ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Mε αφορμή το πολύ ωραίο μάθημα που κάναμε σήμερα με την Χριστίνα, την Εύη και την Βούλα παραθέτω τα θέματα (μαζί με τις απαντήσεις τους)που έχουν τέθει στις πανελλήνιες εξετάσεις της Β' Λυκείου από το 1999 ως το 2004. Εύχομαι να αποτελέσει ευκαιρία για εξάσκηση των μαθητών της θεωρητικής....

1999 Ξενοφώντα Κύρου Ανάβαση: Ε, ΙV, 4-7



Καὶ πεμφθεὶς ὁ Τιμησίθεος ἧκεν ἄγων τοὺς ἄρχοντας. Ἐπεὶ δὲ ἀφίκοντο, συνῆλθον οἵ τε τῶν Μοσσυνοίκων ἄρχοντες καὶ οἱ στρατηγοὶ τῶν Ἑλλήνων· καὶ ἔλεξε Ξενοφῶν, ἡρμήνευε δὲ Τιμησίθεος· Ὦ ἄνδρες Μοσσύνοικοι, ἡμεῖς βουλόμεθα διασωθῆναι πρὸς τὴν Ἑλλάδα πεζῇ· πλοῖα γὰρ οὐκ ἔχομεν· κωλύουσι δὲ οὗτοι ἡμᾶς οὓς ἀκούομεν ὑμῖν πολεμίους εἶναι. Εἰ οὖν βούλεσθε, ἔξεστιν ὑμῖν ἡμᾶς λαβεῖν συμμάχους καὶ τιμωρήσασθαι εἴ τί ποτε ὑμᾶς οὗτοι ἠδίκησαν, καὶ τὸ λοιπὸν ὑμῶν ὑπηκόους εἶναι τούτους. Εἰ δὲ ἡμᾶς ἀφήσετε, σκέψασθε πόθεν αὖθις ἂν τοσαύτην δύναμιν λάβοιτε σύμμαχον.



Δίνεται η σημασία των παρακάτω λέξεων: ἧκεν=έφτασε, ἡρμήνευε=εξηγούσε,

ἔξεστιν=είναι δυνατό.



1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το κείμενο.

Μονάδες 20

2α. Πλοῖα γὰρ οὐκ ἔχομεν· κωλύουσι δὲ οὗτοι ἡμᾶς οὓς ἀκούομεν πολεμίους εἶναι. Να ξαναγράψετε το κείμενο αυτό, μεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον ενικό αριθμό.

Μονάδες 4

β. ἀκούομεν, λαβεῖν, συνῆλθον: Να γράψετε το δεύτερο ενικό πρόσωπο της Προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή.

Μονάδες 6

3α. Να βρείτε τα υποκείμενα των ρημάτων και των απαρεμφάτων του παρακάτω κειμένου:

Ὦ ἄνδρες Μοσσύνοικοι, ἡμεῖς βουλόμεθα διασωθῆναι πρὸς τὴν Ἑλλάδα πεζῇ· κωλύουσι δὲ οὗτοι ἡμᾶς οὓς ἀκούομεν ὑμῖν πολεμίους εἶναι.

Μονάδες 5

β. Εἰ οὖν βούλεσθε, ἔξεστιν ὑμῖν ἡμᾶς λαβεῖν συμμάχους: Τι δηλώνει το είδος αυτό του υποθετικού λόγου;

Μονάδες 3

Να μετατρέψετε τον υποθετικό αυτό λόγο έτσι, ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.

Μονάδες 2



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Μετάφραση

Και αφού στάλθηκε ο Τιμησόθεος έφτασε φέρνοντας τους άρχοντες. Αφού λοιπόν έφτασαν, συγκεντρώθηκαν και οι άρχοντες των Μοσσυνοίκων και οι στρατηγοί των Ελλήνων. Και είπε ο Ξενοφώντας, και εξηγούσε ο Τιμησόθεος. Μοσσύνοικοι, εμείς θέλουμε να φτάσουμε σώοι στην Ελλάδα δια ξηράς· γιατί δεν έχουμε πλοία. Όμως, μας εμποδίζουν αυτοί για τους οποίους ακούμε ότι είναι εχθροί σας. Αν λοιπόν θέλετε, είναι δυνατόν σ' εσάς να μας πάρετε συμμάχους (να συμμαχήσετε με μας) και να τους τιμωρήσετε, αν κάποτε αυτοί σας αδίκησαν σε κάτι και στο μέλλον να είναι αυτοί υπήκοοί σας. Αν όμως θα μας αφήσετε, σκεφθείτε από πού πάλι θα μπορούσατε να λάβετε για σύμμαχο μια τόσο μεγάλη δύναμη.



2. α. Πλοῖον γαρ οὐκ ἔχω κωλύει δἐ οὗτος ἐμέ ὁν ἀκούω πολέμιον εἶναι.

β.




Προστακτική




ἀκούομεν

λαβεῖν

συνῆλθον


Ενεστώτας

Αόριστος β'

Αόριστος β’


ἄκουε

λαβὲ

σύνελθε



3. α. Υποκείμενα

Ι. Ρημάτων

βουλόμεθα ἡμεῖς

κωλύουσι οὗτοι

ἀκούομεν ἡμεῖς (εννοούμενο)



II. Απαρεμφάτων

διασωθῆναι: ἡμεῖς: έχουμε σχέση ταυτοπροσωπίας ανάμεσα στο υποκείμενο του απαρεμφάτου και το υποκείμενο του ρήματος "βουλόμεθα" από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο.

εἶναι: οὑς: έχουμε σχέση ετεροπροσωπίας ανάμεσα στο υποκείμενο του απαρεμφάτου και το υποκείμενο "ἡμεῖς" του ρήματος ἀκούομεν από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο.

β. Υποθετικός λόγος

Υπόθεση: Εἰ βούλεσθε _ Απόδοση: ἔξεστιν

Δηλώνει: "το πραγματικό"

γ. Η απλή σκέψη του λέγοντος:

Εκφέρεται με: Υπόθεση: εἰ + ευκτική. Απόδοση: δυνητική ευκτική ή οριστική αρκτικού χρόνου

Μετατροπή:

Υπόθεση: εἰ βούλοισθε. Απόδοση: ἐξείη ἄν / ἔξεστιν

πάνω



2000, Αἰσχίνου τοῦ Σωκρατικοῦ, Ἀλκιβιάδης, απόσπ. 1



" Ἐνθυμήθητι γάρ, ὁπόθεν ἥλιος ἀνίσχει καὶ ὅπου δύεται". "Ἀλλ' οὐδέν" ἔφη "χαλεπόν, ὦ Σώκρατες, τὰ τοιαῦτα εἰδέναι." "Ἤδη οὖν σοι πώποτ' ἐμέλησεν, ὅτι ταύτης τῆς χώρας τοσαύτης οὔσης, ὅσον ὁ ἥλιος πορεύεται, ἣ καλεῖται Ἀσία, εἷς ἀνὴρ ἄρχει;" "Πάνυ μὲν οὖν", ἔφη, "ὁ μέγας βασιλεύς". "Οἶσθ' οὖν, ὅτι ἐκεῖνος ἐστράτευσε δεῦρο καὶ ἐπὶ Λακεδαιμονίους, ἡγούμενος, εἰ τούτω τὼ πόλει* καταστρέψαιτο, ῥᾳδίως τούς γε ἄλλους Ἕλληνας ὑπηκόους αὑτῷ ἔσεσθαι· καὶ οὕτως εἰς φόβον Ἀθηναίους κατέστησεν, ὥστ' ἐκλιπόντες τὴν χώραν εἰς Σαλαμῖνα ἔφυγον."



τούτω τὼ πόλει = αυτές τις δύο πόλεις





1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

2α. Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους του κειμένου που βρίσκονται σε χρόνο Αόριστο στον αντίστοιχο τύπο του Ενεστώτα.

Μονάδες 7

2β. χαλεπόν, μέγας, ῥᾳδίως: Να μεταφέρετε τους τύπους αυτούς στους άλλους βαθμούς.

Μονάδες 3



3α. δύεται, καλεῖται, ἄρχει, καταστρέψαιτο, ἔφυγον: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες βρίσκονται τα προηγούμενα ρήματα και να αναγνωρίσετε το είδος της καθεμιάς.

Μονάδες 5

3β. οὔσης, ἡγούμενος, ἐκλιπόντες, εἰδέναι, ἔσεσθαι: Να χαρακτηριστούν συντακτικώς οι προηγούμενοι τύποι.

Μονάδες 5



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

μετάφραση

«Συλλογίσου, λοιπόν, από πού ανατέλει ο ήλιος και πού δύει». «Αλλά δεν είναι καθόλου δύσκολο, Σωκράτη», είπε, «να γνωρίζει κανείς τέτοιου είδους πράγματα». «Σκέφτηκες, λοιπόν, ποτέ μέχρι τώρα ότι αυτή τη χώρα, η οποία ονομάζεται Ασία, αν και είναι τόσο μεγάλη, όσο (διάστημα) ο ήλιος διανύει, ότι την εξουσιάζει ένας άνδρας»; «Βεβαιότατα», είπε. «ο μέγας βασιλιάς». «Γνωρίζεις, λοιπόν, ότι εκείνος εκστράτευσε προς τα εδώ και ενάντια στους Λακεδαιμονίους, επειδή πίστευε ότι εάν υποτάξει αυτές τις δύο πόλεις, εύκολα βέβαια οι υπόλοιποι Έλληνες θα γίνουν υπήκοοι του και προξένησε τόσο φόβο στους Αθηναίους, ώστε, αφού εγκατέλειψαν τη χώρα, κατέφυγαν στη Σαλαμίνα».



2. α.

Αόριστος

ἐνθυμήθητι

ἐμέλησεν

ἐστράτευσε

καταστρέψαιτο

κατέστησεν

ἐκλιπόντες

ἔφυγον


Ενεστώτας

ἐνθυμοῦ

μέλει

στρατεύει

καταστρέφοιτο

καθίστησι(ν)

ἐκλείποντες

φεύγουσι(ν)



β.

Θετικός

χαλεπόν

μέγας

ῥαδίως


Συγκριτικός

χαλεπώτερον

μείζων

ῥᾷον


Υπερθετικός

χαλεπώτατον

μέγιστος

ῥᾷστα



3. α.

ὅπου δύεται: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας.

ἥ καλεῖται Ἀσία: δευτερ. αναφορική προσδιοριστική πρόταση.

ὅτι ταύτης τῆς χώρας τοσαύτης οὔσης εἷς ἀνήρ ἄρχει: δευτερεύουσα ειδική πρόταση.

εἰ τούτω τω πόλει καταστρέψαιτο: δευτερ. υποθετική πρόταση

ὥστ' ἐκλιπόντες τήν χῶραν εἰς Σαλαμῖνα ἔφυγον: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση.



β.

οὔσης: εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος ἄρχει.

ἡγούμενος: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο Υποκείμενο του ρήματος ,στράτευσε.

ἐκλιπόντες: χρονική μετοχή, συνημμένη στο Υποκείμενο του ρήματος ἔφυγον.

εἰδέναι: τελικό απαρέμφατο. Υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση χαλεπόν (,στί).

ἔσεσθαι: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στη μετοχή

πάνω





2001 Ἰσοκράτους Αἰγινητικός, 10



Ἐγὼ δὲ καὶ Θρασύλοχος τοσαύτην φιλίαν παρὰ τῶν πατέρων παραλαβόντες, ὅσην ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην, ἔτι μείζω τῆς ὑπαρχούσης αὐτὴν ἐποιήσαμεν. Ἕως μὲν γὰρ παῖδες ἦμεν, περὶ πλείονος ἡμᾶς αὐτοὺς ἡγούμεθα ἢ τοὺς ἀδελφούς, καὶ οὔτε θυσίαν οὔτε θεωρίαν οὔτ' ἄλλην ἑορτὴν οὐδεμίαν χωρὶς ἀλλήλων ἤγομεν· ἐπειδὴ δ' ἄνδρες ἐγενόμεθα, οὐδὲν πώποτ' ἐναντίον ἡμῖν αὐτοῖς ἐπράξαμεν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων ἐκοινωνοῦμεν καὶ πρὸς τὰ τῆς πόλεως ὁμοίως διεκείμεθα καὶ φίλοις καὶ ξένοις τοῖς αὐτοῖς ἐχρώμεθα.





Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20



Γ2α. Να μεταφέρετε στη δοτική και κλητική ενικού όλα τα ουσιαστικά της τρίτης κλίσεως που υπάρχουν στο αδίδακτο κείμενο.

Μονάδες 4



Γ2β. ἤγομεν, ἐγενόμεθα, ἐκοινωνοῦμεν:

Για τον καθένα από τους τύπους αυτούς να γράψετε το βϘ και γϘ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή.

Μονάδες 6



Γ3. Να γράψετε στο τετράδιό σας όλες τις λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν μέσα στο αδίδακτο κείμενο ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου και να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση αυτών.

Μονάδες 10


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Εγώ κι ο Θρασύλοχος αφού (ή αν και) παραλάβαµε τόσο µεγάλη φιλία από τους πατέρες, όση λίγο νωρίτερα διηγήθηκα, την κάναµε ακόµα µεγαλύτερη απ. όση ήταν. Όσο δηλαδή ήµασταν παιδιά, δίναµε µεγαλύτερη σηµασία σ. εµάς τους ίδιους παρά στα αδέλφια (µας) και ούτε θυσία ούτε αποστολή ούτε καµιά άλλη γιορτή διεξάγαµε µακριά/χώρια ο ένας απ. τον άλλο. Αφού όµως γίναµε άνδρες, τίποτα µέχρι σήµερα αντίθετο σ. εµάς τους ίδιους δεν κάναµε, αλλά και στα προσωπικά (µας) συµµετείχαµε και στα πολιτικά ζητήµατα συµπεριφερόµασταν µε τον ίδιο

τρόπο και είχαµε τους ίδιους φίλους και φιλοξενούµενους.

Γ 2 α.

τω πατρί


τω παιδί


τω ανδρί


τη πόλει

ω πάτερ


ω παι


ω άνερ


ω πόλι

Γ 2 β.

άγε


γίγνου


κοινώνει

αγέτω


γιγνέσθω


κοινωνείτω

Γ 3.

παραλαβόντες: επιρρηµατική χρονική µετοχή, συνηµµένη στα υποκείµενα του ρήµατος «εγώ και ο Θρασύλοχος».

(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η µετοχή µπορεί να θεωρηθεί και εναντιωµατική).

πρότερον: επιρρηµατικός προσδιορισµός χρόνου στο ρήµα «διηγησάµην».

«Έως µέν γάρ παίδες ήµεν»: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, επιρρηµατικός προσδιορισµός χρόνου στο ρήµα «ηγούµεθα».

«Επειδή δ. άνδρες εγενόµεθα»: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, επιρρηµατικός προσδιορισµός χρόνου στο ρήµα «επράξαµεν».

Πώποτε: επιρρηµατικός προσδιορισµός χρόνου στο ρήµα «επράξαµεν».

πάνω

2002 Πλάτωνος Νόμων Α, 631b – c



"Ὦ ξένε, οἱ Κρητῶν νόμοι οὐκ εἰσὶν μάτην ἐν πᾶσιν διαφερόντως εὐδόκιμοι τοῖς Ἕλλησιν· ἔχουσιν γὰρ ὀρθῶς, τοὺς αὐτοῖς χρωμένους εὐδαίμονας ἀποτελοῦντες. πάντα γὰρ τἀγαθὰ πορίζουσιν. διπλᾶ δὲ ἀγαθά ἐστιν, τὰ μὲν ἀνθρώπινα, τὰ δὲ θεῖα· ἤρτηται δ' ἐκ τῶν θείων θάτερα, καὶ ἐὰν μὲν δέχηταί τις τὰ μείζονα πόλις, κτᾶται καὶ τὰ ἐλάττονα, εἰ δὲ μή, στέρεται ἀμφοῖν. ἔστι δὲ τὰ μὲν ἐλάττονα ὧν ἡγεῖται μὲν ὑγίεια, κάλλος δὲ δεύτερον, τὸ δὲ τρίτον ἰσχὺς εἴς τε δρόμον καὶ εἰς τὰς ἄλλας πάσας κινήσεις τῷ σώματι, τέταρτον δὲ δὴ πλοῦτος οὐ τυφλὸς ἀλλ' ὀξὺ βλέπων, ἄνπερ ἅμ' ἕπηται φρονήσει".



ἤρτηται= ἐξήρτηται



Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

μείζονα : αιτιατική ενικού θετικού βαθμού στο

ίδιο γένος

κάλλος : ονομαστική πληθυντικού.

εἰσὶν : γ¢ ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα

ἔχουσιν : γ¢ ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β¢

ἡγεῖται : απαρέμφατο αορίστου μέσης φωνής.

Μονάδες 10

Γ3α. "ἐὰν μὲν δέχηταί τις ... ἐλάττονα": Να χαρακτηρίσετε τον υποθετικό λόγο και να τον μετατρέψετε σε υποθετικό λόγο που να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.

Μονάδες 5

Γ3β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: εὐδόκιμοι, αὐτοῖς, πάντα, πόλις, ὧν.

Μονάδες 5




ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Μετάφραση:

Ξένε, οι νόµοι των Κρητών δεν είναι τυχαία ιδιαίτερα φηµισµένοι (ανάµεσα) σε όλους τους Έλληνες: γιατί είναι σωστοί, καθιστώντας ευτυχείς αυτούς που τους χρησιµοποιούν. Διότι εξασφαλίζουν όλα τα αγαθά. Και είναι δύο ειδών τα αγαθά, από τη µια τα ανθρώπινα, απ. την άλλη τα θεία: εξαρτώνται όµως και τα δύο από τα θεία, κι αν κάποια πόλη δέχεται τα µεγαλύτερα (σπουδαιότερα), αποκτά και τα λιγότερο σηµαντικά, αν όχι, στερείται και τα δύο. Υπάρχουν και τα λιγότερο σηµαντικά, στα οποία προηγείται η υγεία, δεύτερη (εννοείται: έρχεται) η οµορφιά, τρίτη η δύναµη στο δρόµο και σ. όλες τις κινήσεις (που γίνονται) µε το σώµα/σωµατικές κινήσεις, και τέταρτο ο πλούτος όχι ο τυφλός αλλά αυτός που βλέπει δυνατά, αν βέβαια ακολουθεί µαζί µε τη σύνεση/συµβαδίζει µε τη σύνεση.



Γ2.

µείζονα: µέγα

κάλλος: κάλλη

εἰσὶν: ἔσται

ἔχουσιν: σχοίη

ἡγεῖται: ἡγήσασθαι

Γ3α.

Ο υποθετικός λόγος «ἐὰν μὲν δέχηταί τις τὰ μείζονα πόλις (υπόθεση), κτᾶται καὶ τὰ ἐλάττονα (απόδοση)», δηλώνει την αόριστη

επανάληψη σε παρόν και μέλλον.

Για να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος µετατρέπεται σε

«εἰ µέν δέχοιτό τις τά µείζονα πόλις, κτᾶται καί τά ἐλάττονα».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η απόδοση µπορεί να πάρει και τη µορφή δυνητικής

ευκτικής: ἄν κτῷτο.

Γ3β.

εὐδόκιµοι: κατηγορούµενο στον όρο «οἱ Κρητῶν νόμοι».

αὐτοῖς: αντικείµενο της µετοχής «τούς χρωµένους».

πάντα: ονοµατικός οµοιόπτωτος κατηγορηµατικός προσδιορισµός στη λέξη «τἀγαθά».

πόλις: υποκείµενο του ρήµατος «δέχηται».

ὧν: αντικείµενο του ρήµατος «ἡγεῖται».

πάνω



2003 Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ΧΙΙ 53, 1-2



Ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικελίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποικοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων, ἔτυχον ὑπὸ Συρακοσίων πολεμούμενοι. Πιεζόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ καὶ διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς Ἀθήνας ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύνων ῥύσασθαι. Ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γοργίας ὁ ῥήτωρ, δεινότητι λόγου πολὺ προέχων πάντων τῶν καθ' ἑαυτόν. Οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν λαμβάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν.



ῥύσασθαι (ῥύομαι = λυτρώνω, σώζω)



Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20



Γ2.α. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

ὄντες: δοτική πληθυντικού αρσενικού γένους

ῥήτωρ: κλητική ενικού

δεινότητι: ονομαστική ενικού

πάντων:γενική πληθυντικού θηλυκού γένους

οὗτος:αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους

Μονάδες 5

Γ2.β.

ἔτυχον:β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού αορίστου β΄

ἐξέπεμψαν: α΄ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού αορίστου

ἀξιοῦντες: γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού μέσης φωνής

ὑπερέβαλεν: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα

λαμβάνειν: β΄ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου.

Μονάδες 5



Γ3. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις παρακάτω λέξεις: πολεμούμενοι, τῶν Συρακοσίων, βοηθῆσαι, ὁ ῥήτωρ, πρῶτος.

Μονάδες 10



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ1. μετάφραση

Κατά τη διάρκεια αυτών στη Σικελία οι Λεοντίνοι, που ήταν άποικοι των Χαλκιδέων και είχαν δεσµούς (συγγένειας) µε τους Αθηναίους, έτυχε να δέχονται πόλεµο από τους Συρακόσιους. Και επειδή πιέζονταν από τον πόλεµο και λόγω της υπεροχής των Συρακοσίων κινδύνευαν να κυριευτούν ολοκληρωτικά έστειλαν πρέσβεις στην Αθήνα αξιώνοντας/και αξίωναν να (τους) βοηθήσουν οι δηµοκρατικοί το συντοµότερο και να σώσουν την πόλη τους από τους κινδύνους. Και ήταν αρχιπρεσβευτής των απεσταλµένων ο Γοργίας ο ρήτορας, ο οποίος υπερείχε, στη ρητορική ικανότητα απ. όλους τους οµοτεχνούς του. Αυτός και πρώτος ανακάλυψε τις ρητορικές τέχνες και τόσο πολύ ξεπέρασε τους άλλους στη τέχνη της σοφιστείας ώστε να παίρνει µισθό από τους µαθητές εκατό µνες.

Γ2α.

ὄντες: οὖσιν

ῥήτωρ: ῥῆτορ

δεινότητι: δεινότης

πάντων: πασῶν

οὖτος: ταύτας

Γ2β.

ἔτυχον: τύχε

ἐξέπεµψαν: ἐκπέµψωµεν

ἀξιοῦντες: ἠξιοῦθτο

ὑπερέβαλαν: ὑπερβαλεῖν

λαµβάνειν: εἴληφας

Γ3.

Πολεµούµενοι: κατηγορηµατική µετοχή που εξαρτάται από το ρήµα «ἔτυχεν» και αναφέρεται στο υποκείµενο του ρήµατος «Λεοντένοι».

τῶν Συρακοσίων: γενική υποκειµενική ως ετερόπτωτος ονοµατικός προσδιορισµός στον όρο «ὑπεροχήν».

βοηθῆσαι: τελικό απαρέµφατο, αντικείµενο της µετοχής «ἀξιοῦντες».

ὁ ῥήτωρ: παράθεση ως ονοµατικός οµοιόπτωτος προσδιορισµός στο όνοµα «Γοργίας».

πρῶτος: επιρρηµατικό κατηγορούµενο της σειράς αναφερόµενο στον όρο «οὖτος».

πάνω



2004 Πλάτων Μένων 71Ε κ.ε.

Πρῶτον μέν, εἰ βούλει ἀνδρὸς ἀρετήν, ῥᾴδιον, ὅτι αὕτη ἐστὶν ἀνδρὸς ἀρετή, ἱκανὸν εἶναι τὰ τῆς πόλεως πράττειν, καὶ πράττοντα τοὺς μὲν φίλους εὖ ποιεῖν, τοὺς δ' ἐχθροὺς κακῶς, καὶ αὐτὸν εὐλαβεῖσθαι μηδὲν τοιοῦτον παθεῖν. Εἰ δὲ βούλει γυναικὸς ἀρετήν, οὐ χαλεπὸν διελθεῖν, ὅτι δεῖ αὐτὴν τὴν οἰκίαν εὖ οἰκεῖν, σῴζουσάν τε τὰ ἔνδον καὶ κατήκοον οὖσαν τοῦ ἀνδρός. Καὶ ἄλλη ἐστὶν παιδὸς ἀρετή, καὶ θηλείας καὶ ἄρρενος, καὶ πρεσβυτέρου ἀνδρός, εἰ μὲν βούλει, ἐλευθέρου, εἰ δὲ βούλει δούλου. Καὶ ἄλλαι πάμπολλαι ἀρεταί εἰσιν, ὥστε οὐκ ἀπορία εἰπεῖν ἀρετῆς πέρι ὅ,τι ἐστίν.



εὐλαβεῖσθαι = να προσέχει

διελθεῖν = να εξηγήσει κανείς

οὐκ ἀπορία (ἐστί) = δεν είναι δύσκολο



Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20



Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους τύπους που σας ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

τῆς πόλεως: αιτιατική ενικού και αιτιατική πληθυντικού

οὖσαν: γενική ενικού και ονομαστική πληθυντικού στο ίδιο γένος

παιδός: γενική πληθυντικού και δοτική πληθυντικού

ποιεῖν: απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικής φωνής

διελθεῖν: β′ ενικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου

πράττειν: α′ ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου της μέσης φωνής

εἰπεῖν: β′ ενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής.

Μονάδες 10



Γ3.α. Στην τελευταία περίοδο «Καὶ ἄλλαι ... ἐστίν» να βρείτε τις προτάσεις και να αναγνωρίσετε το είδος τους.

Μονάδες 3



Γ3.β. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τα παρακάτω: πρῶτον, τὰ τῆς πόλεως, τοὺς ἐχθρούς, μηδὲν, οἰκεῖν, κατήκοον, πάμπολλαι.

Μονάδες 7



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ1. μετάφραση


Αρχικά, αν θέλεις (να μάθεις) για την αρετή του άνδρα, είναι εύκολο, γιατί αυτή είναι η αρετή του άνδρα, δηλαδή να είναι ικανός να διαχειρίζεται τα πολιτικά ζητήματα, και καθώς ασχολείται με αυτά να ευεργετεί τους φίλους και να βλάπτει τους εχθρούς, και να προσέχει ο ίδιος να μην πάθει τίποτα παρόμοιο. Εξάλλου αν θέλεις (να μάθεις) για την αρετή της γυναίκας, δεν είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς ότι πρέπει αυτή να κυβερνά καλά το σπίτι, διατηρώντας σε καλή κατάσταση όσα βρίσκονται μέσα σε αυτό και υπακούοντας στον άνδρα της. Επιπλέον άλλη είναι η αρετή του παιδιού, και του κοριτσιού και του αγοριού, και του ηλικιωμένου ανθρώπου, είτε θέλεις, του ελεύθερου είτε θέλεις του δούλου. Υπάρχουν και άλλες πάρα πολλές αρετές, με συνέπεια να μην είναι δύσκολο σχετικά με την αρετή να πει κανείς ποια είναι η ουσία της.



Γ2.

τῆς πόλεως: τήν πόλιν, τάς πόλεις

οὖσαν: οὔσης, οὖσαι

παιδός: παίδων, παισίν

ποιεῖν: ποιήσειν

διελθεῖν: διέλθῃς

πράττειν: πέπραγμαι

εἰπεῖν: εἰπέ

Γ3.α.

καί ... εἰσίν: κύρια πρόταση κρίσεως (καταφατική)

ὥστε ... ἀρετῆς πέρι: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση (αποφατική).

ὅ,τι ἐστίν: πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας (ως αντικείμενο στο εἰπεῖν).

Γ3.β.

πρῶτον: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ῥάδιον (ἐστίν).

τὰ τῆς πόλεως: σύστοιχο αντικείμενο στο πράττειν.

τοὺς ἐχθρούς: αντικείμενο στο κακῶς

μηδὲν: σύστοιχο αντικείμενο στο παθεῖν.

οἰκεῖν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα δεῖ.

κατήκοον: κατηγορούμενο στο αὐτην (συνδετικό το οὖσαν).

πάμπολλαι: επιθετικός προσδιορισμός στο ἀρεταί.

Πηγή: users.dra.sch.gr/symfo/