ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ο Σολωμός έγραψε το Β΄ Σχεδίασμα των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" του στην Κέρκυρα στα χρόνια μεταξύ 1833 - 1844. Το σχεδίασμα αυτό αποτελείται από εξήντα ένα συνολικά αποσπάσματα, γραμμένα σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο και ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Το ύφος του είναι περισσότερο αφηγηματικό.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα πεζά που υπάρχουν στα αποσπάσματα, τόσο του Β΄ Σχεδιάσματος όσο και του Γ΄ Σχεδιάσματος, είναι σχέδια του Σολωμού στα ιταλικά, τα οποία μεταφράστηκαν και εντάχθηκαν στο κείμενο από τον Ιάκωβο Πολυλά. Υπάρχουν επίσης και κάποια άλλα πεζά κείμενα, τα οποία έγραψε ο Πολυλάς για να βοηθήσει στην κατανόηση του κάθε αποσπάσματος.
Το θέμα των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826). Η αριθμητική και στρατιωτική υπεροχή των Τούρκων, οι συχνές επιθέσεις καθώς και η έλλειψη τροφίμων ανάγκασαν τους αγωνιστές του Μεσολογγίου να πραγματοποιήσουν την ηρωική έξοδο το βράδυ της 10ης προς την 11η Απριλίου 1826, την Κυριακή των Βαΐων. Ο Σολωμός εμπνεόμενος από το ιστορικό αυτό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική, την εσωτερική του ελευθερία.
Απόσπασμα 2:
• περιχυνόμενη= που περιλούζει
• Συγχωνευμένα= ενωμένα
• εσύσμιξε= έσμιξε, ενώθηκε
• ξαστοχώ= ξεχνώ
• κραίνω= φωνάζω
Απόσπασμα 3:
• σάλπιγγα = αναφέρεται στη σάλπιγγα του Έλληνα πολέμαρχου.
• οκνός = αργός, βραδύς, εξασθενημένος.
• περιπαίχτρα = αναφέρεται στη σάλπιγγα του Αράπη, η οποία με το σάλπισμά της κοροϊδεύει τους αδύναμους σωματικά πολιορκημένους.
• αράθυμος = ευέξαπτος, νευρικός.
•ΔΟΜΗ
Το κάθε απόσπασμα αποτελεί και ιδιαίτερη ενότητα:
 Απ. 1: Η πείνα και η στέρηση έχουν εξασθενήσει σωματικά τους πολιορκημένους.
 Απ. 2: Η ομορφιά της φύσης την άνοιξη μεγαλώνει την αγάπη για τη ζωή.
 Απ. 3: Η πλεονεκτική θέση και υπεροχή των εχθρών απέναντι στους Μεσολογγίτες.
ρητός = ξεκάθαρος, σαφής, κατηγορηματικός.

ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Απόσπασμα 2:
Το απόσπασμα αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το απόσπασμα 1.
Εδώ παρουσιάζεται η φύση στην ομορφότερή της ώρα, την άνοιξη. Την άνοιξη όλα ανανεώνονται, η ομορφιά της φύσης κατακλύζει τα πάντα, ενώ παντού επικρατεί η εύθυμη διάθεση, η χαρά και το κέφι. Μπροστά σ' αυτό το θαύμα της αναγέννησης της φύσης, η αγάπη των πολιορκημένων για τη ζωή γίνεται μεγαλύτερη, ενώ η ιδέα του θανάτου βαριά και ασήκωτη.
Πολύ χαρακτηριστικά λέει ο ποιητής στο πεζό κείμενο των στοχασμών του που προηγείται: "Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη, και εις τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν". Η φύση λοιπόν, μ' αυτή την ανοιξιάτικη έκρηξη ομορφιάς της, γίνεται ένας "πειρασμός", μια πρόκληση που δελεάζει τους πολιορκημένους, καθώς τους καλεί στη ζωή. Είναι φυσικό οι πολιορκημένοι, που αισθάνονται το θάνατο πολύ κοντά τους, να απελπίζονται και να λυπούνται ακόμη περισσότερο, όταν βλέπουν γύρω τους τη φύση στολισμένη με όλες τις ομορφιές της, όπως είναι την άνοιξη. Διότι ο θάνατος σε μια τέτοια εποχή πολλαπλασιάζεται και είναι σαν να πεθαίνει ο άνθρωπος όχι μια αλλά χίλιες φορές. Έτσι, η ψυχή τρέμει και για μια στιγμή παρασύρεται από την ομορφιά και τη γλύκα της ζωής, με κίνδυνο να ξεχάσει το χρέος προς την πατρίδα.
Απόσπασμα 3:
Τον ύμνο προς τη φύση διακόπτει ξαφνικά το σάλπισμα ενός από τους Έλληνες πολέμαρχους, που καλεί τους αγωνιστές σε πολεμικό συμβούλιο. Η στιγμή που γίνεται αυτό είναι καθοριστική, καθώς η σάλπιγγα πρέπει να διακόψει το μαγευτικό τραγούδι της άνοιξης, για να μη μειωθεί η ανδρεία των πολιορκημένων από τον πειρασμό αυτό. Ο ήχος της σάλπιγγας όμως ακούγεται πολύ σιγανός και αδύναμος, καθώς η πείνα έχει εξαντλήσει σωματικά τον σαλπιγκτή, ο οποίος δεν έχει δύναμη να φυσήξει. Γέλια ξεσπούν στο εχθρικό στρατόπεδο στο άκουσμα του ξέπνοου σαλπίσματος του Έλληνα πολέμαρχου. Ο Αράπης (Αιγύπτιος) σαλπιγκτής, για να ειρωνευτεί τους Μεσολογγίτες και να τους μειώσει το ηθικό παίρνει τη σάλπιγγά του και σαλπίζει δυνατά, γεμίζοντας τον αέρα με ισχυρούς ήχους. Το σάλπισμά του, δυνατό και βροντερό, φτάνει απειλητικό στο αντίπαλο στρατόπεδο, με αποτέλεσμα να προκαλέσει τον τρόμο και την απελπισία στους πολιορκημένους.

ΙΔΕΕΣ
• Η μεγάλη αγάπη που νιώθει ο κάθε άνθρωπος για την ιδιαίτερή του πατρίδα (φιλοπατρία), καθώς και η νοσταλγία και ο πόνος του όταν βρίσκεται μακριά της, στην ξενιτιά.
• Η ομορφιά μιας χώρας συμπληρώνεται από την απουσία ξένου τυραννικού ζυγού.
• Πραγματικά ευτυχισμένος θεωρείται ο άνθρωπος που ζει αλλά και πεθαίνει στην πατρίδα του.

Ανάλυση
Απρίλης Άνοιξη Εποχή του Έρωτα
Άνθια / καρποί άρματα (αντίθεση)
Εικόνες της Φύσης
1. Γη = _____________________________________________________________
2. Θάλασσα= ________________________________________________________
3. Ουρανός= ________________________________________________________
4. Λίμνη= __________________________________________________________
5. Σκουληκάκι= ______________________________________________________
Συμπέρασμα= Μάγεμα η Φύση / όνειρο – χάρη

Μαύρη πέτρα
Ξερό χορτάρι Μοιάζουν ολόχρυσα

 «Όποιος πεθάνει ... πεθαίνει». Γιατί;
Αθ. Διάκος: ____________________________________________________________
______________________________________________________________________
 Τι σημαίνει ο τελευταίος στίχος;
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Εργασίες
1. Για ποιο λόγο ο ποιητής περιγράφει τη φύση με τόση ομορφιά; Τι θέλει να δείξει;
2. Φανταστείτε πώς θα νιώθατε αν βρισκόσαστε στο πολιορκημένο Μεσολόγγι;
τε τις απόψεις σας σχετικά με το πώς μπορούν οι λαοί που βρίσκονται κάτω από τυραννικό καθεστώς να κατακτήσουν την ελευθερία τους.

ΠΗΓΗ: teacherhistorybook.blogspot.com