ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Σταδιακά, θα δούμε τι ερωτάσθε σε καθένα από τα πέντε θέματα, ώστε να μπορείτε όσο το δυνατόν να εξασφαλίζετε την πληρότητα της απάντησής σας.
Θυμίζουμε τα κείμενα - θέματα όλων των ετών:

2000: Γ. Ρίτσος, Η Σονάτα του σεληνόφωτος ( στ. 1-43 – 215-+επίλογος)
2001: Γ. Ιωάννου, Το Γάλα.
2002: Σ. Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου.
2003: Γ. Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου.
2004: Ο. Ελύτης, Μικρή Πράσινη θάλασσα.
2005: Κ. Καβάφης, Ο Δαρείος.
2006: Α. Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα.
2007: Γ. Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος( στ. 44 - 100 )
2008: Κ. Καβάφης, Καισαρίων.
2009: Μ. Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής



Ερώτηση 1
Βαθμολογείται με 15 μονάδες. Σύμφωνα, λοιπόν, με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, η ερώτηση αυτή αναφέρεται
- στο συγγραφέα του έργου και
- σε γραμματολογικά στοιχεία που προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα απ' το κείμενο.
Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:
2000: Εντοπισμός στοιχείων θεατρικού έργου ποιήματος και λειτουργία τους
2001: Δίνονται 3 χαρακτηριστικά της γραφής του Γ.Ι και ζητείται ο εντοπισμός τους.
2002: Ζητείται το ιστορικό πλαίσιο του αποσπάσματος με τέσσερα παραδείγματα από το κείμενο.
2003: Ζητούνται οι πηγές του αφηγηματικού υλικού του Γ.Β, με τρία παραδείγματα από το απόσπασμα.
2004: Δίνονται 5 χαρακτηριστικά της γραφής του Ο.Ε και ζητείται ο εντοπισμός τους.
2005: Ζητούνται 5 παραδείγματα της ιστορικότητας του ποιήματος.
2006: Δίνεται 1 χαρακτηριστικό της γραφής του Α.Π και ζητούνται πέντε παραδείγματα από το απόσπασμα.
2007: Δίνονται 4 χαρακτηριστικά της ποίησης του Γ.Ρ και ζητούνται δύο π.χ για το καθένα
2008: Δίνονται 3 χαρακτηριστικά της ποίησης του Κ.Κ και ζητείται ο εντοπισμός τους με δύο π.χ για το καθένα
2009: Δίνεται 1 χαρακτηριστικό της γραφής του Μ.Σ και ζητούνται τρία παραδείγματα από το απόσπασμα.

Συνήθως, δηλαδή, έως πάντα, δίνονται ή ζητούνται κάποια χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να εντοπιστούν και στο προς εξέταση απόσπασμα.
Εδώ πρέπει να αξιοποιήσετε υλικό από 1) τα εισαγωγικά σημειώματα, 2) τα βιογραφικά στοιχεία, 3) τα σχόλια του σχολικού σας βιβλίου.
Εννοείται, βασική προϋπόθεση να μην αποστηθίσετε αλλά να κατανοήσετε καλά το υλικό αυτό, αφού σας ζητάνε να εντοπίζετε στοιχεία του μέσα στο κείμενο.
Συμβουλή: α) Διαλέξτε τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματα. β) Παρόλο που δε σας ζητείται, στηρίξτε, αιτιολογήστε σύντομα, τις επιλογές σας.

Έχετε υπόψη σας ότι είναι η πιο σύντομη από τις πέντε απαντήσεις. Μην σκέφτεστε πονηρά, αν διαπιστώσετε ότι απαντιέται πολύ εύκολα, μη νομίζετε πως υπάρχει κάποια παγίδα. Μην κάνετε περιττές αναλύσεις. Η πολλή δουλειά σάς περιμένει στις επόμενες ερωτήσεις.

Προσοχή: Πολλές φορές οι ερωτήσεις είναι έτσι διατυπωμένες ώστε να παραπέμπουν κατευθείαν σε κάποιο σημείο της εισαγωγής του βιβλίου. Αν το θυμόσαστε, και εύστοχα θα απαντήσετε και την εκτίμηση του βαθμολογητή θα κερδίσετε. Παράδειγμα: 2003, Βιζυηνός: Η πρώτη ερώτηση ξεκινάει " Από πού αντλεί το αφηγηματικό του υλικό ο Γ. Βιζυηνός(…)" Στην εισαγωγή της σελίδας 122, στην τελευταία παράγραφο, αναφέρεται: " Το αφηγηματικό του υλικό αντλημένο από…". Είναι ηλίου φαεινότερον σε ποιο σημείο μάς οδηγεί η διατύπωση της ερώτησης..

Ερώτηση 2 + 3

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται από 20 μονάδες η καθεμία. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, οι ερωτήσεις αυτές αναφέρονται
* στη δομή του κειμένου και στα εκφραστικά μέσα και τους εκφραστικούς τρόπους του κειμένου ( σχέδιο, ενότητες, αφηγηματικοί τρόποι, αφηγ. τεχνικές, σχήματα λόγου, ρυθμός, μέτρο),
* την επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο.

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:

Δεύτερη ερώτηση
2000: ( Λειτουργία του φεγγαριού…) Ερώτηση ανάλυσης.
2001: Εντοπισμός 4 διαφορετικών αφηγηματικών τεχνικών και λειτουργία τους.
2002: Ζητούνται τα στοιχεία που συντελούν στην αμεσότητα του αφηγηματικού λόγου.
2003: Ζητούνται, με παραδείγματα από το απόσπασμα, 5 βασικά χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Γ.Β.
2004: Ζητούνται, με παραδείγματα από το ποίημα, 4 υπερρεαλιστικά στοιχεία.
2005: Ζητούνται, με παραδείγματα από το κείμενο, 4 χαρακτηριστικά στοιχεία καβαφικής ειρωνείας.
2006: Ζητούνται 4 αφηγηματικές τεχνικές και ο σχολιασμός τους.
2007: Ζητείται επαλήθευση μιας άποψης μέσω κάποιων στίχων και σχολιασμός τους.
2008: Ζητείται επαλήθευση μιας άποψης μέσω κάποιων στίχων.
2009: Ζητείται επαλήθευση μιας άποψης μεσω στοιχείων του κειμένου

Τρίτη ερώτηση
2000: Ζητείται η ερμηνεία ενός συμβολισμού (των πραγμάτων) και τα εκφραστικά μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται.
2001: Ζητείται η μελέτη της δομής με 4 παραδείγματα.
2002: Ζητείται το πρόσωπο στο οποίο γίνεται η αφήγηση + σχολιασμός.
2003: Δίνονται 4 χαρακτηριστικά της γραφής του Γ.Β και ζητείται η επαλήθευσή τους με στοιχεία του κειμένου.
2004: Δίνονται 4 χαρακτηριστικά του τρόπου που βλέπει στο ποίημα την ποίηση ο Ο.Ε και ζητείται η τεκμηρίωσή τους.
2005: Δίνονται χαρακτηριστικά της ποίησης του Κ.Κ και ζητείται ο εντοπισμός και ο σχολιασμός της λειτουργίας τους.
2006: Ζητείται η εξέταση της περιγραφής σε ένα χωρίο.
2007: Ζητείται η ανασύνθεση μέρους του αποσπάσματος(!)
2008: Ζητούνται τα δύο διαφορετικά υφολογικά επίπεδα του ποιήματος.
2009: Ζητείται σχολιασμός του τίτλου

Όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα θέματα των εξετάσεων, για να απαντηθούν ικανοποιητικά οι ερωτήσεις 2 και 3 προαπαιτείται γνώση των χαρακτηριστικών γραφής και τεχνικής του κάθε συγγραφέα ( κι εδώ, λοιπόν, εισαγωγικά σημειώματα, στοιχεία βιογραφικού, σχόλια ).

Για να ανπτυχθούν επαρκώς οι απαντήσεις, εστιάστε στην
* ακρίβεια, σαφήνεια του λόγου σας, καθώς και στην
* πληρότητα, την επάρκεια, που προκύπτει κυρίως από την επιλογή των αναφορών και την αιτιολόγηση που επιχειρείτε.
Συμβουλές - παρατηρήσεις:
* Δείξετε, με μικρές επεξηγήσεις, ότι κατέχετε τους όρους στους οποίους αναφέρεστε.

* Επιλέξτε με προσοχή τα υποστηρικτικά σας παραδείγματα. Υπάρχει διαβάθμιση. Τα καταλληλότερα σας διευκολύνουν να υποστηρίξετε αυτό που θέλετε.
* Μέχρι τώρα πάντα ζητείται επαλήθευση μιας κρίσης και ποτέ διάψευση.
* Στις τεκμηριώσεις σας ελέγχετε αν έχετε ξεκάθαρα δείξει το "γιατί", το "πώς" ισχύει αυτό που ισχυρίζεσθε. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Να θυμόσαστε πως ένα εκφραστικό μέσο οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα πάντα μέσα από ένα δρόμο. Αυτό το δρόμο, που γεφυρώνει το μέσο με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα πρέπει να τον περιγράφετε.
* Να θυμόσαστε πως η τεκμηρίωση μπορεί να στηρίζεται σε λογικά συμπεράσματα, εξωκειμενικά και ενδοκειμενικά στοιχεία.
* Μην ομαδοποιείτε τις απαντήσεις σας. Περιγράφετε, υποστηρίζετε κάθε ένα παράδειγμά σας χωριστά. Μπορείτε στο τέλος της απάντησής σας να φτάνετε σε ένα συνολικό συμπέρασμα.

Ερώτηση 4
Βαθμολογείται με 25 μονάδες. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, η ερώτηση αυτή αναφέρεται σε σχολιασμό ή σύντομη ανάπτυξη (μεγέθους 1-2 παραγράφων) πάνω σε επιλεγμένα χωρία του κειμένου.

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:
2000: Σχολιασμός στάσης προσώπου.
2001: Σχολιασμός χωρίου.
2002: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2003: Σχολιασμός στάσης προσώπου.
2004: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2005: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2006: Σχολιασμός χωρίου.
2007: Σχολιασμός χωρίου.
2008: Σχολιασμός χωρίου.
2009: Σχολιασμός χωρίου.

Θετικά στοιχεία για την απάντηση θεωρούνται: η ικανότητα πρόσληψης και ερμηνείας, η αποδεικτική ικανότητα, η σαφήνεια, η πληρότητα.
Αρνητικά: η εκζήτηση, η φλυαρία, οι αοριστολογίες, οι ωραιολογίες, η περιφερειακή ανάπτυξη σε βάρος του ζητουμένου, τα άσχετα στοιχεία.
Ας θυμόσαστε ότι ο σχολιασμός εστιάζει στο επίπεδο του περιεχομένου.

Συμβουλές
* Δομήστε όσο καλύτερα μπορείτε την απάντησή σας. Φροντίστε για τη ροή και τη λογική αλληλουχία της.
* Θυμηθείτε πως το επιλεγμένο χωρίο αποτελεί μέρος του συνολικού έργου και εντάσσεται στη γενικότερη στοχοθεσία του, την οποία γνωρίζετε (και) από τα εισαγωγικά σημειώματα.
* Την τεκμηρίωσή σας μπορείτε να την υποστηρίζετε και με τα στοιχεία του γραμματολογικού υλικού που γνωρίζετε.
* Εντοπίστε, αν είναι δυνατό, το θεματικό κέντρο και μεταφέρετέ το στο κέντρο της ανάλυσής σας.
* Κάνετε αναφορά στα εκφραστικά και αφηγηματικά μέσα μόνο υποστηρικτικά, επικουρικά. Δεν είναι απαραίτητη.
* Στην ανάλυση/ερμηνεία συμπεριφορών/χαρακτήρων των προσώπων συνεκτιμήστε τα σταθερά τους χαρακτηριστικά με ό,τι παρουσιάζουν τη δεδομένη στιγμή.
* Κάνοντας αναφορά στους στόχους του χωρίου ελέγξτε τους τόσο στο επίπεδο του έργου, της πλοκής, όσο και στο επίπεδο της ανάγνωσης.

Ερώτηση 5
Βαθμολογείται με 20 μονάδες. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, η ερώτηση αυτή αναφέρεται σε
* σχολιασμό συναφούς με το διδαγμένο αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου
* σύγκριση του αδίδακτου με το διδαγμένο

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:

2000: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου)
2001: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2002: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2003: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2004: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2005: Σχολιασμός του αδίδακτου ποιήματος ως προς το περιεχόμενό του.
2006: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2007: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων ( διδαγμένου - αδίδακτου).
2008: Ζητούνται οι αναφορές του αδίδακτου στο διδαγμένο.
2009: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).

Θετικά αξιολογούνται:
* η ικανότητα δημιουργίας κειμένου του μαθητή, κειμένου που προκύπτει από τη σύγκριση και τις κρίσεις του σχετικά με τα δύο κείμενα.
* η απάντηση που τεκμηριωμένα θεμελιώνει τη σχέση των δύο κειμένων με στοιχεία που προκύπτουν απ' αυτά.
Αρνητικά
* η αναδιατύπωση ή η περίληψη του περιεχομένου του αδίδακτου,
* η επιφανειακή αντιπαραβολή των κειμένων.

Παρατηρήσεις - συμβουλές
* Είναι απαραίτητες πάνω από μία αναγνώσεις του αδίδακτου κειμένου.
* Φροντίστε πολύ τη γλώσσα και τη δομή του κειμένου της απάντησής σας. Καλό θα είναι η πρώτη ή/και η τελευταία παράγραφος να εκφράζουν μια γενική κρίση και οι ενδιάμεσες να υποστηρίζουν αυτή τη γενική κρίση. Εντοπίστε, δηλαδή, τη σχέση των δύο κειμένων, ορίστε την, και μετά παραθέστε τα επιμέρους χωρία που υποστηρίζουν τη σχέση αυτή.
* Τα συγκρινόμενα στοιχεία καλό είναι να αντιπαρατίθενται και όχι να τίθενται σε παράλληλη διάταξη.
* Απαραίτητη η υποστηρικτική παράθεση αποσπασμάτων κι απ' τα δύο κείμενα.
* Προσέξτε τη διατύπωση της ερώτησης: Αντιπαραβολή και σύγκριση = και ομοιότητες και διαφορές και διαβαθμίσεις.
* Η καλή γνώση του διδαγμένου κειμένου εννοείται πως αποτελεί πρόσφορη βάση σύγκρισης, διευκολύνει την αντιπαραβολή.

Πηγή: logotexniakatefthinsis.blogspot.com