των γυμναστών, ξεκίνησε μια εκστρατεία άμεσης προβολής, για να προσελκύσει τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Οι κοιλιές επιδεικνύονται για να δείξουν τους μυς τους, τον κόπο της άσκησης, τον χρόνο στο γυμναστήριο, τον ιδρώτα από τον χορό στο κλάμπινγκ, το μαύρισμα στον ήλιο, το τατουάζ της ερωτικής αφοσίωσης. Οι κοιλιές δείχνουν τη δύναμη της ηλικίας ή μάλλον τη δικτατορία της νεότητας και του σφρίγους.
Η μόδα (...)

Γ. Δημητρακόπουλος, Εκθέσεις Α’ Λυκείου, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1994, σελ. 118 κ.ε.

Τι είναι η μόδα; Κάτι σαν έκθετο που το περιμαζεύεις χωρίς να ξέρεις ποιος το γέννησε· κάτι που δε ζει περισσότερο από ένα ή δυο χρόνια, που σώνεται σήμερα σα μυρουδιά που χτες είχες ρίξει στο μαντήλι σου· (...) Κάτι χωρίς νου και χωρίς καρδιά που σε κάνει κι εσένα άβουλο και αναίσθητο· κάτι δουλικό που σου δένει τα χέρια και χωρίς να το καταλάβεις γίνεσαι σκλάβος του σκλάβου σου· (...) Η μόδα είναι η ψευτιά που παρουσιάζεται με τη δύναμη τη αλήθειας, όπως του μύθου ο όνος ο «δοράν λέοντος περιβληθείς»· είναι η ασχημία που μια στιγμή σε ξιπάζει με το μαγικό ραβδί της ομορφιάς. Δεν είναι μόνο των γυναικών αρχόντισσα η μόδα· είναι του κόσμου αρρώστια που δεν περιορίζεται μόνο στη φορεσιά· και σ’ άλλα ανακατώνεται πολλά. Όπου δεν έχουμε δικές μας γνώμες κι αγάπες δικές μας, εκεί δεν ντυνόμαστε μόνο, μα και συλλογιζόμαστε και μιλούμε και γράφουμε και ζούμε όχι με το λόγο αλλά με τη μόδα. [και με το δικές μας δε θέλω να ειπώ πράγματα βγαλμένα με το έτσι θέλω από το κεφάλι μας, μόνο για να φαινόμαστε πως είμαστε πρωτότυποι και πως δε μοιάζουμε με τους άλλους αλλά πράγματα που νιώθουμε καλά‑καλά και τα πιστεύουμε σωστά‑σωστά]
Μόδα

Χέλερ Άγκνες, Επανάσταση και καθημερινή ζωή, μτφρ. Αποστόλης Τσέλιος, εκδ. Οδυσσέας, σελ. 73, 151-153

Η δυνατότητα της απεριόριστης παραγωγής γεννάει στον άνθρωπο την ανάγκη ν’ αλλάξει, ν’ ανανεωθεί, να μετασχηματιστεί. Αυτή η ανάγκη νεωτερισμού είναι μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του ανθρώπινου γένους. Ωστόσο, με την ανάπτυξη της αλλοτρίωσης, κι αυτή ακόμα η κατάκτηση μετατρέπεται στο αντίθετό της (...)

(...) Το Χόλιγουντ κάθε χρόνο ξεφουρνίζει την «ιδανική γυναίκα» και την προπαγανδίζει στις ταινίες του. Αν όλες οι κοπέλες θέλουν σ’ ένα δοσμένο χρόνο να είναι όπως η «ιδανική γυναίκα» και όλοι οι άντρες ψάχνουν να βρουν αυτόν ακριβώς τον τύπο, τότε το άτομο, η ατομική προσωπικότητα, δε θα μπορέσει βέβαια να αναπτυχθεί με την επιλογή αυτού του ιδανικού. Το ιδανικό γίνεται εμπόρευμα και ο άνθρωπος όχι ένας δημιουργός αλλά ένας καταναλωτής ιδανικών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και τα ιδανικά που ταιριάζουν σε ρόλους, οδηγούν μόνο στο να φτωχαίνουν και να αδυνατίζουν τον άνθρωπο. Αυτά παραπέμπουν πάλι μόνο σε μια χειραγωγημένη και μηχανοποιημένη κατεύθυνση της συμπεριφοράς (...)
Ν’ ακολουθείς τη μόδα ή όχι;

Γ. Δημητρακόπουλος, Εκθέσεις Α’ Λυκείου, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1994, σελ. 120 κ.ε.

Ιδού το σύγχρονο πρόβλημα του ανθρώπου. Αν αυτό το ψευδο-δίλημμα δεν είναι σημείο κοινωνικού και ψυχολογικού φασισμού, κομφορμισμού, μαζοποίησης, ομαδοποίησης, αλλοτρίωσης και δογματισμού της μόδας, τότε τι είναι; Και μπορεί η απληστία, η βουλιμία, η εκμετάλλευση, ο αποθησαυριστικός χαρακτήρας του σημερινού ανθρώπου, του αποπνευματοποιημένου, με τον χρησιμοθηρικό και ωφελιμιστικό τρόπο σκέψης να μην ακολουθήσει τη μόδα, το είδωλο της ευτυχίας του; (...) Μπορεί ο σημερινός αυτός άνθρωπος ν’ αντισταθεί στην «ψυχαγωγία», την προπαγάνδα, κατά τον Πλάτωνα, που αιχμαλωτίζει τις ψυχές των ανθρώπων προς όφελος των εμπόρων; Φυσικά όχι. Έτσι, ο σύγχρονος άνθρωπος «γυμνός» από πνεύμα, ψυχή, αξίες και αρχές, «ντύνεται» με τη μόδα εμπορικές και καταναλωτικές αξίες. Παρ’ όλα αυτά όμως, θα μου πείτε, δεν υπάρχουν άτομα που αδιαφορούν για τις επιταγές της μόδας (ή τουλάχιστον υιοθετούν κάθε φορά ορισμένα μόνο στοιχεία της) και ντύνονται σύμφωνα με τις δικές τους προτιμήσεις; Φυσικά και υπάρχουν και... αλίμονο αν δεν υπήρχαν... τότε θα είχαμε γίνει όλοι ανεξαιρέτως δούλοι μέσα στην «ελευθερία του πολιτισμού μας (...)». Πώς συμβαίνει όμως αυτό; Δηλαδή, ποια άτομα είναι εκείνα που μπορούν να χαλιναγωγούν τη μόδα; Μα φυσικά ο προσωπικά ελεύθερος, ο υπεύθυνος και πνευματικά έντιμος, που ξέρει ανά πάσα στιγμή να λέει το μεγάλο «ΝΑΙ» ή το μεγάλο «ΟΧΙ», ο άνθρωπος του χρέους και του καθήκοντος. Αυτοί οι άνθρωποι, θα λέγαμε, «έχουν γίνει οι ίδιοι μόδα» και προσπαθούν να ξυπνήσουν το σημερινό άνθρωπο από τον πνευματικό και ψυχικό λήθαργο και να φωτίσουν τις σκοτεινές συνειδήσεις. Είναι λίγοι, θα μου πείτε. Εγώ λέω είναι πολλοί. Έστω όμως. Είναι οι μοναδικοί πραγματικά ελεύθεροι άνθρωποι, που δε βλέπουν τον άλλο με την έννοια της «αριθμητικής ταυτότητας». Είναι οι μόνοι ΠΑΡΟΝΤΕΣ στο προσκλητήριο των καιρών. Όλοι οι υπόλοιποι, μολονότι είναι παρόντες, «απουσιάζουν (...)».
Η μόδα που... πονάει

Εφημερίδα Τα Νέα, 12/8/1997
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΟΡΣΕΔΕΣ ΣΤΟΥΣ ΨΗΛΟΥΣ ΚΟΘΟΡΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΞΥΡΑΦΑΚΙΑ, ΤΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ «ΙΝ» ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΥΠΟΦΕΡΕΙΣ

Από τότε που οι ορθοπεδικοί έκαναν δηλώσεις για τη μόδα, όλοι είχαν καταλάβει πως «κακόγουστη» δεν είναι και ο χειρότερος χαρακτηρισμός που μπορεί να δώσει κάποιος σε μία μόδα. Εκτός κι αν βάζετε το γούστο (καλό ή κακό) πάνω από έναν σπασμένο αστράγαλο, μόνιμα προβλήματα στην πέψη και ασταμάτητους πονοκεφάλους ­ αν σας έχουν πει πως ο κότσος σάς πάει.

Μια παλιά, όσο και η μόδα, παροιμία λέει πως για τη μόδα πρέπει να υποφέρεις. Δεν υπάρχει μόδα χωρίς πόνο, αν δεν πονάς δεν είσαι μοντέρνος (τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις). Όποιο κι αν είναι το καλά κρυμμένο μυστικό τού στυλ, η αλήθεια είναι πως η μόδα αφήνει τραύματα από την εποχή των Λουδοβίκων ως τις τελευταίες εμφανίσεις των Spice Girls. Εκείνες μάλιστα ξεσήκωσαν στην Αγγλία θύελλα διαμαρτυριών, γιατί τίποτε αυτή τη στιγμή στο νησί δεν είναι πιο μοντέρνο από τις Spice Girls και τα κορίτσια αυτά φρόντισαν να φέρουν ξανά στη μόδα τα τακούνια-ουρανοξύστες, παπούτσια-κοθόρνους, δηλαδή παπούτσια με θέα. Ήρθαν, συνεπώς, τα πρώτα ατυχήματα.

Τα κορίτσια που ακολούθησαν τις στυλιστικές προτάσεις των Spice Girls άρχισαν τις βουτιές από τον ημιώροφο που πατούσαν τα πόδια τους και οι ορθοπεδικοί θεώρησαν χρέος τους να προειδοποιήσουν το καταναλωτικό κοινό με την οδηγία: «Βάλτε πρώτα την υγεία σας και μετά τη μόδα. Χρειάζεστε τα πόδια σας για όλη σας τη ζωή, ενώ η μόδα μπορεί να κρατήσει για λίγα λεπτά μόνον».

Οι ορθοπεδικοί, όσο και άλλες ειδικότητες γιατρών, δεν είδαν τα λόγια τους να πιάνουν και πολύ τόπο ­ η μόδα, φαίνεται, είναι ένας πολύ ισχυρός αντίπαλος να νικηθεί. Μερικές φορές είναι σαν να λέει «όσο πιο πολύ πονάς, τόσο πιο πολύ σου πάει».

Από τους σφιγμένους ασφυκτικά κορσέδες ως τις γόβες στιλέτο και από τα χιλιοδεμένα πόδια των κοριτσιών στην Κίνα ως τα απελπιστικά χτενίσματα του 18ου αιώνα, οι ιστορίες πόνου είναι πολλές. Από τη σκληρότητα της μόδας βέβαια δεν γλίτωσαν και οι άντρες, με πολλούς κινδύνους να παραμονεύουν γι' αυτούς σε κάθε τους βήμα. Εκείνα τα φαρδιά παντελόνια που φορέθηκαν κατά κόρον στη δεκαετία του '20 ­ γνωστά και ως το περίφημο στυλ της Οξφόρδης ­ ήταν κίνδυνος θάνατος να μπερδευτούν στα πόδια τους και να τους φέρουν κάτω. Έτσι όπως και η Ναόμι Κάμπελ γκρεμοτσακίστηκε και μάλιστα στην πασαρέλα. Άλλο τόσο τα κολλητά (και σκληρά) μπλου τζιν που πάνε κι έρχονται στη μόδα, τα τύπου Τομ Τζόουνς ­ ένα με το σώμα ­ ανήκουν και αυτά στη μόδα υψηλού κινδύνου, έχουν πει γιατροί και σχεδιαστές σε ώρα μεταμέλειας.

Κάποιες αφρικανικές φυλές έχουν ακόμη τη συνήθεια να επιμηκύνουν τους λαιμούς των κοριτσιών με δεκάδες κολιέ, το ένα επάνω στο άλλο. Τι εντύπωση άραγε θα κάνει στους μελετητές της ιστορίας πως και στη σοφιστικέ Ευρώπη και στην προχωρημένη Αμερική η τελευταία λέξη της μόδας αυτή τη στιγμή είναι το body piercing, κοινώς το τρύπημα του σώματος ­ δεν μιλάμε βέβαια για τα τρυπητά σκουλαρίκια (αυτό εννοείται), αλλά για τρύπιες μύτες, φρύδια, γλώσσες, χείλια και... χαριτωμένους κρίκους στους αφαλούς. Σοκ; Μα είναι απλώς μόδα. Σκεφτείτε πόσο υπέφεραν στις Βερσαλλίες με φορέματα σαν κινητούς λόφους και χτενίσματα τόσο περίτεχνα και τελετουργικά φτιαγμένα που κανείς δεν έπαιρνε την απόφαση να τα χαλάσει. Και κανείς βέβαια δεν αμφισβήτησε πως κάποια στιγμή πουλιά έκαναν εκεί τις φωλιές τους.

Όποια τρελή ιδέα κι αν κατέβει στο κεφάλι του Γκοτιέ ή του Μακουίν, η αλήθεια είναι πως δεν θα φτάσουν στο σημείο να υποχρεώσουν τις γυναίκες να φοράνε άσπρο, κάτασπρο μέικ απ, βαριές περούκες και τακούνια σαν μύτες καρφίτσας, όλα αυτά μαζί. Να δανειστούν ένα απ' αυτά ίσως ­ άλλωστε η μόδα κύκλους κάνει. Και να το συνδυάσουν μετά με ένα σούπερ καλλιτεχνικό τατουάζ, σκαλισμένο υπομονετικά στον ώμο.
Πηγή: www.vlioras.gr

Μ.Μ.Ε
Σχέση πληροφόρησης και ενημέρωσης.
Οι όροι «πληροφόρηση» και «ενημέρωση» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλα­κτικά, αλλά ενώ σημασιολογικά συγγενεύουν, δεν ταυτίζονται. Η πληροφόρηση σημαίνει ως επί το πλείστον καταγραφή και συσσώρευση πληροφοριών, η οποία στηρίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και δεν προϋποθέτει τόσο ενερ­γητική στάση του δέκτη απέναντι στα διάφορα μηνύματα. Η ενημέ­ρωση (εν + ημέρα) σημαίνει ότι ο δέκτης βρίσκεται ουσιαστικά μέσα στα γεγο­νότα και τις καθημερινές εξελίξεις, αξιοποιεί και αφομοιώνει γόνιμα το πληρο­φοριακό υλικό που δέχεται, εμβαθύνοντας σ’ αυτό και κατανοώντας το.



Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε
Από τον πομπό
ü Να διαθέτει και γενικότερη παιδεία και ειδική γνώση σε σχέση με το αντι­κείμενο για το οποίο ενημερώνει.
ü Να ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.
ü Να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο.
ü Να τεκμηριώνει τις απόψεις του με τα κατάλληλα επιχειρήματα.
ü Να σέβεται τη νοημοσύνη, την αισθητική και την προσωπικότητα του δέκτη.
ü Να μην οδηγείται στην σκανδαλοθηρία και να σέβεται την προσωπική ζωή των ατόμων.
ü Να είναι απαλλαγμένος από φανατισμό, σκοπιμότητες και εμπάθειες-προκαταλήψεις.
ü Να τηρεί τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας.
ü Να είναι άνθρωπος με ήθος, υψηλό αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση πως επιτελεί λειτούργημα.
ü Να αντιλαμβάνεται το ρόλο του ως πνευματικού ανθρώπου που δρα δια­φωτιστικά για το κοινωνικό σύνολο.
ü Να έχει αγάπη για το επάγγελμα, να υπηρετεί την ελεύθερη έκφραση, τη δημοκρατία και το διάλογο.
ü Να μην οδηγείται στην απεραντολογία και την ανούσια φλυαρία.
ü Να δίνει έμφαση και προτεραιότητα στα σοβαρά ζητήματα.
Από το δέκτη
ü Να κρίνει και ν’ αξιολογεί τα μηνύματα, να βρίσκεται δηλαδή σε διαρκή επαγρύπνηση.
ü Να ενημερώνεται από πολλές πηγές, ώστε να έχει διασταυρωμένη πληρο­φόρηση.
ü Να διαθέτει ο καθένας κοινωνικοπολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχει στα κοινά διαμορφώνοντας άποψη, για να μη μετατρέπεται σε τυφλό απο­δέκτη μηνυμάτων.
Από το κράτος.
ü Υγιής δημοκρατία.
ü Ελεύθερη διακίνηση ιδεών.
Θετικά Μ.Μ.Ε
Πνευματικός Τομέας
ü Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, αποκτούμε δεκτικότητα σε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας πιο οργα­νωμένη αντίληψη για τα πράγματα.
Πολιτικός και Κοινωνικός Τομέας
ü Οι δέκτες μαθαίνουν για ποικίλα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αναπτύσσο­ντας την κοινωνική τους συνείδηση και δείχνοντας ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά.
ü Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικοπολιτικούς διάλογους και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία.
ü Πολίτης ενημερωμένος είναι αυτός που γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διεκδικώντας με σύνεση τα πρώτα και υλοποιώντας με συνέπεια τις δεύτερες.
ü Τέτοιοι πολίτες διαμορφώνουν τις όποιες παραβιάσεις και ατασθαλίες των πολιτικών ηγετών. Μ` αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται επίσης προσπάθειες λαϊκισμού και δημαγωγίας και διασφαλίζεται η δημοκρατία.
ü Οι πολίτες, τέλος, που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λει­τουργούν σωστά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία κ.λπ. και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Μόνον ενημερωμένοι και ευαι­σθητοποιημένοι πολίτες, άλλωστε, που αγωνίζονται για δικαιοσύνη και αξιο­κρατία, μπορούν ν` αντισταθούν στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία.
ü Τα ΜΜΕ, όταν λειτουργούν σωστά, αποτελούν στυλοβάτες της ελεύθερης έκφρασης και της πολυφωνίας και συμβάλλουν στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως αρμό­ζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία.
Οικονομικός Τομέας
ü Όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά προβαίνουν σε ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των διαφημίσεων, χωρίς να στρέφουν τους πολίτες στην υπερκατανά­λωση και τη θεοποίηση του χρήματος.
ü Επίσης, ενημερώνουν το μέσο πολίτη για σημαντικά οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με τη γενικότερη κοι­νωνικοπολιτική πορεία της χώρας.
ü Για τα νέα δεδομένα της τεχνολο­γίας ή για προβλήματα, όπως το οικολογικό κ.λπ., ενημερώνεται και ευαισθη­τοποιείται ο πολίτης και αυτό τον κάνει να αισθάνεται περισσότερο ασφαλής.
Πολιτιστικός – Εθνικός – Διακρατικός Τομέας
ü Μέσα από τα ΜΜΕ οι πολίτες γνωρίζουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα του τόπου τους. ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα ώστε να συμμε­τέχουν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ τέλος μαθαίνουν και για τις διεθνείς εξελίξεις, σε μια εποχή μάλιστα που τα στεγανά ανάμεσα στους λαούς κα­ταργούνται. Τα ΜΜΕ συντελούν βοηθούν το μέσο πολίτη να γίνεται αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας γεγονότων που έχουν γίνει στην άλλη άκρη του κόσμου, έχοντας έτσι την αίσθηση ότι βρίσκεται σ` ένα πλανητικό «χωριό», όπως έλεγε ο Πλωρίτης.
ü Ακόμη προβληματίζεται για σοβαρά διεθνή ζητήματα, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, οι παντοειδείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η λειτουργία διακρατικών συνασπι­σμών, π.χ. η ΕΕ, και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «κοσμοπολίτης» με την καλή έννοια.
Αίτια μη σωστής λειτουργίας των Μ.Μ.Ε.
Από τον πομπό
ü Ανταγωνισμός μεταξύ των ΜΜΕ που συχνά γίνεται αθέμιτος. (Ειδησεοθηρία – στόχος η πρωτιά στην προβολή της είδησης.)
ü Προσωπικές φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, φανατισμός κ.λπ.
ü Κρίση αξιών, ηθική χαλάρωση, οπότε βρίσκονται αρκετοί οι οποίοι δε σέβο­νται το κοινωνικό σύνολο,
ü Ύπουλοι μηχανισμοί π.χ. ωραιοποίηση, πλύση εγκεφάλου, εικόνα, ήχος, κί­νηση, κινδυνολογία, μεγάλα γράμματα κ.λπ. που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ και παρασύρουν τους δέκτες.
ü Εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων (ιδεολογική εξάρτηση των ΜΜΕ). Τα ΜΜΕ γίνονται τα ίδια ιδεολογία αντί να είναι κανάλια ιδεολογιών. Πα­ραπληροφορούν, προπαγανδίζουν κ.λπ.
ü Προώθηση οικονομικών συμφερόντων: Τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κερ­δοσκοπικές επιχειρήσεις και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους την ποιότη­τα της πληροφόρησης.
Από το δέκτη
ü Γνωστά αίτια από Φορείς αγωγής και Σύγχρονο πλαίσιο.
ü Μηχανισμοί ωραιοποίησης. πλύσης εγκεφάλου, τεχνικές επηρεασμού, ύπου­λες μέθοδοι προπαγάνδας.
ü Όταν ισχύουν τα παραπάνω, μπορεί να οδηγήσουν σ’ όλα τα αρνητικά αποτελέσματα από τους «Τομείς».
Αρνητικά των Μ.Μ.Ε.
Πνευματικός Τομέας
ü Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύ­νουν στα πράγματα, γνωρίζοντας την αλήθεια.
ü Με τον καταιγι­σμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα, αφού ο δέκτης μαθαίνει στην έτοιμη τροφή απ’ τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα απ` την τηλεόραση).
ü Με έντεχνους μηχανισμούς πλύ­σης εγκεφάλου, ωραιοποίησης κ.λπ.. τον οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χει­ραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγ­χουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία.
Ηθικός – Ψυχολογικός Τομέας
ü Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψι­στη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ’ τις υψηλές ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, οδηγούν τους πολίτες στο άγχος γιατί οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και εκείνοι αγωνιούν να τις αφομοιώσουν.
ü Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανού­σια διασκέδαση, μακριά απ’ τη γνήσια ψυχαγωγία, εφόσον συνήθως τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι πρότυπα μάζας – εμπορευματοποιημένης διασκέδα­σης που μόνο τα συμφέροντα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών εξυπηρετούν και σε καμία περίπτωση δεν αναβαθμίζουν το πνεύμα και την αισθητική των νέων.
Κοινωνικοπολιτικός Τομέας
ü Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα.
ü Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομ­ματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νη­φάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επι­λογές. Τέτοιοι παραπληροφορημένοι πολίτες δε συναισθάνονται τα δικαιώματα τους, άρα δεν τα διεκδικούν και δεν αγωνίζονται για το κοινό καλό και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.
ü Πολύ συχνά, τέ­λος, υπερπροβάλλουν πρότυπα βίας είτε ηρωoποιώντας αντικοινωνικούς τύπους μέσα από ταινίες είτε προβάλλοντας με ωμό τρόπο γεγονότα βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, άρα συχνά δημιουργού­νται άσχημα παραδείγματα για μίμηση ιδιαίτερα στους νεαρούς δέκτες.
Πολιτιστικός Τομέας
ü Τα ΜΜΕ αποτελούν επίσης τον πιο χαρακτηριστικό δίαυλο πολιτιστικής δι­είσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες. Πιο συγκεκριμένα, οι ανεπτυγμένες χώρες μέσω της διαφήμισης των ΜΜΕ διοχετεύουν τη γλώσσα τους, τις αξίες τους, τα προϊόντα τους σε λαούς λιγότερο ανεπτυγμένους, που έχοντας και το σύμπλεγμα κατωτερότητας μιμούνται άγονα οτιδήποτε τους προβάλλεται. Μ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πο­λιτιστική και εθνική τους ταυτότητα.
ü Υποβαθμίζεται, λοιπόν, ο ρόλος τους ως φορείς παιδείας και κοινωνικοπολι­τικής αγωγής.
Η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον προσωπικό λόγο.
ü Λάθη από τους παρουσιαστές που επηρεάζουν και, τη γενικότερη έκφραση.
ü Με τα πολλά μη μεταγλωττισμένα προγράμματα υιοθετούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις.
ü Στρέφουν τους ανθρώπους στο καταναλωτικό πνεύμα και τον υλικό ευδαι­μονισμό, οπότε τους απομακρύνουν από αξίες όπως τη γλώσσα.
ü Συνθηματολογία και αρκτικόλεξα των διαφημίσεων οδηγούν στην κωδικοποιημένη έκφραση.
ü Χρησιμοποιούνται ακόμα βαρύγδουπες και στομφώδεις εκφράσεις.
ü Καταιγίζουν με μηνύματα και μετατρέπουν τους πολίτες σε θύματα προπα­γάνδας, τους μαζοποιούν, τους ετεροκατευθύνουν και συρρικνώνουν τη σκέψη τους, γεγονός που έχει επιπτώσεις και στη γλώσσα γιατί είναι άρρη­κτη η σχέση σκέψης και γλώσσας.
ü Αποξενώνουν τους ανθρώπους – περιορίζουν το διάλογο στην τηλεόραση.
Ο Τύπος στηρίξει το δημοκρατικό πολίτευμα:
ü Μέσα από τον Τύπο εκφράζονται τα προγράμματα των πολιτικών κόμματων και οι κάθε είδους ιδεολογίες, προβάλλονται οι διεκδικήσεις (οικονομι­κές, κοινωνικές κ.α.) των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, ελέγχονται και κρίνονται οι ενέργειες των αρχόντων. Δε μπορεί λοιπόν παρά να συμφωνηθεί κανείς ότι η πολιτική αυτή λει­τουργία τον έχει ανακηρύξει ως τη βάση και την πεμπτουσία της δημοκρα­τίας, λαμβάνοντας κανείς υπόψη ότι:
ü Στέλνονται αδιάκοπα, μέσα από τις σελίδες, κυρίως των εντύπων μέσων μα­ζικής ενημέρωσης, μηνύματα και από τον πολίτη προς την πολιτεία και τα όργανα της και από την πολιτεία προς τον πολίτη.
ü Με βάση την ακριβή, πλήρη και έγκυρη πολιτική ενημέρωση, ο πολίτης μπορεί πιο σωστά να επιλέξει τα όργανα που θα διαμορφώσουν τη μοίρα του και η πολιτεία να χαράξει την πολιτική που ανταποκρίνεται στις λαϊ­κές ανάγκες.
ü Ο λαός από κατευθυνόμενη μάζα, αναδεικνύεται σε δυναμικό σύνολο από ενήμερους πολίτες που συμμετέχει στα κοινά κι επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές εξελίξεις.
ü Ευνοείται ο διάλογος ανάμεσα στον άρχοντα και τον αρχόμενο.
Ο Τύπος μπορεί να συντελέσει στη κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύ­ματος όταν:
ü Δεν έχει βαθιά συναίσθηση του χρέους του και παρεκκλίνει από την αλή­θεια.
ü Κατευθύνεται από μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, είναι δηλαδή πολιτικά εξαρτημένος.
ü Λειτουργεί κάτω από καθεστώς ανάγκης, απειλής, βίας και πολιτικής σκοπιμότητας.
ü Αποπροσανατολίζει το λαό με προπαγάνδα και δημαγωγία, φανατίζει, προκαλώντας κοινωνικές αναταραχές και δυναμιτίζοντας το ήπιο πολι­τικό κλίμα.
ü Είναι α-πολιτικός, με περιεχόμενο δηλαδή που δε θίγει τις αδικίες και τα σφάλματα των αρχών και δεν αποκαλύπτει τις αυθαιρεσίες τους.
Πηγή: http://stefanu.wordpress.com

Είναι γνωστό οτι η διδασκαλία των λατινικών αποτελεί αγκάθι τόσο για τον εκπαιδευτικό όσο και για τους μαθητές. Το μάθημα προβάλλεται συχνά ως αναγκαίο κακό:ο χρόνος ποτέ δεν είναι επαρκής, οι εξετάσεις ζητούν συγκεκριμένα πράγματα και δεν αφήνουν περιθώρια για οτιδήποτε θα βοηθούσε τους μαθητές να απολαύσουν τις λειτουργίες της γλώσσας. Στην ημερίδα έγιναν προτάσεις αναβάθμισης του μαθήτος, γιατί όχι ακόμα και με την χρήση νέων τεχνολογιών.
Εισηγητές ήταν οι κύριοι Θ. Παπαγγελής και Β. Φυντίκογλου (είχα την τύχη και τιμή να παρακολουθώ μαθήματά τους στο πανεπιστήμιο) από τον τομέα κλασικών σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο αξιόλογος φιλόλογος Σπ. Βλίωρας, ο οποίος και διαχειρίζεται έναν εξαιρετικό φιλολογικό ιστοτόπο (www.vlioras.gr), από τον οποίο και άντλησα το υλικό της ημερίδας.

* εντύπωση προκαλεί το μαθητικό συγκρότημα στο τελευταίο βιντεάκι που παίζει το γνωστό Smoke on the water των Deep purple στα Λατινικα!!!!!!!! (Fumus in aqua!!!)

Εισηγήσεις:
* Σπυρίδων Βλιώρας, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Θέμα: «Διδακτική πρόταση: διδασκαλία μιας ενότητας του σχολικού βιβλίου με τη χρήση του διαδικτύου»
* Βασίλειος Φυντίκογλου, Επίκουρος Καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θέμα: «Περί της διδασκαλίας της λατινικής γλώσσας: η παθολογία του μαθήματος και κάποιες αναθεωρητικές σκέψεις»
* Θεόδωρος Παπαγγελής, Καθηγητής της Λατινικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης & διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Cambridge. Θέμα: «Λατινικά στο σχολείο: ένα ζήτημα αρχαιογνωσίας και αυτογνωσίας»

Μπορείτε να διαβάσετε εδώ τις εισηγήσεις αναλυτικά

Eπίσης μπορείτε να παρακολουθήσετε video από την ημερίδα

Θέμα: «Στερεότυπα, φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός»
Εισαγωγή: Για την πολύπλευρη προσέγγιση ενός κοινωνικού θέματος ή προβληματισμού στο μάθημα της Έκφρασης – Έκθεσης είναι απαραίτητη η χρήση των Νέων Τεχνολογιών και ειδικότερα του διαδικτύου που βοηθά τους μαθητές να αποκτήσουν σφαιρική γνώση. Το διαδίκτυο προσφέρει στους μαθητές ένα ευρύ πεδίο ευκαιριών για ανεξάρτητη μάθηση. Η προσέγγιση είναι μαθητοκεντρική και εξασφαλίζει την ενεργητική συμμετοχή τους.
Με τη χρήση του διαδικτύου ο µαθητής δεν είναι παθητικός δέκτης, αλλά ενεργός συµµέτοχος στην απόκτηση γνώσης.
Ο μαθητής, επίσης, παρακινείται να διερευνήσει ένα κοινωνικό ζήτημα σε βάθος από τη στιγμή που μπορεί να έχει πρόσβαση, μέσω ενός μεγάλου αριθμού υπερσυνδέσμων σε άλλους σχετικούς ιστοχώρους. Το γεγονός αυτό διευκολύνει τον μαθητή, δίνοντάς του πρόσβαση στους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζονται τα κοινωνικά ζητήματα από πολλές διαφορετικές οπτικές.
Ο καθηγητής παράλληλα µπορεί να κατευθύνει την προσοχή των µαθητών σε συγκεκριµένα σηµεία, τα οποία θα ήθελε να τονίσει ιδιαίτερα.



Διδακτικό αντικείμενο: Έκφραση – Έκθεση Β’ Λυκείου (Ενότητα: Βιογραφικά Είδη, «στερεότυπα – προκαταλήψεις»)
Περιγραφή: Ο ρατσισμός και οι μορφές του. Οι διαφορές, τα στερεότυπα και η δύναμή τους. Τα αποτελέσματα του ρατσισμού. Τρόποι αντιμετώπισης ρατσιστικών εκδηλώσεων.
Τάξη: Β2΄ Γενικού Ενιαίου Λυκείου Οιχαλίας Τρικάλων. Αριθμός Μαθητών: Δέκα (10)
Προβλεπόμενος χρόνος: 2 διδακτικές ώρες
Χρόνος πραγματοποίησης: Φεβρουάριος 2010
Εκπαιδευτικός: Κουφογιάννης Ευθύμιος, φιλόλογος
Σχέση με το πρόγραμμα σπουδών: Ενίσχυση της διδασκαλίας από το σχολικό εγχειρίδιο με την άντληση επί πλέον πληροφοριών από το διαδίκτυο για το ρατσισμό.
Παιδαγωγικές αρχές και μέθοδος: Επιδιώκεται η προσέλκυση του ενδιαφέροντος και της δημιουργικότητας των μαθητών. Η μέθοδος που ακολουθείται είναι η ομαδοσυνεργατική.
Υλικό και εργαλεία: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (ένας ανά δύο μαθητές),άντληση συγκεκριμένου πληροφοριακού υλικού από το διαδίκτυο, φύλλα εργασίας
Ηλεκτρονικές διευθύνσεις:
www.komvos.edu.gr, www.google.com, www.amnesty.gr,
www.kethi.gr/greek/ethniki/violence.html, www.isotita.gr
http://ec.europa.eu/employment_social/fdad/cms/stopdiscrimination/?langid=el
www.medlab-uoi.gr/.../Τι%20εννοούμε%20με%20τον%20όρο%20ευπαθείς%20κοινωνι... -,
www.iom.gr/inst/iom/gallery/Events/Ομιλία%20Α.%20Ζαβού.doc (Μ.Μ.Ε. και Μετανάστες)
www.greekhelsinki.gr/bhr/greek/index.html, Ελληνική ομάδα για τα δικαιώματα των Μειονοτήτων: Βίοι παράλληλοι,
www.unicef.gr -η σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού
Προετοιμασία: Στην τάξη έχει προηγηθεί διδασκαλία του κεφαλαίου «Στερεότυπα – Προκαταλήψεις» σύμφωνα με το σχολικό εγχειρίδιο.
Στόχοι: Σε αυτό το μάθημα επιδιώκεται οι μαθητές να:
1) Προσεγγίσουν την έννοια του ρατσισμού και των διαφόρων μορφών του.
2) Αντιληφθούν ότι ο ρατσισμός σε βάρος ατόμων ή κοινωνικών ομάδων στηρίζεται σε μυθεύματα που οδηγούν στην εχθρότητα και τον εθνικισμό.
3) Συνειδητοποιήσουν ότι οι διακρίσεις και ο ρατσισμός μας αφορούν όλους και γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπιστούν με την ενεργητική στάση μας.
4) Κατανοήσουν την εικόνα που μας έχουν δημιουργήσει τα ΜΜΕ για τα δύο φύλα και να τη συσχετίσουν με την εικόνα που έχουμε σχηματίσει εξαιτίας της διαπαιδαγώγησής μας.
5) Ανιχνεύσουν τις συνθήκες που ευνοούν την ξενοφοβία της κοινωνίας και να προτείνουν προϋποθέσεις απόκτησης υπηκοότητας από τους μετανάστες στη χώρα που τους φιλοξενεί.

Πορεία και δραστηριότητες: Οι μαθητές θα χωριστούν σε πέντε ομάδες των δύο μελών και θα επισκεφθούν διάφορες ιστοσελίδες για το ρατσισμό και τα στερεότυπα. Με την καθοδήγηση του καθηγητή, κάθε ομάδα θα αναλάβει να μελετήσει συγκεκριμένα θέματα.

Χρονοδιάγραμμα
• 5’ Εισαγωγή – φύλλα εργασίας
• 20’ Αναζήτηση στο διαδίκτυο
• 15’ Καταγραφή στοιχείων στα φύλλα εργασίας
• 35’ Παρουσίαση ευρημάτων από τις πέντε ομάδες μαθητών
• 15’ Διάλογος - συμπεράσματα

Δραστηριότητες εντός σχολείου
Η 1η ομάδα θα μελετήσει τον ρατσισμό και τις μορφές του.
Η 2η ομάδα θα μελετήσει τη σχέση ρατσισμού – εθνικισμού, διάφορους μύθους και τις αντίστοιχες αλήθειες.
Η 3η ομάδα θα μελετήσει την αναγκαιότητα επίδειξης προσωπικού ενδιαφέροντος για καταπιεσμένα μέλη της ίδιας ή διαφορετικής κοινωνικής ομάδας και τους τρόπους συμπαράστασης σ’ αυτά.
Η 4η ομάδα θα μελετήσει τα διάφορα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις για τα δύο φύλα όπως προβάλλονται στα Μ.Μ.Ε.
Η 5η ομάδα θα μελετήσει τη ξενοφοβία και τον ρατσισμό σε βάρος των μεταναστών.
Οι μαθητές κάθε ομάδας θα συμπληρώσουν συγκεκριμένο φύλλο εργασίας και θα παρουσιάσουν την εργασία τους όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Επίσης, οι μαθητές κάθε ομάδας θα έχουν μπροστά τους τα φύλλα εργασίας και των άλλων ομάδων και θα σημειώνουν τις απαντήσεις τους σε κάθε ερώτημα.

Δραστηριότητες εκτός σχολείου
Επίσης, ως εργασία για το σπίτι μπορεί να ανατεθεί στους μαθητές να αναζητήσουν οπτικοακουστικό υλικό για το ρατσισμό μέσα στο διαδίκτυο (π.χ. σχετικές φωτογραφίες που δείχνουν το ρατσισμό ή τον στηλιτεύουν).
Πηγή: http://www.filologoi.gr

γράφει ο Ευθύμιος Αθ. Κουφογιάννης

Το ερώτημα για το αν μπορεί να διδαχθεί το μάθημα της 'Έκθεσης ομοιάζει σε σημαντικό βαθμό με τον προβληματισμό του Σωκράτη στο διάλογό του με τον Πρωταγόρα για το "διδακτό της πολιτικής αρετής".
Μ' άλλα λόγια είναι έμφυτο το χάρισμα του γραπτού λόγου ή μεταδίδεται με τη διδασκαλία;
Και ποια γνωρίσματα πρέπει να έχει ένα γραπτό έκθεσης ώστε ν' αξιολογηθεί "αντικειμενικά" ο μαθητής στο σχολείο; Τα ψυχικά και έμφυτα χαρίσματά του, το σύνoλο των γνώσεων και των παραστάσεων που απέκτησε στη ζωή του ή και τα δύο;
Αλλά ας δούμε πρώτα τις απόψεις μερικών μεγάλων παιδαγωγών για τον ορισμό της έκθεσης.(1)

Ο Δελμούζος «ψάχνει στην έκθεση την ψυχή των παιδιών, την αυθόρμητη έκφρασή τους, τη σχέση του σχολείου και της πραγματικής ζωής». .
Ο Παπαϊωάννου τονίzει ότι "η έκθεση είναι το μόνο μάθημα, το οποίον είναι έργο και κτήμα αυτού του μαθητού, είναι ολόκληρος η ψυχική ζωή του".
Παρόμοια είναι και η άποψη του Κουντουρά: "Η έκθεση είναι το σπουδαιότερο έργο του παιδιού που συγκεντρώνει όλες του τις δυνάμεις".
Ποιες απόψεις όμως επικρατούν σήμερα για την έκθεση; Εδώ και κάμποσα χρόνια οι μαθητές του Λυκείου διδάσκονται τα βιβλία "'Εκφραση- Εκθεση" πράγμα που δείχνει ότι το μάθημα αντιμετωπίζεται τουλάχιστον και ως γλωσσικό.
'Ετσι ο μαθητής-συγγραφέας "υποχρεώνεται" να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη με βάση κάποιον κοινώς αποδεκτό γλωσσικό κώδικα, τους κανόνες που καθορίζουν τη δομή της μητρικής του γλώσσας ή έστω της καθομιλουμένης κοινής νεοελληνικής γλώσσας.
Η έκθεση λοιπόν, σύμφωνα με το σύγχρονο ορισμό, απεικονίζει τη γλωσσική και επικοινωνιακή ικανότητα του μαθητή, στον προφορικό και γραπτό λόγο.
Σύμφωνα με τη μελέτη των CaηaΙe και Swaiη (1980) (2) «η γλωσσική ικανότητα ενός ατόμου συνίσταται από τη γραμματική γνώση (γνώση των γραμματικών κανόνων), από την κοινωνιογλωσσική γνώση (γνώση των κοινωνικοπολιτισμικών κανόνων, των κανόνων της συνοχής και συνεκτικότητας του λόγου), καθώς και από τη δυνατότητα να εφαρμόζει στην πράξη τους παραπάνω κανόνες".
Για την Bachman (1990), επίσης, «η επικοινωνιακή γλωσσική ικανότητα περιλαμβάνει τρία συστατικά μέρη: τη γλωσσική γνώση, τη στρατηγική γνώση, και τους ψυχοφυσιολογικούς μηχανισμούς. Τη γλωσσική γνώση συνθέτουν η γραμματική γνώση, η κειμενική γνώση, η κοινωνιολογική γνώση».
Η στρατηγική γνώση δηλώνει τη νοητική ικανότητα του χρήστη της γλώσσας να μετατρέπει τα συστατικά της γλωσσικής γνώσης σε επικοινωνιακή. Οι ψυχοφυσιολογικοί μηχανισμοί αναφέρονται στη νευρολογική και στην ψυχολογική διαδικασία, η οποία εμπεριέχεται στην παραγωγή της γλώσσας ως φυσικού φαινoμένoυ.
Θεωρητικά, λοιπόν ο σκοπός της έκθεσης είναι να επικοινωνήσει ο μαθητής-πομπός με τους δέκτες του όχι σύμφωνα με κάποιους στερεότυπους κανόνες αλλά ανάλοyα με το γλωσσικό επίπεδό τους και με το σκοπό για τον oποίo γράφει.
'Αρα οι διδάσκοντες το μάθημα της έκθεσης θα έπρεπε να το λαμβάνουν υπόψην τους, στην αξιολόγηση και βαθμολόγηση, περισσότερο ως γλωσσικό μάθnμα και λιγότερο ως μάθημα περιεχομένου. Κάτι τέτοιο όμως θα ερχόταν σ' αντίθεση με τις οδηγίες του υπουργείου Παιδείας που ορίζει ρητά ότι «το περιεχόμενο της έκθεσης αξίζει τις μισές μονάδες της συνολικής βαθμολόγησης του γραπτού».
Επίσης, αυτό που ενισχύει την παραπάνω άποψη είναι ότι ο μαθητής δε διδάσκεται κάποιο συγκεκριμένο περιεχόμενο όπως λ.χ. στο μάθημα της ιστορίας. Άλλωστε n πνευματική συγκρότηση και ο χαρακτήρας του μαθητή εξακριβώνεται και με τη δοκιμασία του σ' άλλα μαθήματα, οπότε η έκθεση δεν αποτελεί το μοναδικό "καθρέπτη" των διδασκομένων.
Ετσι λοιπόν σήμερα δύο εντελώς διαφορετικές εκθέσεις μπορούν να πάρουν τον ίδιο βαθμό, γιατί κρίνονται κυρίως από την ποιότητα κι όχι από την ποσότητα.
Οπότε παρακάμπτεται το δίλημμα του βαθμολογητή εξαιτίας των επίσημων οδηγιών.
Ακόμη όμως το ερώτημα εξακολουθεί να πλανάται: μήπως χάριν της αντικειμενικής αξιολόγησης, αναγκαζόμαστε να "τυποποιήσουμε" κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, το μάθημα της έκθεσης και έτσι να πετυχαίνουμε τελικά την υποβάθμιση της κριτικής σκέψης του μαθητή;
Κι εδώ υπάρχει ικανός αντίλογος(3): «όσο το μάθημα αξιολογείται και μπαίνει σε μια διαδικασία εξέτασης ο μαθητής ακολουθεί το δόγμα "0 σκοπός αγιάζει τα μέσα" για να επιτύχει και πολύ λίγο έως καθόλου αφήνει ελεύθερο τον εαυτό του να εκφραστεί αυθόρμητα και ελάχιστα περιθώρια στον διδάσκοντα να κάνει την προσωπογραφία του.
Αποκλείεται λοιπόν κάποιος να έχει έμφυτο ταλέντο και μια ιδιαίτερη λογοτεχνική κρίση; Αν η απάντηση είναι θετική τότε απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εμπνευσμένη και συστηματική διδασκαλία της γλώσσας από πολύ μικρή ηλικία. Σ' αυτή την περίπτωση λαμβάνεται υπόψην ότι ο ορισμός του ταλέντου ισοδυναμεί με τη συμμόρφωση προς τους γλωσσικούς κανόνες.
Τι γίνεται όμως με τους αυτοδίδακτους λαϊκούς ποιητές που ενδεχομένως δεν υπoβάλλoνται σε συστηματική γλωσσική διδασκαλία; Εδώ χρειάζεται να εξετασθεί η σχέση προφορικού - γραπτού λόγου. Ο προφορικός λόγος, επίσημος και "ιδιωματικός" κυριαρχεί στην καθημερινή ζωή, εξασκείται ελάχιστα και πολλές φορές μένει στάσιμος στη δομή του με αποτέλεσμα να υπάρχει χάσμα με την καθομιλουμένη γλώσσα.
'Ετσι υφίσταται το γλωσσολογικό πρόβλημα που οι δύο όψεις του έχουν φανατικούς υποστηρικτές: Οι κανόνες της μητρικής γραπτής γλώσσας διαμορφώνονται ή πρέπει να διαμορφώνονται ακολουθώντας την εξέλιξη του προφορικού λόγου ή το αντίστροφο; 'Οσο υπάρχει αυτό το πρόβλημα και το μάθημα της έκθεσης είναι περισσότερο γλωσσικό τόσο θα επιτείνεται η σύγχυση γύρω από την ταυτότητα και το σκοπό της στο σχολείο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠAPΑΠOMΠΕΣ
1) Πρακτικά Α' Πανελληνίου Συνεδρίου "Η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας’’, Κυριακή Αδαλόγλου: "Η έκθεση ως προσωπική δημιουργία μέσα από τη γλωσσική έκφραση των μαθητών", σελ. 237
2) 0.Π. σελ. 238.
3) Πρακτικά Β' Πανελληνίου Συνεδρίου, "Η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας’’,Α.Β. Μουμτζάκης: "Προβλήματα της έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις", σελ. 114.
Πηγή: http://www.filologoi.gr/