ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΕΤΑΡΤΗ 18 ΜΑΪΟΥ 2011

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)



ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Α1

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:

α. Το «Χάτι Χουμαγιούν» (1856) οδήγησε στη σταδιακή  υποχώρηση του δυσμενούς κλίματος για τους υπόδουλους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

β. Τον Απρίλιο του 1916 ο τούρκος βαλής Μεχμέτ Τζεμάλ

Αζμή Μπέη παρέδωσε τη διοίκηση της Τραπεζούντας στον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη.

γ. Από τα αντιβενιζελικά κόμματα πιο διαλλακτικά ήταν τα κόμματα του Δημητρίου Ράλλη και του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.

δ. Το 1ο εξάμηνο του 1911 ψηφίστηκαν από την Ελληνική

Βουλή 53 τροποποιήσεις μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος.

ε. Η κινητικότητα των προσφύγων, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα, υπήρξε μεγάλη.

Μονάδες 10

Α2

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

α. Τάγματα εργασίας

β. Πατριαρχική Επιτροπή (1918)

γ. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής (1923)

Μονάδες 15





Β1

α. Ποια εκσυγχρονιστικά αιτήματα των αντιπολιτευτικών

ομίλων, που συγκροτήθηκαν περί τα τέλη της δεκαετίας

του 1850, εξέφρασε με την πολιτική του δράση ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος; (μονάδες 5)

β. Ποιοι συμμετείχαν στην επανάσταση κατά του Όθωνα,

το 1862; (μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β2

Πώς εξελίχθηκε το Κρητικό Ζήτημα από την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων μέχρι τον Φεβρουάριο του 1913;

Μονάδες 15



ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

Γ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται:

α. Να προσδιορίσετε τους στόχους της αγροτικής μεταρρύθμισης που ξεκίνησε η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη το 1917. (μονάδες

β. Να αναφερθείτε στην ολοκλήρωση της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης και στα νέα προβλήματα που αναδείχθηκαν στην πορεία της. (μονάδες 17)

Μονάδες 25

 

ΚΕΙΜΕΝΟ

Τὰ μέτρα ἀπαλλοτριώσεως θεσπίσθηκαν στὶς 20 Μαΐου 1917, καὶ τὸ φθινόπωρο τοῦ ἴδιου ἔτους ἐπεκτάθηκαν μὲ μερικὲς ἀλλαγὲς γιὰ νὰ περιλάβουν ὅλη τὴν Ἑλλάδα. Ἡ μεταρρύθμιση ἀποσκοποῦσε στὴν ἀναγκαστικὴ ἀπαλλοτρίωση τῶν κτημάτων ποὺ ξεπερνοῦσαν τὰ 1.000 στρέμματα. Οἱ κολλῆγοι καὶ οἱ ἀγροτικοὶ ἐργάτες, τόσο οἱ ντόπιοι ὅσο καὶ οἱ πρόσφυγες, θὰ ἔπαιρναν ἀγροτικοὺς κλήρους, εἴτε ἀπὸ τὶς ἀπαλλοτριωμένες γαῖες τῶν τσιφλικιῶν, εἴτε ἀπὸ γαῖες τοῦ δημοσίου. Κανένα ἀπὸ τὰ μέτρα αὐτά, ὅμως, δὲν ἐφαρμόσθηκε ἀμέσως. Ἐπίσης, κανένα ἀπὸ τὰ μεγάλα τσιφλίκια δὲν ἀπαλλοτριώθηκε τὸ 1917, καὶ μόνο ἕνα τὸ 1918. Καὶ πάλι ἐξωτερικὲς ἐπείγουσες ἀνάγκες, ὁ πόλεμος καί, ἀργότερα, ἡ Μικρασιατικὴ ἐκστρατεία ἀπορρόφησαν ὅλη τὴν προσοχὴ καὶ τὴ δραστηριότητα τῆς κυβερνήσεως˙ μετὰ τὸ 1922, μὲ τὴ μεγάλη εἰσροὴ προσφύγων, ἀναγκάστηκαν πιὰ οἱ κυβερνήσεις τῆς χώρας να δώσουν ὁριστικὴ λύση στὸ ἀγροτικὸ πρόβλημα. [...]

Τὰ προβλήματα ποὺ εἶχαν σχέση μὲ τὴ διακίνηση προϊόντων, τὴν παραδοσιακὴ ἐκμετάλλευση τοῦ μικροῦ παραγωγοῦ ἀπὸ τοὺς μεσάζοντες, τὴν ἔλλειψη κεφαλαίων καὶ τοὺς τοκογλυφικοὺς ὅρους δανειοδοτήσεως ποὺ ἐπικρατοῦσαν στὴν ἐλεύθερη ἀγορά, ἔκαναν ἀκόμη πιὸ αἰσθητὴ τὴν ἀνάγκη συλλογικῆς ἀσφάλειας ποὺ πρόσφεραν οἱ συνεταιρισμοί [...].

[...] Ἡ ἵδρυση τοῦ Ὑπουργείου Γεωργίας, τὸν Ἰούνιο τοῦ 1917, ἀμέσως μετὰ τὴν ἐπάνοδο τοῦ Βενιζέλου στὴν Ἀθήνα, στάθηκε ἡ ἀπαρχὴ τῆς ἄμεσης κρατικῆς παρεμβάσεως στὴν ὀργάνωση καὶ καθοδήγηση τῆς γεωργικῆς παραγωγῆς, ἔστω καὶ ἂν ἡ παρέμβαση ἦταν στὴν ἀρχὴ ὑποτυπώδης.

Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, τ. ΙΕ΄: Νεώτερος Ἑλληνισμὸς ἀπὸ 1913 ὡς 1941, Ἀθήνα: Ἐκδοτική Ἀθηνῶν, ²2008, σσ. 75-76.



Δ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται, να αναφερθείτε στις επιπτώσεις από την άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων στον τομέα της ελληνικής βιομηχανίας.

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ

Αξιοσημείωτες ήταν οι επιπτώσεις από την εγκατάσταση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της ανατολικής Θράκης και στον επιχειρηματικό τομέα. Η εσωτερική αγορά διευρύνθηκε με την προσθήκη μεγάλου αριθμού καταναλωτών ενώ, ταυτόχρονα, από τον αστικό προσφυγικό πληθυσμό αντλήθηκε φθηνό εργατικό δυναμικό αλλά και ειδικευμένοι τεχνίτες. Η χώρα πλουτίστηκε με ανθρώπους δεδομένης επιχειρηματικής ικανότητας και πείρας, που πρωταγωνιστούσαν στις μεγάλες αγορές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αναφέρεται στην έκδοση της ΚΤΕ του 1926, στους 7.000 εμπόρους και βιομηχάνους γραμμένους στο Επιμελητήριο της Αθήνας, οι χίλιοι ήταν πρόσφυγες, ενώ στον Πειραιά η αναλογία ήταν μεγαλύτερη. Από την αρχή η πολιτική της ΕΑΠ ενθάρρυνε την εγκατάσταση βιομηχανιών στους συνοικισμούς, με σκοπό την εκτόνωση της ανεργίας. Επρόκειτο όμως, κατά το μεγαλύτερο μέρος, για μικρές βιοτεχνικές μονάδες, οι οποίες ενισχύθηκαν από το κράτος, την ΕΑΠ ή την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, με κοινωνικά και όχι αναπτυξιακά κριτήρια. Καινούριοι βιομηχανικοί-βιοτεχνικοί κλάδοι αναπτύχθηκαν (ταπητουργία, μεταξουργία, πλαστικά, βυρσοδεψία) και δόθηκε νέα ώθηση στην κλωστοϋφαντουργία και τη βιοτεχνία ειδών διατροφής. Άνθιση γνώρισε και η βιομηχανία οικοδομικών υλικών, ο μόνος κλάδος που υποκατέστησε μαζικά τις εισαγωγές στο

Μεσοπόλεμο. Στη δεκαετία 1922-1932 διπλασιάστηκε ο αριθμός των βιομηχανικών μονάδων και αυξήθηκε ο όγκος

και η αξία της παραγωγής, χωρίς όμως να επέλθει κάποια δομική αλλαγή. Η βιομηχανία θα αρχίσει να κινείται με ταχύτερους ρυθμούς το 1931, χάρη κυρίως στην πολιτική υποκατάστασης των εξαγωγών που ακολουθεί το ελληνικό κράτος μετά την κατάρρευση του διεθνούς νομισματικού συστήματος.



Γ. Γιαννακόπουλος, «Η Ελλάδα με τους πρόσφυγες. Η δύσκολη προσαρμογή στις νέες συνθήκες», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, 7ο ς τόμος: Ο Μεσοπόλεμος, 1922-1940: Από την Αβασίλευτη Δημοκρατία στη Δικτατορία της 4ης Αυγούστου, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2003, σσ. 97-98.



KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ




ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.1

α. Σωστό

β. Λάθος

γ. Λάθος

δ. Σωστό

ε. Σωστό

Α.2.

Τάγματα εργασίας

Μια από τις μορφές καταπίεσης των Ελλήνων στο διωγμό του 1914. Επανδρώνονταν από άνδρες άνω των 45 ετών, που δεν στρατεύονταν. Εκεί πολλοί πέθαναν από κακουχίες, πείνα και αρρώστιες.

Πατριαρχική Επιτροπή

Συστάθηκε τον Οκτώβριο του 1918 στην Κωνσταντινούπολη, με σκοπό την οργάνωση του επαναπατρισμού των εκτοπισμένων, με τη βοήθεια του Πατριαρχείου και της ελληνικής κυβέρνησης

Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής

Ιδρύθηκε με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη (τέσσερις Έλληνες, τέσσερις Τούρκοι και τρία μέλη-πολίτες ουδετέρων κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο κρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλάξιμων. Στην ελληνοτουρκική σύμβαση που υπογράφηκε στις 30 Ιανουαρίου 1923 προβλεπόταν ότι οι ανταλλάξιμοι θα διευκολυνόταν στη μετακίνηση τους από τη Μικτή Επιτροπή. Φρόντισε το 1924 και 1925 για τη μεταφορά στην Ελλάδα 200.000 Ελλήνων που είχαν παραμείνει στην Καππαδοκία και γενικότερα στη Κεντρική και Νότια Μικρά Ασία. Ανέλαβε το έργο εκτίμησης των εκατέρωθεν περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν σύμφωνα με τη σχετική ρύθμιση της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που προέβλεπε την αποζημίωση των ανταλλάξιμων προσφύγων για τις περιουσίες που εγκατέλειψαν στις πατρίδες τους από το κράτος υποδοχής.

Β.1

α. Σχολικό βιβλίο σελ. 75 – 76, Κεφάλαιο 3 “Η νέα γενιά”, 2^η § “ Η νέα γενιά … Κουμουνδούρος”.

β. Σχολικό βιβλίο σελ. 76, Κεφάλαιο 3 “H νέα γενιά”, 2^η § “Το Φεβρουάριο … τη χώρα”.

B.2 Σχολικό βιβλίο σελ. 219, Κεφάλαιο 9 “Η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος” 1^η § και 2^η § “Εκείνο …. Κρήτη”.




Γ.1 α. Σχολικό βιβλίο σελ. 43-44 “Το αποφασιστικό … αγροτικό χώρο”.

Από το παράθεμα χρειάζονται τα στοιχεία που αναφέρονται στο χωρίο “Τα μέτρα … του δημοσίου”.

Πιο συγκεκριμένα:

Γνωρίζουμε ότι το αποφασιστικό βήμα … ολοκλήρωσης της μεταρρύθμισης. Η πηγή συμπληρώνει ότι “Τα μέτρα … όλη την Ελλάδα”.

Ο στόχος ήταν διπλός … περιοχές. Σύμφωνα με την πηγή “Η μεταρρύθμιση αποσκοπούσε … δημοσίου”. Έτσι επιτυγχανόταν ο δεύτερος στόχος, η αποκατάσταση των προσφύγων … χώρο.

β. Σχολικό βιβλίο σελ. 44 – 45 “Με βάση αυτά … Ρουμανία κ.τ.λ.)”

Από το παράθεμα χρειάζονται τα στοιχεία που αναφέρονται στο χωρίο “Κανένα από τα μέτρα … υποτυπώδης”.

Πιο συγκεκριμένα:

Γνωρίζουμε πως με τα νομοθετήματα της κυβέρνησης Βενιζέλου η απαλλοτρίωση … κρατικού ενδιαφέροντος. Η πηγή αναφέρει ότι “Κανένα … το 1918”. Και αυτό διότι “Και πάλι εξωτερικές … κυβερνήσεως”.

Η αναδιανομή που έγινε έφτασε … σε 40%. Η πηγή αναφέρει ότι “με το 1922 … αγροτικό πρόβλημα. […]” κάτω από την πίεση του προσφυγικού προβλήματος και έτσι η αγροτική μεταρρύθμιση ολοκληρώθηκε … μικροϊδιοκτησίας.

Με τη σειρά της η νέα κατάσταση … εμπόρων. Αυτά επιβεβαιώνονται και ενισχύονται από την πηγή “Τα προβλήματα … συνεταιρισμοί”. Οπότε, για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση “Η ίδρυση του Υπουργείου … υποτυπώδης”. Προωθήθηκε … Ρουμανία κλπ.
Δ.1 Από το σχολικό βιβλίο οι μαθητές καλούνται να αναφερθούν στα στοιχεία στις σελ. 167, 1^η§ “Για ένα διάστημα … προσφύγων” και σελ. 168 – 169, 3^η § και 4^η §: “Η άφιξη … ενδυμάτων”. Μπορούν βέβαια να κάνουν αναφορά και στο ρόλο της ΕΑΠ στη βιομηχανική ανάπτυξη δηλαδή σελ. 157, 1^η §: “ Την αστική αποκατάσταση … ταπητουργία”.

Πιο συγκεκριμένα:

Γνωρίζουμε ότι στα πλαίσια της αστικής αποκατάστασης η ΕΑΠ πρόσφερε οικονομική βοήθεια σε περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων, οικοτεχνικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (όπως η ταπητουργία). Μάλιστα το παράθεμα επισημαίνει ότι “από την αρχή … κριτήρια”.

Παράλληλα, η άφιξη … ικανότητες. Η πηγή συμπληρώνει ότι: “Η εσωτερική αγορά … Αυτοκρατορίας”.

Στη δεκαετία … λειτουργίας τους. Σύμφωνα με την πηγή “στη δεκαετία … αλλαγή”. Επιπροσθέτως, τονίζεται ότι “η βιομηχανία … συστήματος”.

Η συμμετοχή … υλικών. Το παράθεμα δίνει ανάλογες πληροφορίες. Συγκεκριμένα, “Καινούριοι … Μεσοπόλεμο”.

Αρκετοί ήταν … μεγαλέμποροι. Προς επίρρωση των συγκεκριμένων στοιχείων το παράθεμα αναφέρει ότι “Είναι χαρακτηριστικό … μεγαλύτερη”.

Οι Έλληνες … γηγενών. Μάλιστα η πηγή επισημαίνει και τη συμβολή των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης στον επιχειρηματικό τομέα.

Η άφιξη των προσφύγων … ενδυμάτων.

Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι μπορεί για ένα διάστημα η άφιξη των προσφύγων να φαινόταν δυσβάσταχτο φορτίο για την ελληνική οικονομία, μεσοπρόθεσμα, όμως αυτή ωφελήθηκε από την εγκατάσταση των προσφύγων.
Τις απαντήσεις επιμελήθηκε η Φιλολογική Ομάδα του Φροντιστηρίου «Ανατολικό» της Θεσσαλονίκης

Οι απαντήσεις απότελούν αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του συναδέλφου Σ. Τσαγγαρή